Strefy klimatyczne

Klimat – jest to przeciętny stan pogody (fizyczny stan troposfery w danym miejscu i czasie) i poszczególnych jej składników, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji. Najczęstszym kryterium podziału klimatów kuli ziemskiej na strefy klimatyczne jest ilość promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi. Jej bezpośrednim wyrazem jest zróżnicowanie temperatury powietrza, a pośrednim także intensywność wymiany wilgoci między powierzchnią Ziemi, a atmosferą.

Strefa gorąca (na równiku)
• Jedna pora roku (lato klimatyczne)
• Zenitalne położenie Słońca
• Wyznaczona zwrotnikami
• Małe amplitudy temperatury
a) Równikowy wybitnie wilgotny
• lasy równikowe – tropikalne
• Temperatury średnie roczne powyżej 25C
• Średnio najwyższe opady na Ziemi ok. 2500 mm/rok
• Opady całoroczne z nasileniem w zenitalnym położeniu Słońca
• Brak wyraźnej pory deszczowej
• Nizina Amazonki, Kotlina Kongo, płw. Indonezja (posiada cech klimatu monsunowego: latem bardzo intensywne opady przez cały dzień, zimą tak jak Amazonce i Kongo. Ma na to wpływ ocean i wyż Azjatycki)

b) Równikowy wilgotny
• Klimatyczna pora roku – lato, z podziałem na porę suchą, jedną lub dwie wilgotne (w zależności od zenitu Słońca)
• Temperatury powyżej 20C
• Opady poniżej 2000 mm/rok
• Roślinność – las akacjowy = galeriowy
• Wyżyna Gujańska, Sahal (np. wyżyna Abisyńska), nizina Orinoko

c) Podrównikowy oceaniczny monsunowy
• ogromne masy powietrza znad wody stykają się z lądem
• oprócz lasów galeriowy występuje las tropikalny
• Srilanka, wyżyna Cejlon, płw. Malajski, Pd krańce Indii

d) podrównikowy suchy
• Sawanna – najbogatszy obszar faunistyczny w zwierzęta kopytne i drapieżne (kotowate)
• Temperatura powyżej 20C
• Opady jeden w ciągu roku około 1 – 2 m–cy, do 1000 mm/rok
• Zambia, Sudan, wyżyna Brazylijska, pn Australia (oprócz wybrzeża), wyżyna Meksykańska

e) zwrotnikowy wybitnie suchy
• opady poniżej 250 mm/ średnio na 15 lat
• formacja roślinna – pustynna, palmy, kaktusy
• 1 pora roku
• Duże nasłonecznienie
• Największe amplitudy dobowe
• Sahara, płw. Arabski, wyżyna Meksykańska (pustynia Gibsona)

f) zwrotnikowy odmiana monsunowa
• duże opady w okresie letnim
• pd – wsch Chiny, Filipiny


Strefa umiarkowana – zwrotnik, koła podbiegunowe
• Słońce nigdy nie góruje w zenicie
• Pojawiają się pory roku


a) podzwrotnikowy (śródziemnomorski) morski
• Dwie pory roku – lato (gorące i suche), zima ( ciepła i wilgotna)
• Temperatury latem powyżej 20C, zimą 5 - 10C
• Opady występują zimą ok. 500 mm/rok, lato suche
• Pd RPA, płw. Kalifornijski, morze Śródziemne, zatoka Meksykańska
• Formacja roślinna – makia (twardolistna)

b) podzwrotnikowy kontynentalny suchy
• duże amplitudy roczne i dobowe temperatury
• roślinność pustynna
• pustynia Słońca, pustynia Thar, Pd USA – Dolina Śmierci

c) podzwrotnikowy kontynentalny półsuchy
• formacje pomiędzy pustynią, a półpustynią
• Pd wyżyna Brazylijską, pustynia Kalaharii, Afganistan
• Duże amplitudy dobowe
• Lato gorące, zima chłodna lub ciepła (powyżej 0C)

d) podzwrotnikowy monsunowy
• wsch Chiny, Pd Japonia, pd Korea, Tajwan
• cechy takie jak u poprzednich klimatach monsunowych lecz z dwoma porami roku

e) umiarkowany ciepły morski
• wyspy Brytyjski, Zach Francja, Azory, Irlandia
• lato (chłodne i wilgotne), zima (ciepła i wilgotna)
• temperatura nie spada poniżej 0C
• duże opady w ciągu roku = równomierne powyżej 1500 mm/rok
• lasy mieszane

f) umiarkowany ciepły przejściowy
• pd Niemcy, Litwa, wch obszary Argentyny, Polska
• sześć termicznych pór roku: lato powyżej 15C, jesień i wiosna 5 - 15C, przedwiośnie i przedzimie 0 - 5C, zima 0 - -5C
• pory pośredni zanikają
• poniżej 1000 mm/rok – Polska 500 – 700 mm/rok
• las mieszany

g) umiarkowany ciepły kontynentalny
• Ukraina, Mongolia, pustynia Gobi
• Duże amplitudy temeratyr roczne
• Zimy mroźne, lato gorące
• Stepy
• Opady poniżej 500 mm/rok

h) umiarkowany ciepły monsunowy
• wyspy Japońskie, pn Korea

i) umiarkowany chłodny morski
• Norwegia, Pd Szwecja
• Łagodna zima, chłodne lato
• Opady przez cały rok (zimą często śnieżna)
• Lasy liściaste
(umiarkowany chłodny przejściowy – Finlandia)

j) Umiarkowany chłodny kontynentalny
• Syberia, PN Kanada
• Tajga
• Bardzo mroźne zimy, ciepłe krótkie lata (nawet powyżej 30C)
• Najniższe temperatury na Ziemi
• Opady 0 bardzo mało poniżej 500 mm/rok

k) Umiarkowany chłodny monsunowy
• PN Japonia, Pd Salin
• Lato wilgotne – deszczowe, zima sucha – mroźna

Strefa zimna (za kołami podbiegunowymi)
a) subpolarny
• Wybrzeża Grenlandii, PN alaska, PN Kanada, PN Rosja
• Temperatura powyżej 0C (trochę)
• Krótka pora letnia, długie mroźna zimy
• Niewielkie opady
• Tundra (mchy, porosty, roślinność karłowata)
• Dzień i noc polarny

b) polarny
• brak roślinności
• temperatury średnie roczne poniżej 0C
• pora letnia ok. 0C (około 1 m-ca)
• bardzo długa noc i dzień polarny (maksymalnie pół roku)
• opady poniżej 250 mm/rok
• pustynia lodowa