Systemy operacyjne...!!

Wiadomości Podstawowe
System operacyjny (ang. operating system lub OS), to program (w sensie
ogólnym, w realizacji - układ wielu programów) działający jako pośrednik
między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym.

Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie bezpiecznego i
niezawodnego środowiska, w którym użytkownik może wykonywać swoje programy
w sposób wygodny i wydajny.
Nie podaje się jednoznacznej definicji systemu operacyjnego, w zamian
operuje się cechami wyróżniającymi ten rodzaj oprogramowania. Są to m.
in.:
1) duża złożoność (80 tys. jednostek funkcjonalności i więcej);
2) systemy operacyjne są sterowane przerwaniami (zdarzeniami);
3) system operacyjny rozpoczyna działanie jako pierwszy program w
komputerze i nie zaprzestaje działania aż do wyłączenia komputera.

Pod względem sposobu komunikacji z użytkownikiem rozróżniamy:
systemy tekstowe - komunikujące się za pomocą wydawanych z linii poleceń
komend (CP/M, DOS)
systemy graficzne - komunikujące się za pomocą graficznych okienek i
symboli (ikon). Obsługa komputera polega na manipulowaniu, za pomocą
kursora myszy lub klawiszami, symbolami które odpowiadają określonym
zadaniom (Windows, MacOS i inne).

Z kolei pod względem architektury, systemy operacyjne dzielimy na:
monolityczne - o najprostszej strukturze i jednozadaniowe, czyli gdy
system może jednocześnie wykonywać tylko jedno zadanie.
warstwowe - o hierarchicznej strukturze poleceń systemowych, system może
już wykonywać w tym samym czasie kilka poleceń (np. nadzorować proces
drukowania w czasie edycji tekstu w programie).
klient/serwer - o bardzo rozbudowanej strukturze, gdzie pełnią nadzór nad
podrzędnymi systemami zainstalowanymi w poszczególnych komputerach sieci.
Aplikacje postrzegane są przez system operacyjny jako "klienci"
dostarczających im swoich usług serwerów. "Klienci" komunikują się z
serwerami poprzez jądro systemu a każdy serwer pracuje w własnej,
wydzielonej i chronionej przestrzeni adresowej pamięci operacyjnej, dobrze
odizolowany od innych procesów. Systemy typu klient/serwer rozporządzają i
wykonują zadania na trzy sposoby: 1 - wszystkie aplikacje wykonywane są
przez serwer a wyniki wyświetlane na ekranie "klienta". 2 - serwer
dostarcza danych dla aplikacji uruchamianych na komputerze "klienta". 3 -
wszystkie komputery współpracują ze sobą jak równy z równym (peer to
peer), korzystając wzajemnie ze swoich zasobów.

Najważniejsze cechy jakie decydują o użyteczności systemu:
- Łatwość instalacji i użytkowania systemu.
- Koegzystencja z innymi systemami tzn., możliwość czytania i zapisywania
danych na partycjach innych systemów oraz współpraca i wymiana danych
pomiędzy komputerami w sieci lokalnej i Internecie.
- zgodność sprzętowa tzn., możliwość instalacji na konkretnym komputerze
utrudnia czasem brak odpowiednich sterowników do określonych urządzeń.
- wymiana danych tzn., możliwość czytania i wymiany dokumentów między
różnymi aplikacjami przystosowanymi do różnych systemów.
- przystosowanie do pracy w Internecie tzn., możliwości i wygoda w
przeglądaniu witryn, wymiany protokołów Internetowych itp..
- Cena
- Ilość aplikacji działającej na danym systemie tzn., nawet najlepiej
działający system będzie niewiele wart, jeśli nie będzie posiadał bogatego
oprogramowania przystosowanego na swoją platformę.
- Lokalizacja (możliwość porozumiewania się z systemem w narodowym
języku).

Co robi system operacyjny?
System operacyjny to zbiór procedur i programów pośredniczących między
uruchamianymi aplikacjami a sprzętem. Podczas codziennej pracy komputera
system operacyjny jest zawsze obecny , działa od chwili startu (chwilę po
włączeniu komputera) do momentu zakończenia pracy.

Podstawowe zadania przypisywane dzisiejszym systemom operacyjnym to:
- Zarządzanie zasobami maszyny. System operacyjny optymalizuje
wykorzystanie poszczególnych urządzeń wchodzących w skład komputera oraz
steruje nimi. Specjalne moduły wchodzące w skład systemu operacyjnego
(sterowniki) udostępniają aplikacjom jednolity sposób programowania
urządzeń (interfejs), dzięki czemu każdy nowy sprzęt będzie współdziałać
ze wszystkimi aplikacjami, o ile producent sprzętu przygotuje odpowiedni
sterownik.
- Gromadzenie danych na dyskach i zarządzanie nimi. Każdy system
operacyjny jest wyposażony w moduł obsługujący system plików. System
plików to struktura danych umieszczonych na dysku, która pomaga logicznie
uporządkować dane, dzieląc je na pliki i grupując w katalogach.
- Maszyny wirtualne. System operacyjny udostępnia aplikacji tzw. maszynę
wirtualną, czyli uproszczony obraz maszyny, na której pracuje aplikacja.
System udostępnia aplikacji szczegóły dotyczące komputera oraz dodatkowe
rozszerzenia, które ułatwiają pracę (np. katalog udostępniony przez sieć
aplikacja widzi tak samo, jak znajdujący się na lokalnym dysku. Aplikacja
korzystająca z takiego katalogu nie zajmuje się obsługą sieci. Aby mogła
się tam dostać, system operacyjny udaje, że jest to katalog lokalny i
udostępnia go aplikacji).
- Wielozadaniowość. Na jednym komputerze może działać wiele aplikacji
jednocześnie. Każda otrzyma własną maszynę wirtualną i będzie mogła
działać tak, jakby była jedyną aplikacją pracującą na komputerze. Dzięki
temu nie trzeba specjalnie przystosowywać aplikacji, aby mogła "podzielić
się" maszyną z innymi (np. przez zwrócenie procesora innej aplikacji).
- Interakcja z użytkownikiem. Tę rolę spełnia zewnętrzna warstwa systemu,
nazywana powłoką (shell), która umożliwia użytkownikowi uruchomienie
aplikacji. W środowiskach graficznych do tej części systemu zalicza się
również standardowe elementy interfejsu wykorzystywane przez aplikacje,
np. standardowe okienka dialogowe, kontrolki itd.
- Komunikacja z innymi maszynami. To jeden z najważniejszych elementów
systemu. Dzięki modułom obsługującym sieć mamy dostęp zarówno do
Internetu, jak i do dysków komputera stojącego na sąsiednim biurku lub do
drukarki sieciowej.

Warstwy systemu:
W każdym systemie operacyjnym występują mniej lub bardziej wyodrębnione
warstwy, spełniające różne funkcje. W ogólnym modelu są to: warstwa
odpowiedzialna za współpracę ze sprzętem, jądro systemu realizujące jego
funkcje oraz powłoka, stanowiąca interfejs użytkownika. O różnicach między
systemami decydują przede wszystkim sposoby komunikowania się systemu z
aplikacjami oraz same rozwiązania realizacji poszczególnych funkcji w
systemie.

Nic nie stoi na przeszkodzie aby zainstalować na naszym komputerze
kilka systemów operacyjnych. Aby jednak to zrobić musimy utworzyć dla
każdego z nich oddzielną partycję. Na dysku podzielonym na kilka części o
wiele trudniej jednak zarządzać wszystkimi systemami. Aby to ułatwić
powstały programy, które umożliwiają uruchomienie systemów z
poszczególnych partycji. Ich podstawowym zadaniem jest możliwość
wystartowania komputera (systemu operacyjnego) z dowolnej partycji i z
dowolnego dysku. Bootmanagery lub bootloadery bo o nich tu mowa stanowią
jakby semafor który daje zielone światło zaraz po uruchomieniu komputera
systemowi operacyjnemu pod którym chcemy akurat pracować. Ponadto w
przypadku gdybyś chciał od czasu do czasu zamienić swój komputer na któryś
z dawnych 8 i 16 bitowych modeli takich jak Commodore czy Amstrad, to
powinieneś posłużyć się tzw. Emulatorem. Jest to program naśladujący pracę
swojego pierwowzoru. Jego podstawowymi elementami są cyfrowe modele
kluczowych elementów architektonicznych emulowanego komputera, w tym
również samego procesora. Stworzenie całościowego modelu funkcjonalnego
głównych komponentów urządzenia w połączeniu z wykorzystaniem kodu
oryginalnego oprogramowania pozwoli na uruchomienie na naszym pececie
"wirtualnego" Atari czy Commodore. Dla wielu użytkowników kontakt z
systemem operacyjnym ogranicza się do systemu plików. Udostępnianie
użytecznych i przyjaznych sposobów porozumiewania się z użytkownikiem nie
należy do bezpośrednich zadań systemu operacyjnego. Istnieje wiele
systemów operacyjnych różnych rodzajów i przeznaczenia, a wśród nich:
systemy z graficznym interfejsem użytkownika, np. Microsoft Windows lub
MOS, systemy z interfejsem tekstowym, np. (klasyczny) system UNIX lub
MS-DOS, różnorodne odmiany systemów wzorcowych, np. systemy uniksowe
systemy z setkami użytkowników (jak dawne systemy MULTICS, GEORGE 3) i
współczesne systemy na miarę telefonu komórkowego (technologia Jini). O
systemach operacyjnych powiada się (zgodnie z rzeczywistością), że są
pisane przez jedno pokolenie, a używane przez następne. Systemy operacyjne
są kamieniami milowymi w historii informatyki. Od architektury systemu
operacyjnego zależą takie niebagatelne cechy użytkowe systemu, jak
efektywność i stabilność działania. Na rynku systemów operacyjnych dla
komputerów PC konkurują ze sobą trzy architektury. Windows
95/98/Millennium, Windows NT/2000/XP oraz zyskujący coraz większą
popularność Linux. System operacyjny jest praktycznie niewidoczny, widzimy
jedynie jego interfejs do komunikacji z użytkownikiem. Widoczny interfejs
to tylko jeden z wielu elementów istotny, ale bynajmniej nie
najważniejszy, np. uroda Windows przyczyniła się do popularyzacji tego
systemu, ale w żaden sposób nie wpływa na stabilność systemu. Systemom
operacyjnym komputerów stawia się wiele zadań, w zasadzie identycznych dla
wszystkich. Sposób realizacji tych zadań, szybkość, a nierzadko nawet
możliwość ich wykonania, zależą od architektury systemu. Również od
architektury systemu zależy jego stabilność - cecha bardzo istotna w wielu
zastosowaniach, a zawsze bardzo pożądana.







MS-DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows,
systemów operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja
komputerów osobistych kiedy pojawiały się techniki tworzące dzisiejsze
komputery. Nazwa MS-DOS, to skrót od Microsoft Disk Operating System,
czyli Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft. System działa głównie w
trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za pomocą klawiatury.
Istnieją nakładki, które pozwalają uniknąć żmudnego wpisywania komend, są
to np. :
- Norton Commander - najpopularniejszy menedżer plików,
- Dos Navigator - równie popularny,
- DosShell - dostarczany wraz z Dos'em, do wersji 5.0, ale nie jest
najlepszym rozwiązaniem.
- Foltyn Commander - niezły klon NC, całkowicie po polsku
- Volkov Commander - to samo co NC, choć może nawet lepszy
- The DOS Controller - prosty, ale zajmuje tylko 50 kB
Istnieje jeszcze cała gama tego typu programów, ale nie ma sensu
wymieniania ich wszystkich, gdyż ta praca dotyczy samych systemów, a nie
nakładek. Specyficznym programem działającym pod kontrolą MS-Dosa, który
jest jednocześnie nakładką i środowiskiem graficznym jest Windows, dlatego
też jego opis znajduje się na stronie.

Wszystkie procesy odbiera i interpretuje program, będący powłoką
systemu - "command.com", wchodzący zresztą w jego skład. Na system oprócz
tego pliku, składają się jeszcze dwa - "io.sys" oraz "msdos.sys".
W skład systemu wchodzi również oprogramowanie dodatkowe, które dostarcza
Microsoft wraz z systemem. System podczas ładowania działa w następujący
sposób : Po wczytaniu zbiorów systemowych io.sys i msdos.sys, następuje
odszukanie plików konfiguracyjnych config.sys, a potem autoexec.bat.

DOS jest systemem jednozadaniowym, to znaczy w dowolnej chwili tylko
jeden program może pracować pod jego kontrolą. System jednozadaniowy bywa
nazywany również systemem jednoużytkownikowym (ang. single user-system), w
związku z tym, że w jednej chwili może obsługiwać tylko jednego
użytkownika. Zakres czynności wykonywanych przez system operacyjny DOS
obejmuje:
1. Zarządzanie pamięcią operacyjną (przydzielenie pamięci zadaniu,
zwolnienie pamięci).
2. Sterowanie pracą urządzeń zewnętrznych (obsługa klawiatury,
wyświetlania na monitorze, obsługa odczytu i zapisu pamięci zewnętrznej,
obsługa złącz szeregowych i równoległych).
3. Zarządzanie informacją zapisaną w pamięci zewnętrznej poprzez
organizację systemu plików (tworzenie, zapisywanie, odczytywanie,
kasowanie plików w hierarchicznej strukturze).
4. Komunikację z użytkownikiem i udostępnianie pozostałych elementów
oprogramowania (podstawowego, narzędziowego, użytkowego).
5. Kontrolę poprawności pracy sprzętu i organizację w sytuacjach
awaryjnych (brak urządzenia zewnętrznego, brak dostępu do urządzenia
zewnętrznego, błąd w pamięci operacyjnej, błąd odczytu z klawiatury, błąd
zapisu w pamięci zewnętrznej).

W 1980 roku Seattle Computer Products pisze 86-QDOS, emulator CP/M-80 dla
pierwszego 16-bitowego procesora Intela. W 1981 roku Microsoft kupuje od
Seattle Computer Products 86-DOS by wypełnić zobowiązania kontraktu z IBM
na system operacyjny do przygotowywanego komputera IBM PC, zmienia go tak
by mógł pracować na IBM PC i nazywa MS-DOS. Pierwsza wersja beta zaczyna
pracować na IBM PC w lutym 1981 roku. W sierpniu 1981 roku pokazany
zostaje MS-DOS 1.0, zajmujący 13K dysku i pracujący na 8K pamięci
operacyjnej. W listopadzie 1981 roku dodana zostaje obsługa dwustronnych
dyskietek 320K. IBM sprzedaje go wraz ze swoimi komputerami jako PC-DOS;
Microsoft może rozwijać go i oferować oddzielnie pod nazwą MS-DOS. Dwa
lata później, w 1983 roku, wraz z IBM PC/XT pojawia się napisany
praktycznie od nowa MS-DOS 2.0, z hierarchiczną strukturą katalogów i
możliwością instalowania sterowników do urządzeń; zajmuje 41K, pracuje na
24K pamięci. Na początku 1984 roku dodane jest wsparcie dla języków
narodowych. W sierpniu 1984 MS-DOS 3.0 dla IBM PC/AT pozwala na stworzenie
rozszerzonej partycji na dysku, liczącej do 32 MB i ma wbudowaną obsługę
stacji 1.2 MB; system zajmuje 60K na dysku. Wersja 3.1 dodaje obsługę
sieci, 3.2 - obsługę dyskietek 3.-5-calowych 720K. W listopadzie 1985
pojawia się Microsoft Windows; nakładka graficzna na DOS. Wersja 3.3 z
maja 1987 pozwala na definiowanie dysków logicznych w rozszerzonej
partycji dysku twardego, wprowadzone zostają strony kodowe. W czerwcu 1988
roku MS-DOS 4.0 przekracza barierę 32 MB dla partycji, ma tez wsparcie dla
pamięci rozszerzonej; system zajmuje 108K, pracuje w 75K pamięci
operacyjnej. Wersja 5.0 z 1991 ma wsparcie dla wysokiej pamięci, system
pomocy i program do zarządzania zawartością dysku (MS-DOS Shell); system
zajmuje 118K, pracuje w 60K pamięci. Wersja MS-DOS 6.0 w 1993 roku zostaje
wyposażona w zestaw programów narzędziowych do przygotowywania kopii
zapasowych, ochrony przed wirusami, defragmentacji dysku, kompresji dysku,
zarządzania pamięcią; ma także wsparcie dla stacji CD-ROM, zarządzanie
poborem mocy pozwalające na oszczędność baterii na komputerach
przenośnych. MS-DOS 7.0... już nie wychodzi, choć tak początkowo nazywano
projekt Microsoft pod nazwą kodową Chicago, który znamy jako Windows 95.
DOS był przez długi czas czynnikiem ograniczającym rozwój komputerów
osobistych IBM PC. Wynikało to po części z podejścia firmy IBM do swego
projektu Personal Computer. Miał to być rodzaj drugorzędnego produktu,
planowano sprzedanie go w nie więcej niż 50 tysiącach sztuk; był
przeznaczony dla pojedynczego użytkownika i do pacy z jednym programem.
DOS jako system dla PC miał być najwyżej tak dobry jak CP/M, system
operacyjny pracujący na niektórych 8-bitowych mikrokomputerach w tych
czasach, a stworzony w 1974 roku przez Digital Research, firmę, do której
początkowo zwrócił się IBM z propozycją napisania systemu dla IBM PC i
dopiero gdy ta odmówiła, IBM zwrócił się do Billa Gatesa z Microsoft.
Przez pierwsze kilka lat realizacji takiej polityki MS-DOS był powoli
rozbudowywany, bez wprowadzania rewolucyjnych zmian, takich jak praca z
wieloma programami jednocześnie (multitasking). System zaczął się szybko
starzeć. Jednak sukces komputerów osobistych, ogromna liczba użytkowników
i rozwój sprzętu w końcu wręcz wymusiły rozwój DOS, a także pojawienie się
Windows. W czerwcu 1991 roku według pisma PC Computing na DOS działało 20
tysięcy komercyjnych programów na 50 milionach komputerów w samych tylko
Stanach Zjednoczonych; DOS miał już wtedy 13 wersji językowych.

MS-DOS jest najbardziej znaną, ale nie jedyną wersją DOS. W
październiku 1983 roku pojawia się PC-DOS firmy IBM, przeznaczony dla
komputerów PC. W połowie 1990 roku pojawił się DR-DOS 5.0, produkt firmy
Digital Research i początkowo odniósł spory sukces; miał lepsze
zarządzanie pamięcią i zbiór programów narzędziowych niż ówczesny MS-DOS
4.x. Digital Research zostaje przejęty przez Novella w 1991 roku i już
jako jego część opracowuje Novell DOS 7.0. Novell miał nadzieje na
wsparcie nim swego flagowego sieciowego systemu Netware. W 1995 roku
pojawia się również PC-DOS 7.0. Jednak żaden z tych produktów,
porównywalnych a w niektórych dziedzinach przewyższających MS-DOS nie
zachwiał dominującej pozycji Microsoft na rynku MS-DOS trudno nazwać
systemem operacyjnym w obecnie przyjętym znaczeniu tego określenia. Tym
niemniej jego budowa i ograniczenia są dla nas istotne, ponieważ elementy
DOS-u tkwią również we współczesnych Windows. DOS jest systemem
jednozadaniowym, nie zapewnia ochrony, nie zarządza zasobami maszyny.
Zajmuje się jedynie obsługą systemu plików, wsparciem dla programów
rezydentnych, wykonuje też kilka dodatkowych funkcji. Programy rezydentne,
będące sterownikami urządzeń, udostępniają aplikacjom własne specyficzne
interfejsy, co stwarza niemało problemów programistom aplikacji, ze
względu na konieczność zapewnienia komunikacji z wieloma urządzeniami.
Aplikacja systemu DOS ma bezpośredni dostęp do sprzętu i tylko 640 kB
dostępnej pamięci. Można było osiągnąć dostęp do większej ilości pamięci,
wiązało się z tym jednak wiele utrudnień większą pamięć musiały obsługiwać
dodatkowe sterowniki EMS i XMS. Architektura DOS złożona jest z trzech
warstw: BIOS-u, czyli warstwy komunikacji ze sprzętem (w skład tak
pojmowanego BIOS-u wchodzi również jeden z ładowanych modułów systemu, nie
tylko BIOS z pamięci ROM), jądra systemu (zawiera głównie system obsługi
plików) oraz prymitywnej powłoki, czyli interfejsu użytkownika
command.com. Jednak w praktyce aplikacje komunikują się ze sprzętem z
pominięciem zarówno jądra, jak i BIOS-u, jedynie za pośrednictwem
sterowników. Gdy na rynku pojawiły się mocniejsze maszyny, pozwalające na
uruchomienie dużych i złożonych aplikacji, architektura DOS stała się
poważnym ograniczeniem, utrudniającym wykorzystanie mocy nowych maszyn.
Pojawiły się programy-środowiska, umożliwiające uruchomienie w systemie
DOS aplikacji działających w trybie rozszerzonym (286) lub programów
32--bitowych, tzw. extendery. Równocześnie powszechnie stosowane
procesory, wyposażone w tryb pracy chronionej (Protected Mode), domagały
się lepszego wykorzystania, co stało się motorem dla poszukiwań innych
rozwiązań.






System Windows
Windows to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych systemów
operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM PC.
System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez amerykańską firmę
komputerową Microsoft Corporation, na początku lat dziewięćdziesiątych,
wykorzystując przejrzyste graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób
komunikacji przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni
użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu domowych
zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to bardziej
zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i prostą obsługę
zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych do komputera urządzeń.
Producent wraz z systemem dostarcza użytkownikowi również podstawowe
aplikacje tekstowe i graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle
współpracujące z systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS.
Office czy MS. Works.

Koncepcja interfejsu graficznego, z oknami, w których będą uruchamiane
programy, narodziła się już w latach siedemdziesiątych w laboratoriach
firmy Xerox w Palo Alto w Kalifornii. W 1977 roku powstał komputer Xerox
Star, w którym posługiwano się myszką do pracy z oknami i ikonami na
ekranie, nie wszedł jednak do masowej produkcji. Później pojawił się
komputer o nazwie Lisa, stworzony przez Apple, (technologię środowiska
graficznego firma Apple otrzymała bezpłatnie od firmy Xerox) z oknami i
myszką jako urządzeniem wejściowym. Lisa nie sprzedawała się jednak dobrze
i dopiero następny produkt Apple - komputer Macintosh - pokazał, jak
wygodne w użyciu może być środowisko graficzne sterowane myszką. Na
komputerach PC panował wtedy DOS; firma Digital Research pojęła próbę
stworzenia podobnego środowiska - projektując GEM (Graphics Environment
Manager). GEM również nie zdobył rynku, pojawił się w kilku programach,
między innymi w popularnym swojego czasu w Polsce programie do składu
Ventura Publisher. Microsoft tworząc Windows nie wymyślił więc ani
środowiska graficznego, ani myszki ani okien - potrafił jednak skorzystać
z doświadczeń swoich poprzedników, a raczej ukraść je pod pozorem
współpracy podpisanej między Applem a Microsoftem Bill Gates otrzymał od
Appla przedpremierowe wydanie komputera Macintosh z zainstalowanym
środowiskiem graficznym i na tej bazie stworzył swoje środowisko graficzne
Microsoft Windows, a później rozwijając je w systemy operacyjne Windows NT
i Windows 95-98. O istnieniu Microsoft Windows świat dowiedział się 10
listopada 1983 roku, ale dopiero dwa lata później, 18 listopada 1985 roku,
można było obejrzeć gotowy produkt. Dwa miesiące wcześniej odbyło się coś
w rodzaju prapremiery Windows - pojawił się program graficzny firmy
Micrografx o nazwie In. a. Vision, który zawierał wersję Windows
działającą tylko z nim. Firma Micrografx tworzyła pierwsze programy
graficzne na Windows, przez długi czas panowała na rynku grafiki
komputerowej; dziś ma nieco gorszą pozycję wobec silnych konkurentów -
firmy Corel i Adobe.

Pierwsza wersja Windows, co może się dzisiaj wydawać niewiarygodne, nie
była specjalnie popularna. Konkurencja ze strony komputerów Apple
Macintosh i ich graficznego systemu operacyjnego była jeszcze wtedy zbyt
silna. Dopiero od czasu pojawienia się wersji 3.0 w 1990 roku Windows
zyskują na popularności. Sukces przypieczętowała jeszcze wersja Windows
3.1. Do czasu ukazania się Windows 95 w sierpniu 1995 ocenia się, że na
świecie używano ponad pięćdziesiąt milionów egzemplarzy Windows.
Użytkownicy mieli z początku sporo zastrzeżeń do Windows, dysponowali
jeszcze za słabym sprzętem i małą ilością pamięci operacyjnej, pierwsze
wersje na Windows znanego oprogramowania miały wiele problemów, ale i tak
środowisko to było wykorzystywane przez coraz więcej osób. Podkreślano
przydatność takich cech jak multitasking, przenoszenie danych przez pamięć
podręczną, graficzna komunikacja z użytkownikiem. Popularyzacji Windows
pomagało ogromne zainteresowanie prasy komputerowej, pojawienie się setek
artykułów i książek na ich temat, stanowiących dobre źródło informacji dla
użytkowników. Po dwóch latach, w sierpniu 1992 roku pojawiła się wersja
Windows 3.1, przynosząc nie tylko poprawki błędów (bug fixes) i
usprawnienia działania, ale także i nowe możliwości. Wprowadzone zostały
między innymi technika współpracy aplikacji OLE, skalowalne kroje pisma
TrueType czy rozszerzenia multimedialne, a także... gra MineSweeper,
zastępująca znaną z Windows 3.0 grę logiczną Reversi. Pojawiły się też
programy komercyjne i freeware stanowiące uzupełnienie dla Windows, takie
jak edytory ikon, programy zarządzające skalowalnymi fontami takie jak
Adobe Type Manager, wygaszacze ekranu jak AfterDark, programy do
zarządzania aplikacjami jak New Wave czy Dashboard. Problemy techniczne z
Windows zaczęły rozwiązywać narzędzia z pakietu Norton Utilities.

Istotną rolę w poszerzaniu liczby użytkowników Windows miało pojawienie
się dobrej klasy programów użytkowych. Sam Microsoft już w listopadzie
1989 roku zaproponował Word for Windows, z czasem jeden z
najpopularniejszych edytorów tekstu. Konkuruje z nim Lotus AmiPro, a
później WordPerfect for Windows. Jednak WordPerfect nie uzyskał na
graficznej platformie tak wielkiej dominacji jak w DOS i z czasem to
Microsoft Word zdobył rynek. Podobnie było z arkuszami kalkulacyjnymi -
Microsoft Excel zdobył już po kilku latach przewagę nad Lotus 1-2-3 czy
Borland Quattro Pro, znanymi programami w DOS. W programach graficznym
pionierem był Micrografx, z programem grafiki wektorowej Designer i
grafiki prezentacyjnej Charisma, tu jednak istotną pozycję zdobył
kanadyjski Corel ze swym CorelDraw, bardzo znanym także w Polsce. Programy
do składu do PageMaker i QuarkXpress znane operatorom składu pracującym na
komputerach Macintosh oraz przeniesiona ze środowiska GEM - Ventura
Publisher.
Później - w październiku 1992 roku - pojawiły się Windows for Workgroups
3.1, wersja Windows z wbudowaną obsługą sieci dla grupy roboczej, sieci
bezpośrednich połączeń miedzy komputerami (peer-to-peer). Jest to
środowisko pomyślane dla połączenia małych grup komputerów, udostępnienia
w sieci ludziom pracującym obok siebie dysków i drukarek, możliwości
wymiany poczty, bez stawiania specjalnych serwerów. Zawiera ona między
innymi okrojoną wersję programu poczty elektronicznej Microsoft Mail,
terminarz Microsoft Schedule+ oraz sieciową grę karcianą Hearts.
Poprawiona wersja tej odmiany Windows - Windows for Workgroups 3.11 -
zawiera oprogramowanie do wysyłania i odbierania faksów, 32-bitowy dostęp
do plików. Były to ostatnie wersje Windows jako środowiska graficznego.
Produkt początkowo znany jako Windows 4.0 czy pod nazwą kodową "Chicago"
ukazał się już jako system operacyjny Windows 95, by po kilku latach
przejść w Windows 98. W 1995 roku podczas premiery Windows 95
wykorzystywana była piosenka "Start Me Up" zespołu Rolling Stones, za
którą Microsoft zapłacił 2 miliony dolarów. W dniu premiery na całym
świecie już od północy przed sklepami komputerowymi ustawiały się kolejki.


Premiera Windows 98 odbyła się 25 czerwca 1998 roku, była już nieco
spokojniejsza, jako że i sam produkt nie jest tak rewolucyjną zmianą jak
Windows 95 w stosunku do Windows 3.1. Windows 98 mają podobny interfejs
użytkownika jak Windows 95, są nieco bardziej multimedialne i lepiej służą
użytkownikom Internetu. Polska wersja tego systemu istnieje od września
1998 roku. W poprzednich latach ukazał się unowocześniony Windows 95-98, o
nazwie ME oraz zamiennik Windows NT Windows 2000.

Dzięki Windows, a także dzięki programom biurowym i multimedialnym
Microsoft stał się największym producentem programów komputerowych na
świecie. Założyli go Bill Gates i Paul Allen, którzy dziś należą do
jednych z najbogatszych ludzi na świecie. Microsoft zawdzięcza swój sukces
rewolucji komputerów osobistych, w której ma jednak też spory udział.
Interfejs graficzny Windows zmienia się z wersji na wersję, co zmusza
producentów oprogramowania do zmian w ich programach, ale istnieje wiele
programów, które proponują własne rozwiązania w wyglądzie i w
porozumiewaniu się z użytkownikiem. Znany program Lotus Organizer ma
wygląd otwartego notesu. W programie graficznym Visio wprowadzono po raz
pierwszy rozwijalne opisy (pop-up tips) do ikon; dopiero później pojawiły
się w Wordzie czy Excelu. Jednak zasady pracy z programami, użycie myszki,
obsługa pól dialogowych pozostają podobne - i w tym leży cała siła
Windows.

Pierwsze wersje systemu (Windows 1.0 - 1984 i Windows 2.0 - 1987) były
właściwie typowymi nakładkami na DOS-a i nie wzbudziły wówczas większego
zainteresowania gdyż podobnie działających aplikacji było wtedy dosyć
wiele. Nieco większe zainteresowanie i komercyjny sukces odniosła dopiero
wprowadzona na rynek w 1989 r. wersja 3.0 systemu, która rok później
zastąpiona została wersją 3.1.





Windows 3.xx
16-bitowe systemy Windows 3.1, Windows 3.11 i Windows for Workgroups - w
rzeczywistości nie powinny być nazywane systemami operacyjnymi. Są jedynie
nakładkami graficznymi na DOS, wykorzystującymi tę samą technologię
dostępu do dysku co MS-DOS.
Windows 3.x jednak wykorzystuje rozszerzone możliwości procesora 386 i
późniejszych w sposób, w jaki DOS nie potrafi. Windows potrafil
wykorzystać unikatowe możliwości sprzętu zainstalowanego w komputerze,
poprzez możliwość zainstalowania dedykowanych sterowników do konkretnej
karty graficznej, dźwiękowej czy drukarki wykorzystujące wszystkie
możliwości sprzętu.



Windows 95
Absolutnym hitem okazała się jednak wypuszczona na rynek w 1995 r.
wersja 4.0 systemu, nazywana początkowo Chicago, ale ogólnie znana jako
Windows 95.
Wersja ta od momentu swojej premiery w sierpniu 1995 zyskała sobie
olbrzymie grono użytkowników na całym świecie, stając się jednocześnie
najczęściej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno w zastosowaniach
profesjonalnych jak i domowych. Windows 95 w odróżnieniu od swoich
poprzedników jest już bowiem zdecydowanie bardziej rozbudowany i
wszechstronny. Oferuje niespotykane wśród wcześniejszych wersji systemu
możliwości integracji aplikacji ze sobą i systemem operacyjnym, 32-bitowe
jądro systemu, mechanizmy sieciowe, otwartość na sieć Internet, 32-bitowe
programy zarządzające pamięcią, praktycznie nieograniczone możliwości
alokowania pamięci operacyjnej, stosowanie długich nazw plików (do 255
znaków), wielozadaniowość wywłaszczeniową, obsługę standardu Plug & Play
oraz bardzo wygodny interfejs użytkownika. Do prawidłowego działania
system wymaga komputera z procesorem minimum klasy 386 i co najmniej
czterema MB pamięci operacyjnej. Podstawowa wersja systemu z czasem
modyfikowana była kolejnymi poprawkami. I tak w sumie rozróżniamy 4 jego
wersje: oryginalną 4.00.950 (FAT 16), i trzy zaktualizowane:

- Windows 95 OSR 1 (ulepszona Service Packiem nr. 1). W odróżnieniu od
wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w przeglądarkę stron WWW
Internet Explorer 2.0 i szereg drobnych poprawek uszczelniających system.
Wersja OSR 1 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było
otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo
nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem wersji
4.00.950a lub 4.00.950w.

- Windows 95 OSR 2 (ulepszona Service Packiem nr. 2). W odróżnieniu od
wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików
FAT 32, biblioteki DirectX w wersji 2.0, przeglądarkę stron WWW Internet
Explorer 3.0 oraz szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja
OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać
wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym
komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950b

- Windows 95 OSR 2.5 (ulepszona Service Packiem nr. 2.5). W odróżnieniu od
wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików
FAT 32, biblioteki DirectX w wersji 5.0, przeglądarkę stron WWW Internet
Explorer 4.0 oraz wbudowaną obsługę standardu USB. Wersja OSR 2 nigdy nie
była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w
wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta
wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950c.





Windows 98
Ta wersja okienek oferuje między innymi zmodernizowany interfejs
użytkownika charakteryzujący się integracją przeglądarki Internet Explorer
z Eksploratorem Windows, nowy system pomocy online w formacie HTML,
32-bitowy FAT, narzędzia nadzorujące i diagnozujące system, aktywny
pulpit, program wykonujący kopie zapasowe danych, wsparcie obsługi
wielomonitorowej (usługa ta daje użytkownikowi możliwość przyłączenia do
komputera jednocześnie dwóch monitorów co w pracy z niektórymi aplikacjami
np. typu CAD daje znacząco większy komfort pracy), nowe biblioteki DirectX
5.0, obsługę technologii MMX.

System oferuje ponadto wsparcie programowe dla nowych technologii
sprzętowych takich jak USB, AGP, IEEE 1394, ISDN czy DVD, obsługuje
najnowsze akceleratory grafiki 3D oraz daje możliwość uaktualnień systemu
bezpośrednio poprzez Internet. Windows 98 jest również bardziej przyjazny
dla laptopów, gdyż uznaje niemal wszystkie typy urządzeń PC Card, porty
podczerwone IrDA, stacje dokujące oraz specyfikacje zarządzania
zasilaniem: APM i ACPI. Wprowadzono również obsługę urządzeń peryferyjnych
systemu Device Bay.Windows 98 jest również nieco szybszy od swojego
poprzednika ale i bardziej od niego wymagający, aby na nim efektownie
pracować trzeba mieć przynajmniej Pentium 166 MHz i minimum 32 MB RAM-u. W
czerwcu 1999 r. ukazała się druga, poprawiona edycja tej wersji systemu:

- Windows 98 SE (Second Edition). Poprawiono w niej wiele zauważonych
błędów, dodano nieco nowych sterowników oraz umożliwiono wspólne
korzystanie z jednego połączenia Internetowego ICS, (Internet Connection
Sharing).




Windows NT
Windows New Technology to sieciowy system operacyjny firmy Microsoft,
produkowany z myślą o wydajnych komputerach i zastosowaniach w przemyśle.
W systemie Windows NT (wersja 4.0 oraz wersja 5.0) postawiono przede
wszystkim na niezawodność systemu i bezpieczeństwo, oferując sprawdzony i
bardzo wygodny interfejs użytkownika pochodzący ze środowiska Microsoft
Windows 95 oraz pełną 32-bitowość. Wadą systemu jest słaba obsługa
urządzeń i zaawansowany system plików NTFS niekompatybilny z urządzeniami
używającymi Windows 95/98. Problematyczna jest również instalacja systemu,
należy z góry wiedzieć jakim urządzeniom przysługują określone przerwania
gdyż system nie wykryje tego automatycznie tak jak to ma miejsce w
systemie Windows.

Pod wspólną nazwą Windows NT funkcjonują w zasadzie dwa różne produkty:
- Windows NT Serwer będący systemem operacyjnym przystosowanym wyłącznie
do obsługi sieci komputerowych oraz
- Windows NT Workstation, który jest systemem skierowanym dla bardziej
wymagających użytkowników potrzebujących wydajniejszego i bardziej
stabilnego systemu niż Windows 9x.






Windows NT Workstation
Windows NT Workstation łączy w sobie łatwość użycia i funkcjonalność
Windows 95 z niezawodnością i bezpieczeństwem Windows NT. Dzięki temu
użytkownik otrzymuje najbardziej intuicyjny i skuteczny system operacyjny
dla komputerów biurowych, przeznaczony do zastosowań biznesowych. W
połączeniu z pełnym bezpieczeństwem danych oznacza to wyższą produktywność
i zredukowanie czasu przestojów stacji roboczych. Windows NT Workstation
charakteryzuje się doskonałą stabilnością oraz bezpieczeństwem pracy
aplikacji. 16-bitowe programy mogą działać w oddzielnym obszarze pamięci,
gwarantując pełną ochronę przed kolizjami między aplikacjami 16- i
32-bitowymi. Kluczowy kod systemu operacyjnego, sterowników i urządzeń
oraz danych jest w pełni chroniony przed działającymi programami. Zgodność
z architekturą Intel oraz RISC zapewnia elastyczność obsługi platformy
sprzętowej. Wielozadaniowość z wywłaszczaniem wszystkich 16- i 32-bitowych
aplikacji skraca czas odpowiedzi programów po zleceniu zadania przez
użytkownika. Obsługa 15 protokołów sieciowych sprawia, że Windows NT
Workstation jest najbardziej elastycznym i uniwersalnym systemem
operacyjnym w środowiskach sieciowych.
Do stałej kontroli stanu pracy służy Monitor Wydajności, który jest
wbudowany w Menedżera Zadań. Aby mieć możliwość sprawdzania, jakie
zdarzenia są kluczowe dla działania systemu, program Monitor Zdarzeń
prowadzi stały zapis wszystkich zdarzeń i pozwala na ich podgląd -także
zdalnie poprzez sieć. Profile umożliwiają użytkownikom i administratorom
przenoszenie się między poszczególnymi komputerami, a wielu użytkowników
może jednocześnie używać tego samego komputera przy zachowaniu własnych,
bezpiecznych konfiguracji. Windows NT Workstation zawiera wbudowane
sterowniki i programy monitorujące do obsługi urządzeń dodatkowych,
zwiększających komfort i bezpieczeństwo pracy (UPS, napędy pamięci
taśmowych i inne).






Windows NT Server
Microsoft Windows NT Serwer 4.0 jest zaawansowanym, wielozadaniowym
systemem operacyjnym. Łatwość jego użycia, elastyczność, rozszerzone
usługi komunikacyjne sieci Internet i Intranet spełniają wszystkie
wymagania dzisiejszych zastosowań biznesowych i zapewniają solidny
fundament sieciowy na przyszłość. Wprowadzone do systemu Windows NT Server
4.0 kreatory administracyjne podpowiadają operatorom systemu sposób
wykonywania najczęstszych operacji. Bezpośrednia integracja z serwerem
Internet Information Server (US) oraz dołączenie programów Index Server,
Internet Explorer, a także narzędzi do edycji i zarządzania Front-page
sprawiają, że Windows NT Server 4.0 stanowi jeszcze mocniejszą platformę
dla sieci Internet/intranet niż poprzednie wersje. Wzbogacony o pakiet
Option Pack oferuje zupełnie nowe i niespotykane dotąd możliwości w
zakresie Inter- i intranetu. Windows NT Server 4.0 gwarantuje integrację
na jednej platformie serwerów poczty elektronicznej, plików, baz danych i
komunikacji. Działa z NetWare, Uniksem oraz z komputerami IBM typu
mainframe. Co więcej, przy obsłudze ponad 5000 platform sprzętowych system
Windows NT Server 4.0 będzie działał na większej liczbie platform niż
trzej poprzedni konkurenci razem. Jest zgodny ze wszystkimi obecnymi
protokołami sieciowymi: TCP/IP, IPX/SPX, NetBEUI, AppłeTalk, DLC, HTTP,
SNA, PPP i PPTP. Biorąc pod uwagę zgodność z oprogramowaniem klientów,
jest on najbardziej elastycznym z dostępnych systemów operacyjnych -
pracuje z takimi systemami, jak: Windows 3.X/95/NT Workstation, IBM OS/2 i
Mac OS. Usługa katalogowa Windows NT Directory Service (NTDS) może
obejmować ponad 25 000 użytkowników w domenie i setki tysięcy użytkowników
w firmie. Niezależnie od tego, jak scentralizowana czy zdecentralizowana
jest organizacja, usługa NTDS pozwala skonfigurować katalog adresowy
dokładnie odpowiadający wymaganiom i zapewniający pełne zarządzanie
zasobami, usługami i aplikacjami. Cała rodzina systemów 3x i 9x
przystosowana jest na komputery wykorzystujące procesory typu CISC,
natomiast Windows NT przystosowany jest zarówno do architektury CISC jaki
i bardziej wydajnej RISC System Windows NT w wielu dziedzinach przewyższa
inne systemy operacyjne (z Windows 95/98 na czele).

Korzyści
Stabilność - można na nią narzekać (istnieje wiele systemów
stabilniejszych od NT), ale prawda jest jedna: NT jest najstabilniejszym
systemem z rodziny Windows. Jeżeli sprzęt jest sprawny, system (po
zastosowaniu wszystkich środków bezpieczeństwa, poczynając od najnowszego
Service Packa a kończąc na najświeższych hot fixach) nie ma prawa
(teoretycznie) zawiesić się. Jeżeli nawet padnie jakaś aplikacja, jej zgon
nie będzie miał wpływu na wszystkie inne pracujące w tym momencie - nawet
na chwilę nie zatrzymają się. Taki poziom "niezawieszalności" nieznany
jest użytkownikom innych wersji systemu Windows.
Przenośność - choć w tej chwili poważnie ograniczona (z dotychczas
obsługiwanych platform Intela, Alphy, MIPSa i PowerPC zapowiadana jest
obsługa jedynie Intela i Alphy), pozwala na pracę z tym samym środowiskiem
graficznym na komputerach o różnej architekturze, a czasem nawet na
uruchamianie tych samych aplikacji (często bez konieczności rekompilacji -
poprzez emulację procesora Intela).
Skalowalność - system Windows NT robi znacznie lepszy użytek z porządnego
sprzętu, niż jego mniejsi bracia. Jest jedynym systemem w rodzinie Windows
obsługującym ponad jeden procesor. Dzięki dość skomplikowanemu systemowi
zarządzania pamięcią potrafi przyspieszać nawet przy rozszerzaniu pamięci
ponad 256MB.
Wielozadaniowość - o ile uruchamianie wielu aplikacji pod kontrolą Windows
95 to dopraszanie się kłopotów, to taka działalność w Windows NT jest
normalną praktyką. NT bezbłędnie obsługuje setki wątków jednocześnie,
rozdzielając je między wszystkie dostępne w systemie procesory. Jedyna
niemiła cecha to zawieszanie wielozadaniowości przy każdym odwołaniu do
pliku wymiany; problem ten można zredukować stosując dyski SCSI i usunąć
instalując więcej pamięci operacyjnej.
Bezpieczeństwo - aczkolwiek NT w praktyce nie jest aż tak bezpiecznym
systemem, to jednak kontrola dostępu do plików, audyty, zabezpieczenia
przed atakami z sieci i stabilność jądra systemu czynią NT znacznie
trudniejszym do "złamania" systemem niż pozostałe wersje Windows. Często
jednak niestety bezpieczeństwo systemu poprawiają jego błędy - gdy
superstabilne serwery stoją już otworem dla hackerów, serwer pracujący pod
NT ciągle się opiera... ponieważ zawiesił się.
Wydajność - chociaż jedynie w bardzo poważnych zastosowaniach, to jednak
NT potrafi być szybszy od swych młodszych braci. W pełni 32-bitowa
architektura systemu i system plików NTFS potrafią zapewnić oprócz
większego bezpieczeństwa również znacznie szybszą pracę. Niestety, wiele
prostych aplikacji nie może skorzystać z tych możliwości. Pełna
implementacja Win32 API - Windows NT 3.1 był pierwszą implementacją
interfejsu programisty Win32 API i dlatego Windows NT cały czas wyprzedza
Windows 95/98 w jakości tej implementacji. W przeciwieństwie do Windows
95/98 i dość już podstarzałego Windows NT 3.1, NT 4.0 zawiera wszystkie
udokumentowane funkcje Win32 API, zarówno w wersji Multibyte, jak i
UniCode (Windows 95 i 98 obsługują jedynie kilkanaście funkcji w wersji
UniCode). Daje mu to przewagę w zastosowaniach wymagających obsługi wielu
języków, grafiki trójwymiarowej i kontroli bezpieczeństwa.

Problemy
Wymagania sprzętowe - zapomnij o uruchomieniu tego systemu na komputerze
klasy Pentium 100 z pamięcią 16MB. Da się (sam próbowałem), ale praca na
takim komputerze jest straszna. Rozsądne minimum to komputer klasy PR-166
i co najmniej 48MB pamięci RAM.
Wybredność - nie wiem, czy to wada, czy zaleta, ale Windows NT jest bardzo
wybredny na punkcie sprzętu i wymaga naprawdę niezawodnych komponentów. Ze
względu na tę cechę świetnie nadaje się do testowania niezawodności
wszystkich elementów komputera. Może jednak okazać się, że Twój komputer
świetnie pracuje pod wszystkimi systemami z wyjątkiem NT, który wykłada
się np. z błędem pamięci (pamięć jest bardzo częstą przyczyną komunikatów
STOP w Windows NT).
Wydajność - nawet, jeśli skompletowałeś już superwydajny komputer, w
większości przypadków Windows NT będzie pracował tak samo szybko lub
wolniej, niż Windows 98. Niestety, jest on znacznie bardziej skomplikowany
i proste jednowątkowe aplikacje nie zajmujące wiele pamięci będą
wolniejsze. Dopiero skomplikowane, wielowątkowe aplikacje korzystające z
olbrzymich przestrzeni pamięci operacyjnej będą działały szybciej pod
kontrolą NT (a dodatkowo będą mogły skorzystać z zainstalowanych
dodatkowych procesorów).
Sterowniki - czysty komputer (bez drukarki, skanera, dużego monitora czy
karty dźwiękowej) nie będzie miał żadnych problemów z obsłużeniem Windows
NT. Problemy pojawią się dopiero w momencie dodawania urządzeń. Jako
użytkownik NT musisz się przyzwyczaić do kupowania sprzętu pod kątem
dostępności sterowników do systemu, a nie pod kątem ilości bajerów czy
niskiej ceny. Karta dźwiękowa powinna być zgodna z Sound Blasterem 16,
drukarka z produktami firm Hewlett Packard lub Epson (i na pewno nie GDI),
skaner najlepiej jeśli korzysta z szyny SCSI i jest znanego producenta.
Kompatybilność - wiele programów i gier przeznaczonych dla starszych
wersji systemu Windows może nie działać w systemie Windows NT. Szczególne
problemy sprawiają programy bezpośrednio odwołujące się do sprzętu -
edytory dyskowe, gry, aplikacje korzystające z modemów, skanerów, portów i
specyficznych kart rozszerzeń. Zajrzyj na stronę zawierającą listę
problemów z kompatybilnością programową.
Brak możliwości aktualizacji Windows 95 - program instalacyjny Windows NT
nie przewiduje możliwości aktualizacji systemów Windows 95 i 98. Jeżeli
chcesz przesiąść się na NT, musisz zainstalować od nowa wszystkie swoje
aplikacje. Ponadto, Windows NT nie obsługuje systemu plików FAT32, więc
zarówno partycja zawierająca system, jak i partycja typu primary z której
rozpoczynać się będzie ładowanie systemu muszą korzystać z systemu plików
FAT16 lub NTFS.
Brak obsługi Advanced Power Management - w przypadku komputerów
stacjonarnych to żadna strata, ale w przypadku notebooków uniemożliwia
praktycznie wykorzystanie systemu Windows NT. APM nie będzie też
obsługiwany przez przyszłe wersje NT - korzystać będą one jedynie z
nowszego systemu ACPI.
Opłacalność - jeżeli Twój komputer działa szybko i niezawodnie, nie ma
wielkiego sensu przesiadać się na NT - komputer prawdopodobnie zwolni,
wszystko trzeba będzie instalować na nowo, niektóre gry i programy nie
będą chciały pracować. Co innego jeżeli masz wielkie problemy z
dotychczasowym systemem lub kupujesz program lub sprzęt, który musi
działać pod kontrolą NT (wtedy myślenie o zmianie systemu ma głęboki
sens).

Wymagania sprzętowe
Oto krótkie podsumowanie wymagań sprzętowych systemu Windows NT:
Procesor: Intel i486DX lub nowszy (i zgodne) Alpha AXP, PowerPC, MIPS
Pamięć:
12MB w celu uruchomienia systemu i interfejsu użytkownika;
16MB w celu uruchamiania aplikacji;
32MB - początek rozsądnej pracy;
64MB - optymalny rozmiar dla stacji roboczej;
128MB - komfortowa praca na stacji roboczej;
i więcej - dla serwerów z wieloma użytkownikami;
Karta graficzna: Zgodna przynajmniej z VGA;
Sterowniki dedykowane do używanej wersji systemu;
Praca z dwoma monitorami tylko na niektórych kartach grafiki;
Dysk twardy: IDE/EIDE/SCSI;
Standardowo obsługa do PIO-4 lub (z fixem) do MWDMA-2;
Obsługa UltraDMA/33 tylko ze specjalnymi sterownikami producenta płyty
głównej lub kontrolera dysku;
Zalecany rozmiar partycji systemowej: co najmniej 300MB;
CD-ROM: Dowolny ATAPI/SCSI;
Możliwość instalacji systemu bezpośrednio z napędu CD-ROM;
Mysz: Dowolna zgodna z Microsoft (Bus, Serial, PS/2) lub Logitech lun inne
wyposażone w odpowiednie sterowniki producenta;
Inne: Advanced Power Management nie obsługiwany;
Obsługiwane jedynie skanery SCSI i część EPP;
Obsługiwane jedynie niektóre drukarki GDI;
Obsługiwane jedynie niektóre karty muzyczne.





Windows Millennium Edition
Jeszcze na początku 2000 roku Microsoft twierdził, że Windows 98 Second
Edition to ostatni system operacyjny oparty na jądrze Windows 9x i DOS-u.
Następcą popularnych okien miała być "konsumencka" wersja Windows 2000 -
zubożała w stosunku do W2K Proffessional i wzbogacona o funkcje typowe dla
zastosowań domowych, szczególnie obsługę gier i starszego sprzętu. Jednak
wraz z postępem prac nad Windows 2000 okazało się, że na razie niemożliwe
jest pogodzenie stabilności i zabezpieczeń technologii NT z wymaganiami
użytkowników domowych - przede wszystkim zgodnością ze starszym sprzętem i
oprogramowaniem. Postanowiono więc zaprojektować jeszcze jeden, ostatni
Windows z linii 9x, który będzie równie uniwersalny, co poprzednicy, a
zarazem wprowadzi jak najwięcej rozwiązań Windows 2000, by ostatecznie
zerwać z dosowym rodowodem i przygotować grunt pod przyszłościowy system o
kodowej nazwie Whistler. W ten sposób na nowe millennium pojawia się
Windows Millennium Edition, promowane także jako Windows Me. Obie nazwy
wiele tłumaczą: pierwsza nasuwa skojarzenie z Windows 98 Second Edition i
nie jest to bezpodstawne, gdyż zakres zmian wprowadzonych w nowych oknach
narzuca raczej nazwę Windows 98 Third Edition. Druga zaś symbolizuje nową
(czy aby na pewno nową?) strategię Microsoftu, polegającą na skupieniu
wszystkich potrzebnych użytkownikowi funkcji w systemie operacyjnym. W
połączeniu z polityką "Windows wszędzie" brzmi to co najmniej niepokojąco,
nie należy się więc dziwić, że rząd USA naciska na podział giganta z
Redmont. Powyższe pytania nasuwają się od razu, szczególnie w kontekście
lutowej premiery najważniejszego produktu Microsoftu ostatnich pięciu lat
- Windows 2000. Skoro jest bardzo dobry produkt dla wymagających
użytkowników oraz dobry, sprawdzony system dla mas, komu i na co potrzebny
będzie Windows Me? Przecież od pojawienia się Windows 98 SE minął raptem
rok; czy od tamtej pory zaszły aż tak duże zmiany? Odpowiedź jest prosta:
w ciągu roku nastąpiła wręcz rewolucja sprzętowa, a Windows Me w założeniu
ma nakierować warstwę programową (aplikacje, sterowniki itp.) na
technologię Windows 2000. Tak więc Windows Me świetnie sprawdzi się jako
system instalowany w nowych komputerach domowych, bo zapewni zgodność z
najnowszymi urządzeniami. W przyszłości ułatwi natomiast przejście na
system oparty na jądrze W2K. Microsoft wyraźnie pozycjonuje Windows
Millennium jako produkt dla typowego domowego użytkownika zainteresowanego
Internetem, rozrywką i maksymalną zgodnością z istniejącym sprzętem oraz
oprogramowaniem. Jeśli poszukujesz bezpiecznego, stabilnego systemu do
pracy, a nie zabawy, postaw na Windows 2000 - o ile masz komputer, na
którym W2K można zainstalować. Sprawy wyglądają trochę gorzej w momencie,
gdy Twój pecet ma więcej niż rok. Nie, nie z powodu wymagań sprzętowych
(system zadowala się raptem Pentium 160 i 32 MB RAM, co w praktyce oznacza
procesor klasy Pentium II i minimum 64 MB RAM), lecz ze względu na
sensowność dokonania aktualizacji. Jeżeli używasz teraz Windows 98 lub
Windows 98 SE, to Millennium właściwie nie zaoferuje Ci nic takiego, czego
nie możesz za darmo ściągnąć z Internetu lub naszych płyt CD (jak np.
Internet Explorer 5.5 czy Windows Media Player 7), a co mogłoby wyraźnie
poprawić działanie komputera. Oczywiście zakładamy, że w ciągu
najbliższych miesięcy nie zamierzasz kupić tony najświeższych urządzeń,
które diametralnie zmieniłyby konfigurację komputera i że za pomocą
dodatkowych aplikacji potrafisz sam przywrócić system do stanu sprzed
awarii. Jak zawsze przy premierze kolejnej wersji Windows dowiadujemy się,
iż te okna będą uruchamiały się i działały szybciej, zaoferują lepszą
współpracę ze sprzętem oraz oprogramowaniem, zawieszą się tylko przy
okazji awarii elektrowni i generalnie będą ideałem systemu dla mas. Przy
okazji dorzucą kilka Nowych Technologii O Dziwnych Skrótach, które uczynią
nasze życie lżejszym oraz parę niezbędnych aplikacji oferowanych
dotychczas - często w lepszym wykonaniu i za darmo - przez inne firmy.
Sarkazm wynika z permanentnego uczucia ?dejavu? towarzyszącego nowym
wersjom okien, szczególnie po sprawdzeniu obietnic w praktyce. Także tym
razem deklaracje o szybszym uruchamianiu się Windows czy wydajniejszej
pracy programów zdają się - przynajmniej przy dzisiejszym sprzęcie oraz
aplikacjach - nie do końca pokrywać z wynikami pierwszych testów. Aby
przekonać się o rzeczywistej wartości Windows Me, zainstalowaliśmy finalną
(kompilacja 4.90.3000), angielską wersję systemu na trzech komputerach:
notebooku z PII 266, 64 MB RAM i twardym dyskiem 4 GB, pececie HP Vectra
VL8i z PIII 550, 128 MB RAM i dyskiem 13 GB oraz maszynie własnej
konstrukcji z Athlonem 500, płytą główną Asus K7V, 128 MB RAM i dyskiem 20
GB. Sprawdziliśmy też polską wersję beta 4.90.2499, która była jednak na
tyle niedopracowana, że postanowiliśmy nie uwzględniać jej w ogólnej
ocenie systemu.
Nietrudno się domyślić, że instalacja trwała najdłużej w przypadku
notebooka - system był gotowy do użytku dopiero po 40 minutach. Natomiast
zarówno na HP, jak i maszynie z Athlonem proces uruchamiania Windows Me
trwał około 25 minut. Instalacja składa się z dwóch etapów:
- kopiowania plików i konfigurowania ustawień
- kończących się restartami komputera
Jej przebieg nie różni się zbytnio od tego, co znamy z Windows 98:
jedynym nowym elementem jest zobrazowanie postępu konfigurowania peceta w
końcowej fazie instalacji. Dzięki wskaźnikowi postępu pracy dokładnie
widzimy, że komputer nie umarł i mimo wszystko coś się dzieje. Jeśli
instalujesz system na gołym pececie (bez systemu operacyjnego), tak jak
dotychczas, będziesz mógł wybrać instalację typową, minimalną, przenośną
(dla notebooków) i niestandardową, w której zaznaczasz składniki do
zainstalowania. Już na samym wstępie, oprócz danych użytkownika i kodu
produktu, Windows poprosi Cię też o podanie informacji dotyczących
lokalizacji i ustawień regionalnych (kraju, języka, klawiatury i strefy
czasowej). Później proces przebiega automatycznie, bez interwencji
użytkownika. W przypadku dokonywania aktualizacji z obecnej wersji Windows
będziesz musiał zdecydować, czy zachować pliki dotychczasowego systemu na
wypadek, gdyby WME nie przypadł Ci do gustu. Będzie Cię to kosztowało
dodatkowe parę minut i około 150 MB miejsca na dysku, ale, jak wykazał
test, powrót z angielskiego WME do polskiego W98 SE był bezbolesny. Opcja
ta może się przydać, a zarchiwizowane pliki starego systemu w każdej
chwili daje się wykasować. Trzeba przyznać, że Windows Me nie grzeszy
skromnością w zajmowaniu miejsca, pożerając aż 350 MB twardego dysku (ale
za to później nie woła o swą płytę instalacyjną, gdy dodajesz nowe
urządzenia czy programy - podobnie jak w W2K wszystkie pliki kopiowane są
na twardziela). Przy planowaniu wielkości partycji dostępnej dla systemu
weź też pod uwagę to, że na testowanym notebooku nawet 200 MB, jakie
zostało po instalacji, nie wystarczyło do pracy z wbudowaną aplikacją do
edycji wideo Windows Movie Maker. Mimo rozbudowanej bazy sterowników i
zapewnień o maksymalnej zgodności, na każdym z testowanych komputerów WME
nie zainstalował jakiegoś urządzenia. W notebooku była to karta
sieciowo-modemowa PC Card 3Com Megahertz, w komputerze HP Vectra sprawa
dotyczyła popularnego układu graficznego Matrox G200, ale najbardziej
spektakularny okazał się brak sterownika do karty dźwiękowej SB Live!
Value zainstalowanej w pececie z Athlonem. Firmowych sterowników wymagały
też urządzenia zewnętrzne: modem USB Pentagram Fate na chipsecie Conexant,
drukarka atramentowa HP DeskJet 930C, drukarka LED Okipage 4w Plus oraz
karta sieciowa 3Com podłączana do portu USB. Na szczęście Windows
Millennium akceptuje praktycznie wszystkie sterowniki napisane dla Windows
98 i większość dla Windows 95. Problem ten nie daje się we znaki podczas
aktualizacji do WME, ponieważ brakujące sterowniki przejmowane są
automatycznie ze starego systemu. O ile można zrozumieć brak wbudowanej
obsługi testowego modemu czy adaptera sieciowego USB, to niezrozumiałe
wydaje się pominięcie standardu karty dźwiękowej, jakim bez wątpienia jest
SoundBlaster Live!. Tymczasem sterowniki SBLive! Value, podobnie jak karty
PC Card 3Com Megahertz, znalazły się w starszym przecież i bynajmniej nie
domowym Windows 2000. Równie dziwnie wygląda zupełne zignorowanie układów
graficznych Matroksa G200 i G400, popularnych zwłaszcza w stacjach
roboczych. Czy tak wygląda system operacyjny, który pojawia się głównie po
to, by dogonić zmiany sprzętowe? Jednym z powodów, dla których Windows Me
ma się szybciej uruchamiać, jest pominięcie przetwarzania dosowych plików
AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS podczas startu systemu. Faktycznie, po włączeniu
komputera nie ujrzymy już komunikatu o przygotowaniu strony kodowej i
innych, zależnych od wpisów w obu plikach DOS-u. Mało tego, w Millennium
niemożliwe jest wywołanie menu uruchomieniowego Windows (klawisz [F8]),
dzięki któremu zmuszałeś komputer do pracy w trybie awaryjnym lub wierszu
poleceń DOS-u. Teraz jedynym wyjściem jest start peceta z dyskietki
(utworzenie dyskietki startowej proponuje instalator WME; później można
użyć apletu Dodaj/Usuń programy lub skopiować pliki z katalogu
Windows\Command\EBD) albo skorzystać z okna wirtualnej maszyny DOS-u w
samym Windows. Czy dało to jakieś rezultaty? Na razie trudno powiedzieć.
Taki zabieg powinien przyczynić się do uzyskania większej stabilności
systemu, któremu nie będą grozić programy trybu rzeczywistego. Natomiast
pomiar czasu uruchamiania się Windows 98 SE i Millennium (czystych, bez
zainstalowanych aplikacji zewnętrznych) nie wykazał istotnego
przyspieszenia w WME: różnice wahały się od 2 (HP, Athlon) do 5 sekund
(notebook) na rzecz nowych okien. Sytuacja może wyglądać inaczej w
przypadku systemów mocno obciążonych aplikacjami oraz markowych komputerów
z przeinstalowanym, odpowiednio skonfigurowanym WME, gdzie różnica powinna
być większa. Niemniej jednak, nie jest to taki skok, jakiego wszyscy
oczekujemy - wciąż marzy nam się start Windows w ciągu 10 sekund.
Usunięcie DOS-u nie jest całkowite: to, że został pominięty przy
uruchamianiu okien nie oznacza jego zupełnej nieobecności w rdzeniu
systemu. Dla zachowania zgodności z istniejącymi aplikacjami kod DOS-u
został zachowany, choć programy wymagające pełnego trybu rzeczywistego -
zwłaszcza narzędziowe - nie będą działały w WME. Próba instalacji
niektórych z nich, jak np. pakietów Norton SystemWorks 2000 czy Partition
Magic 5, kończy się nawet ostrzeżeniem systemu o nieprawidłowym ich
działaniu w nowych oknach. Bez problemu natomiast używaliśmy dosowych
programów Norton Ghost PE do klonowania dysków oraz Ranish Partition
Manager do zarządzania partycjami (aczkolwiek boot manager zainstalowany
przez tę ostatnią aplikację został bezlitośnie wyrzucony podczas
instalacji WME). Pod tym względem Millennium upodobnił się do W2K, w
którym wszelkie operacje dokonywane poza udziałem systemu operacyjnego są
niedozwolone. Windows 2000 nie pozwala aplikacji odwoływać się do sprzętu
bez pośrednictwa sterowników, dzięki czemu system jest stabilny i odporny
na ataki wirusów, które np. próbują sformatować twardy dysk. Wyrzucenie
trybu rzeczywistego DOS-u z WME znacznie zmniejszy szanse pojawiania się
niebieskich ekranów śmierci, poprawiając jednocześnie ogólne
bezpieczeństwo okien. Nowy odtwarzacz jest silnie zintegrowany z WWW: może
pobrać informacje o słuchanej właśnie płycie audio i to nie ograniczając
się tylko do tytułów utworów oraz wykonawcy, lecz również pokazując na
życzenie recenzję płyty wraz z biografią artystów. Powyższe dane pochodzą
z witryny Microsoftu WindowsMedia.com, ale jeśli odtwarzacz nie może w
niej znaleźć opisu krążka, próbuje szczęścia w innych miejscach. Funkcja
tunera radiowego to po prostu wbudowana w Windows Media Player witryna
Radio Guide znana z Internet Explorera. Do wyboru są setki stacji
radiowych z całego świata (w tym wiele polskich), które segreguje się
według formatu, języka, kraju nadawania itp. Jednak w przypadku polskiego