Atrakcyjność turystyczna i ruch turystyczny Tatr

Atrakcyjność jest bardzo ważnym aspektem turystyki w każdym kraju. To właśnie dzięki niej dany region jest atrakcyjny turystycznie lub nie. Na poziom atrakcyjności wpływają takie czynniki jak: walory przyrody min. rzeki, jeziora, rezerwaty, ukształtowanie powierzchni, lasy; walory antropogeniczne, na przykład: muzea, architektura, obiekty historyczne , skanseny. Bardzo dużą rolę odgrywa infrastruktura, czyli baza noclegowa, gastronomiczna, komunikacyjna, jak i uzupełniająca(plaże, szlaki, obiekty sportowe).

Jednym z bardziej atrakcyjnych regionów Polski jest region Tatr.
Tatry są częścią Centralnych Karpat Zachodnich. Są one najwyższym masywem w obrębie łańcucha karpackiego a na terenie Polski znajduje się 174km2 czyli dwie piąte ich całej powierzchni. Tatry z powodu różnic w budowie geologicznej podzielone są na trzy części, a każda z nich posiada wiele walorów.
Pierwszą z nich są Tatry zachodnie zaczynające się od Przełęczy Huciańskiej na Słowacji, po Przełęcz Liliowe w obrębie Kasprowego Wierchu. Znajdujące się tam walne tatrzańskie doliny Chochołowska, Kościeliska i Małej Łąki. Założone są one w skałach osadowych i maja bardzo interesującą rzeźbę krasowa do której zaliczamy bramy, jaskinie, wąwozy, wywierzyska.
Druga część Tatr-Tatry Wysokie zaczynają się na wschód od Przełęczy Liliowe, zbudowane głównie ze skal krystalicznych o wyraźnych śladach rzeźby polodowcowej. Klasycznym dowodem są wielopoziomowe cyrki wypełnione jeziorami w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, Dolinie Rybiego Potoku i Hali Gąsienicowej. Właśnie w tej części Tatr znajdują się najwyższe szczyty- Gerlach (2655 m n.p.m) po stronie słowackiej i Rysy(2499 m n.p.m) po stronie polskiej. Ta część Tatr posiada cechy rzeźby alpejskiej ze względu na ostro zarysowane granie, kotły polodowcowe, pola piargowe i górskie jeziora. Bogactwo form przyczynia się do wysokiej atrakcyjności krajobrazowej regionu tatrzańskiego.
Trzecia część Tatr-Wapienne Tatry Bielskie-znajdują się na terenie Słowacji. Ciągną się od Przełęczy Pod Kopą , która łączy je z Tatrami Wysokimi, po Przełęcz Ździarską , która oddziela je od Magury Spiskiej. W linii prostej długość grani wynosi ok. 12 km, powierzchnia pasma to ok. 67 km2. Nazwa wywodzi się od miasta - Biała Spiska.
Cechą charakterystyczną tego pasma są liczne zjawiska krasowe: wywierzyska i jaskinie. Najbardziej znana, jest dostępna dla turystów Jaskinia Bielska (Belianska jaskya). Jaskinia jest położona na północnym zboczu Kobylego Wierchu (Kobyli vrch) i stanowi dużą atrakcję Tatrzańskiej Kotliny.
Wszystkie najwyższe szczyty Tatr Bielskich znajdują się w zachodniej części pasma. Są to min.Murań (Mur) 1890 m n.p.m., Nowy Wierch, Nowy (Nov) 2009 m n.p.m., Hawrań (Havran) 2152 m n.p.m., Płaczliwa Skała (dziarska Vidla) 2142 m n.p.m. W części wschodniej dominują: Szalony Wierch (Hlpy) 2061 m n.p.m. Zadnie Jatki (Zadn Jatky) 2020 m n.p.m., Skrajne Jatki, Przednie Jatki (Predn Jatky) 2012 m n.p.m.
Tatry Bielskie w niewielkim stopniu są dostępne dla turystyki. Istniejące na ich terenie szlaki. W 1993 otwarto jednokierunkowy szlak dydaktyczny poprowadzony z wioski Ździar (diar) przez Dolinę do Regli (Monkova dolina), Szeroką Przełęcz do Przełęczy pod Kopą. Pasmo można też podziwiać podczas wędrówki z Doliny Przednich Koperszardów (Predn Meodoly) - odgałęzienia Doliny Kieżmarskiej szlakiem przez Przełęcz pod Kopą i Dolinę Zadnich Koperszadów (Zadn Meodoly).

Na atrakcyjność regionu tatrzańskiego wpływa bardzo bogata roślinność. Flora tatrzańska obfituje w relikty epoki przedlodowcowej i lodowcowej, wiele gatunków występuje tylko tutaj.

W Tatrach układ roślinności ma charakter piętrowy. Strefa uprawiana przez człowieka sięga mniej więcej do 1000 m n.p.m. Wyżej po północnej stronie Tatr rozciąga się pasmo lasów reglowych: dolny regiel, w którym dominują świerki, z domieszką buków, jodeł i modrzewi oraz regiel górny, gdzie rosną niemal wyłącznie świerki. W rejonie górnej granicy lasu pojawiają się sporadycznie także brzoza karpacka, jarzębina i przede wszystkim ozdoba Tatr - limba.
Wyżej znajduje się piętro kosodrzewiny - górskiej odmiany sosny, pokrywającej niekiedy gęstymi zaroślami całe stoki. Ponad kosodrzewiną rozciąga się piętro łąk wysokogórskich, zwanych halami, na których przez stulecia górale wypasali owce. Obecnie, ze względu na wymogi ochrony przyrody, wypas ma ograniczony charakter. Powyżej hal rozciąga się rejon skalistych turni.
Najbardziej charakterystyczne dla Tatr okazy flory to : krokusy, pokrywające wiosną fioletowym dywanem polany w Tatrach i Zakopanem (szczególnie piękne w Dolinie Chochołowskiej i na Cyrhli), latem - żółte pełniki, nazywane różami górskimi, rosnące przede wszystkim na Czerwonych Wierchach, szarotki, występujące na urwiskach skał wapiennych, różnego rodzaju goryczki, lilie złotogłów i dziewięćsiły.
Do przyrodniczych walorów należy także zaliczyć faunę na czele z kozica, świstakiem i niedźwiedziem.
Całe Tatry są rezerwatem przyrody a po polskiej stronie wchodzą w skład Tatrzańskiego Parku Krajobrazowego, tak więc na jego terenie trzeba stosować się do panujących tam przepisów i wszelkich zakazów.
O atrakcyjności Tatr świadczą również walory kulturowe, które są tu równie bogate jak przyrodnicze. Na tym terenie zachował się folklor, działalność twórczą prowadzą artyści ludowi, działają także zespoły regionalne, kultywuje się tu także tradycje kultury pasterskiej. Jej przejawy gromadzi min. Muzeum im. Chałubińskiego w Zakopanem.
Najcenniejszymi zabytkami architektury są drewniane kościółki z ciekawymi malowidłami min. w Dębnie Podhalańskim, Zakopanem i Łopusznej, ruiny zamku w Czorsztynie, zamek w Nidzicy wykorzystywany jako muzeum. Wartościowymi zabytkami są także dwory szlacheckie czy wille w Zakopanem w witkiewiczowskim stylu. Na uwagę zasługują także zachowane dawne układy osadnicze wsi podhalańskich a cennym zabytkiem budownictwa ludowego jest Chochołów.
Zakopane, kościelisko, bukowina, Poronin. Właśnie te miejscowości stanowią największe ośrodki turystyki letniej i zimowej o międzynarodowym znaczeniu, dzięki bardzo dobrze rozbudowanej bazie noclegowej, bazie ośrodków wypoczynkowych, urządzeń sportowych, karczm góralskich a także ciekawym imprezom kulturalnym bazujących na folklorze podhalańskim.
Można tu zaobserwować stopniowe zanikanie drewnianej zabudowy wypieranej przez duże pensjonaty z pokojami gościnnymi. Ta chaotycznie rozrzucona zabudowa, szpeci walory krajobrazowe i wpływa na degradacje tychże walorów. Jednak dzięki takiemu rodzajowi zabudowy, na Podtatrzu powstała największa w Polsce liczba kwater prywatnych, pozwalająca na recepcje wczasów, zorganizowanych wycieczek, obozów i kolonii młodzieżowych. Rozwinął się tu prywatny sektor obsługi turystyki jako główne źródło utrzymania miejscowej ludności.
Obszar Tatr spełnia wiele funkcji turystycznych. Wśród różnorodnych funkcji dominuje specjalizacja w zakresie turystyki krajoznawczej oraz kwalifikowanej(pieszej górskiej i narciarskiej a także wysokogórskiej).
Można tutaj spędzić aktywny wypoczynek na wiele sposobów. Dla miłośników mocnych wrażeń proponowana jest spaleologia.
Na terenie Tatrzańskiego Parku Krajobrazowego sześć jaskiń jest ogólnie dostępnych dla ruchu turystycznego. Poprowadzono przez nie szlaki turystyczne:
? Mroźna (w Dolinie Kościeliskiej)
? Raptawicka (w Dolinie Kościeliskiej)
? Obłazkowa (w Dolinie Kościeliskiej)
? Mylna (w Dolinie Kościeliskiej)
? Smocza Jama (w Wąwozie Kraków)
? Dziura (w Dolince ku Dziurze)
Oświetlenie elektryczne jest jedynie w Jaskini Mroźnej - za wejście do niej pobierana jest dodatkowa opłata. Odwiedzając inne jaskinie należy zaopatrzyć się we własne źródło światła.
Reszta jaskiń jest dostępna tylko dla członków klubów zrzeszonych w polskim związku alpinizmu.

Kolejnym sposobem aktywnego spędzenia czasu wymagającego odwagi jest paralotniarstwo, które odbywa się nad terenami parków krajobrazowych jak i nad terenami prywatnymi. Z lotu ptaka możemy oglądać przepiękne, zapierające dech w piersiach krajobrazy miedzy innymi Nosala, Gubałówki, Kasprowego Wierchu.

Dla osób preferujących spokojniejsze typy rekreacji poleca się turystykę rowerowa, oraz częściej wybieraną turystykę piesza.
W całych Tatrach istnieje gęsta sieć znakowanych szlaków turystycznych, z których mogą korzystać turyści indywidualni, jak i grupy wycieczkowe. W Tatrach Polskich liczą one łącznie około 250 km. Posiadają różne stopnie trudności od bardzo łatwych aż po trudne, eksponowane i ubezpieczone łańcuchami, drabinkami i klamrami. Po stronie polskiej, turyści indywidualni mają możliwość wejścia na niektóre szczyty i przełęcze poza szlakami znakowanymi, na terenach, na których dopuszczana jest działalność taternicka, pod warunkiem, że są prowadzeni przez przewodników tatrzańskich posiadających ważną licencję oraz wymagane kwalifikacje taternickie. W Tatrach Słowackich turyści indywidualni mogą korzystać z usług słowackich przewodników tatrzańskich, którzy prowadzą poza znakowanymi szlakami turystycznymi na najwyższe tatrzańskie szczyty. Można wejść na miedzy innymi: Kieżmarski Szczyt, Kołowy Szczyt, Baranie Rogi, Łomnicę, Lodowy Szczyt, Pośrednią Grań, Staroleśny Szczyt, Jaworowy Szczyt, Gierlach, Wschodnie Żelazne Wrota, Kończystą, Szatana, Szczyrbski Szczyt i Solisko. W okresie od 1 listopada do 15 czerwca Tatry Słowackie powyżej schronisk są zamknięte dla ruchu turystycznego.
Na uwagę zasługują również inne piękne miejsca i szlaki turystyczne godne polecenia, a tym bardzie zwiedzenia. Nie sposób opisać wszystkich interesujących miejsc w górach, dlatego postaram się wymienić chociażby kilka z nich.
Jedną z nich jest największa dolina w polskiej części Tatr- rozległa Dolina Chochołowska, nad którą wznoszą się jedne z najwyższych szczytów w Tatrach Zachodnich: Wołowiec, Starorobociański Wierch, Jarząbczy Wierch. Na Chochołowskiej Polanie jednej z najbardziej malowniczych w Tatrach, szczególnie pięknej w okresie wiosennym, gdy porastają ją niezliczone ilości krokusów, znajduje się schronisko PTTK, największe w Tatrach Polskich.

Kolejną doliną jest Dolina Kościeliska o długości 8 km i uchodzi ona za najpiękniejszą spośród dolin Tatr Zachodnich. Do najwyższych szczytów wznoszących się nad doliną można zaliczyć Kominiarski Wierch, Smreczyński Wierch i Czerwone Wierchy. W Dolinie Kościeliskiej znajduje się bardzo wiele jaskiń, z których udostępnione do zwiedzania są: Jaskinia Mylna, Jaskinia Raptawicka i Jaskinia Mroźna. Nieopodal schroniska PTTK znajduje się jedyne jezioro w polskiej części Tatr Zachodnich- Smreczyński Staw.

Równie godną polecenia jest Dolina Gąsienicowa, która oddziela Tatry Wysokie od Tatr Zachodnich. Nad Doliną wznoszą się min. Kasprowy Wierch, Turnia, Kozi Wierch a na Hali Gąsienicowej znajdje się jedno z najpopularniejszych schronisk w Tatrach, ?Muranowiec?. Osoby lubiące wyzwania mogą spróbować swoich sił na bardzo trudnym szlaku ?Orla Perć? oznakowany kolorem czerwonym.

Morskie Oko jest jednym z najbardziej uczęszczanych miejsc w Tatrach. Położone 1395 m n.p.m to największe i najpiękniejsze jezioro w Tatrach o powierzchni ok. 34 ha. i głębokości 50m. Już od XIX wieku Morskie Oko było jednym z głównych celów wycieczek turystycznych.
Dolina Roztoki i Pięciu Stawów Polskich to wąska długa na ok. 7,5 km dolina będąca odgałęzieniem Doliny Białki. Dolne piętro zwane Doliną Roztoki jest lesiste i głęboko wcięty pomiędzy stoki. Górna część doliny zwana Doliną Pięciu Stawów Polskich jest wysoko wzniesiona ponad górną granicę lasu. W tej szerokiej i płytkiej niecce znajduje się pięć stawów, których wspólna powierzchnia wynosi ok. 61 ha. Dolinę odwadnia Potok Roztoka, który spadając z Doliny Pięciu Stawów do Doliny Roztoki tworzy najpotężniejszy tatrzański wodospad ? Siklawę.

Dolina Strążyska jest jedną z najładniejszych dolinek reglowych w Tatrach w pobliżu Zakopanego. Dolina ta ma ok. 3 km długości i ciągnie się od końca ulicy Strążyskiej w Zakopanem i biegnie aż do podnóża Giewontu.

Giewont(1895 m n.p.m) to jeden z najbardziej znanych i popularnych szczytów w Tatrach. Szczyt wznosi się ponad Dolinę Małej Łąki, Dolinę Strążyską i Dolinę Białego. Od północy Grań Giewontu dzieli się na 3 szczyty: Mały Giewont, środkowy, najwyższy wierzchołek Wielki Giewont oraz trzeci, Długi Giewont. Na Wielkim Giewoncie wznosi się symbol Zakopanego, potężny 15-sto metrowej wysokości stalowy krzyż postawiony w 1901 roku.

Kolejną formą rekreacji jest rekreacja biegowa.
Narciarstwo biegowe i śladowe można uprawiać w Zakopanem na wszystkich odsłoniętych polanach i łąkach, ale specjalnie wydzielone trasy znajdują się przede wszystkim w rejonie Krokwi. Przygotowana trasa biegnie od Średniej Skoczni do Doliny Strążyskiej i z powrotem na odległości około 5 km. Inne trasy biegowe są przygotowywane na Cyrhli (wschodni przysiółek Zakopanego), na Antałówce oraz na Równi Krupowej. Co roku w dniu 31 grudnia w południe rozgrywany bywa Narciarski Bieg Sylwestrowy - jeśli warunki śniegowe pozwolą, właśnie w centrum miasta na Równi Krupowej.

Ski - alpinizm to sposób na uprawianie narciarstwa z dala od wyciągów, zatłoczonych tras, i udeptanych stoków. To powrót do korzeni narciarstwa, możliwość przebywania w cudownej górskiej scenerii, szansa na niezapomniane zjazdy w świeżym śniegu i najlepszy sposób poruszania się po górach zimą. Uprawiany jest zazwyczaj na trasach letnich ścieżek turystycznych Czerwonych Wierchów i szczytów otaczających Polanę Chochołowską. Wygodna nartostrada prowadzi ze szczytu Grzesia do schroniska, przy sprzyjających warunkach jeździ się też z Wołowca na Wyżnię Chochołowską. Amatorzy ryzyka podejmują próby jeżdżenia na nartach także w innych okolicach. Specjalnym uznaniem narciarzy, zwłaszcza na wiosnę, cieszą się stoki w Dolinie Pięciu Stawów Polskich i w okolicach Morskiego Oka. Uprawianie narciarstwa alpejskiego wymaga jednak doskonałej umiejętności jazdy na nartach, dobrego sprzętu i znajomości terenu. Dlatego też należałoby polecić amatorom przygód narciarskich w terenie tatrzańskim wybieranie się na jazdę w towarzystwie zawodowych przewodników - narciarzy alpejskich.

Najbardziej rozwiniętą forma turystyki w Tatrach jest narciarstwo. Można tu znaleźć liczne wyciągi narciarskie zarówno dla początkujących jak i dla bardziej doświadczonych narciarzy. Na terenie Zakopanego, zarówno w jego centralnych dzielnicach, jak i na obrzeżach, znajduje się wiele pólek narciarskich, nazywanych potocznie "oślimi łączkami". Zwykle są one wyposażone w wyciągi orczykowe, najczęściej jednoosobowe, przy niektórych działają instruktorzy narciarstwa.
Natomiast ci, którzy pierwsze kroki na nartach maja już za sobą mogą wybierać trasy narciarskie według stopnia zaawansowania jak i osobistych upodobań. Do wyboru mamy miedzy innymi Kotelnicę, Gubałówkę, Polane Szymoszkową, Nosal, Kasprowy Wierch, o różnej długości i różnym stopniu trudności, a także z różnymi rodzajami wyciągów(orczykowe, krzesełkowe, linowe) tak wiec każdy znajdzie cos dla siebie i dostosuje swoje możliwości do rodzaju i warunków na stoku.
Na każdej stacji można znaleźć wypożyczalnie sprzętu zimowego, szkołę narciarstwa oferującą profesjonalną naukę jazdy przez doświadczonych instruktorów dla każdego oraz liczne karczmy i gospody gdzie można zjeść i wypić cos ciepłego, oraz odpocząć po przygodach na stoku. Część tras jest oświetlana po zmierzchu a także sztucznie naśnieżana i ubijana ratrakami.

Zakopane i okolice to nie tylko góry i narty. Aktywnie wypoczywać można również nad wodą. Mnogość bystrych strumieni i rzek górskich, źródła termalne, w najbliższej okolicy Zalew Czorsztyński i Jezioro Orawskie, a w końcu zwykłe baseny hotelowe sprawią, że każdy znajdzie tu coś dla siebie.
Dla miłośników sportów ekstremalnych oferowane są spływy kajakowe po górskich rzekach. Kajakarstwo górskie można uprawiać na sztucznych torach wodnych (np. obok Szczawnicy) lub na naturalnych rzekach górskich. Doskonałe warunki można znaleźć nad Przełomem Dunajca i nad rzeka Białką.
Kolejną propozycja jest hydrospeed. Jest to pływanie po rzekach górskich przy pomocy polietylenowej deski z uchwytami. Osoba płynąca znajduje się cały czas w wodzie i jest chroniona przed niską temperaturą górskiej wody, a także uderzeniami o skały, grubą pianką nurkową. Dopełnienie stroju stanowią płetwy pozwalające sterować deską. Dunajec to jedna z niewielu rzek w Polsce gdzie można spróbować swych sił pływając na hydrospeedzie.
Rafting natomiast to pływanie po rzekach górskich w pneumatycznym pontonie poruszanym siłą ludzkich mięśni. To wspaniała rozrywka dla ludzi, którzy dopiero chcą spróbować swoich sił na rzece górskiej lub możliwość aktywnego wypoczynku z zastrzykiem adrenaliny. Rafting jest zaliczany do sportów ekstremalnych, ale może się odbywać na rzekach o różnym stopniu trudności, dlatego każdy bez względu na wiek, czy warunki fizyczne, może znaleźć ofertę dla siebie. Przepiękne tereny do uprawiania tego sportu są na Spiszu, nad Przełomem Dunajca, gdzie można wypożyczyć pontony i skorzystać z pomocy instruktorów.
Znajdzie się tez cos dla spokojniejszych turystów-Żeglarstwo, windsurfing, łódki - idealne warunki do uprawiania tego sportu można znaleźć nad Zalewem Czorsztyńskim oraz nad Jeziorem Orawskim (Słowacja - ok. 35 km na północny-zachód)od Zakopanego. W obu tych miejscach miłośnicy sportów wodnych mają m.in. możliwość korzystania z windsurfingu, żaglówek, rowerów wodnych, znajduje się tu kilka przystani żeglarskich, wypożyczalni sprzętu wodnego oraz szkoła żeglarska. Można również odpocząć w ośrodkach termalnych usytuowanych głównie na Słowacji.

Tatry mają bardzo duże znaczenie w obsłudze międzynarodowego ruchu turystycznego i znajdują się tutaj najważniejsze przejścia graniczne- w Chyżnem oraz w Niedzicy i Chochołowie. Planuje się uruchomienie kolejnych przejść granicznych, co wiąże się ze wzmożonym ruchem turystycznym i integracją terenów przygranicznych Polski i Słowacji.
W 1944 roku powstał tu Euroregion ?Tatry?, obejmując oprócz całych tatr również obszar Podtatrza po polskiej i słowackiej stronie.
Obecnie ruch turystyczny w tym regionie bywa szacowany na kilka milionów osób rocznie; najwięcej turystów przyjeżdża na kilkudniowe indywidualne wycieczki. Najtłumniej odwiedzane miejsca w Tatrach to Dolina Kościeliska, Kasprowy Wierch i Morskie Oko. Amatorzy wędrówek odwiedzają Giewont oraz łatwo dostępną Gubałówkę, znaną z prześlicznej panoramy Tatr.
Zakopane-miasto liczące 30 tysięcy osób przyjmuje więcej mieszkańców niż samo liczy. Ta stolica Tatr przyciąga turystów magią gór, licznymi atrakcjami folklorystycznymi, muzeami, bazą noclegowa i gastronomiczna a także nowoczesnymi urządzeniami rekreacyjnymi i sportowymi. Najsłynniejszą ulicą w Zakopanem są oczywiście najtłumniej odwiedzane przez turystów Krupówki, na których znajdują się liczne restauracje i karczmy góralskie oraz wiele kramików, gdzie można zaopatrzyć się w pamiątki z gór dla siebie jak i dla bliskich. Wśród zabytków wyróżnia się stary drewniany kościół, cmentarz zasłużonych, kaplice w Jaszczurówce. Najważniejsze muzea Zakopanym to Muzeum Tatrzańskie z działem etnograficznym, przyrodniczym i sztuki, Galeria Hasiora, Atma. Wyciągi narciarskie, trasy zjazdowe i skocznie narciarskie czynią Zakopane ?zimowa stolica Polski?.
Tatry posiadają bardzo cenne walory kulturowe i antropogeniczne, dzięki którym osoby nie przepadające za wędrówkami górskimi znajdą coś dla siebie, jakąś równie interesującą formę wypoczynku lub po prostu relaks w ośrodkach wypoczynkowych. Lecz dominują tu bardzo efektowne walory przyrodnicze, zróżnicowane pod względem trudności szlaki turystyczne z których można ujrzeć widoki zapierające dech w piersiach, które na pewno na bardzo długo zapadną w pamięć każdego turysty odwiedzającego te piękne rejony.