Alkoholizm

Alkohol jest wszechobecny. Nie jest wymysłem nowym, towarzyszy człowiekowi od wieków. Jednakże spożycie napojów alkoholowych z roku na rok wzrasta, a wiek spożywających alkohol w ostatnich latach obniża się. Alkohol oddziałuje na wszystkie tkanki , przede wszystkim w jelitach przenika do krwi a wraz z nią do mózgu tym samym oddziałując na ośrodkowy układ nerwowy, wywołując zmiany w samopoczuciu i zachowaniu. Zmiany w ważniejszych ośrodkach mózgowych po spożyciu alkoholu wywołują uczucie podniecenia. Naczynia krwionośne rozszerzają się, również te, które znajdują się w skórze co powoduje utratę ciepła, a więc wychłodzenie organizmu mimo odczuwanego ciepła przez osobę spożywającą alkohol. Alkohol to bezbarwna ciecz, zawierająca związek chemiczny o wzorze C2H5OH4. Złożona jest więc z cząstek węgla, tlenu oraz wodoru. Ze względu na niewielki rozmiar tych cząsteczek jest szybko wchłaniany przez organizm. „Zawartość 0,5-0,7 promila alkoholu we krwi powoduje nadmierną pobudliwość i obniżenie samokontroli, 2,0-3,0 promila powoduje prawie całkowity brak koordynacji ruchowej, zaburzenia mowy, powyżej 4,0 promila powoduje głęboką śpiączkę i ryzyko zgonu”.1 Spożywany w nadmiarze potrafi uzależnić i zabić. Dla wielu oznacza degeneracje i śmierć prowadząc najpierw do alkoholizmu.”
Alkoholizm , uzależnienie od alkoholu. Jest uważane za chorobę, kiedy spożycie alkoholu zaburza zdrowie fizyczne i psychiczne. Nadmierne spożycie alkoholu może powodować uzależnienie fizyczne oraz psychiczne i prowadzić do zaburzeń emocjonalnych i odżywiania”.2 Alkohol upośledza zmysły wpływa niekorzystnie na zachowanie zmniejsza sprawność intelektualną. Nawet niewielka ilość spożytego alkoholu powoduje spadek koncentracji uwagi zmniejsza zdolność pojmowania.
Do najbardziej popularnych napoi alkoholowych w Polsce zaliczamy wódkę, wino i piwo. Wódka produkowana z rozcieńczonego 40% spirytusu rektyfikowanego jest najbardziej rozpowszechniona i stanowi większość sprzedawanego alkoholu w Polsce. Wina produkowane są z winogron, zaś wina domowe produkowane z wielu gatunków owoców i niektórych warzyw są mniej popularne niż wódka. Piwo jest produktem przerobionego na słód jęczmienia i chmielu. W porównaniu z wódką zawiera niski procent alkoholu (od 2,5% do 4%).
Najbardziej narażone na alkoholizm są:
-środowiska młodzieży szkolnej;
-dzieci z rodzin patologicznych;
-ludzie o niskim statusie społecznym, bez wykształcenia, o niskich dochodach;
-ludzie z małych miejscowości, oddalonych od wielkich aglomeracji, z małymi szansami na zdobycie pracy;
-mieszkańcy internatów, hoteli robotniczych, żołnierze
Destruktywny wpływ alkoholu na organizm człowieka jest zaledwie początkiem problemów. Nałogowe zatruwanie organizmu spowodowane nagminnym przewlekłym spożywaniem alkoholu z punktu widzenia fizjologicznego, biologicznego prowadzi do zwiększenia wydzielania soku żołądkowego i podrażnień śluzówek żołądka co ma swoje następstwa w rozwoju nieżytu żołądka. Dochodzi do zaburzeń trawienia, braku apetytu, nudności i wymiotów. Na początku skutki te są jeszcze stosunkowo łatwe do wyleczenia, o ile pacjent zaprzestanie picia. Gdy dochodzi do choroby alkoholowej zauważalne są następujące objawy tej choroby:
ZMIANA TOLERANCJI ALKOHOLU: podwyższenie lub obniżenie tolerancji na alkohol. Z podwyższeniem tolerancji mamy do czynienia, gdy wypicie tej samej ilości powoduje słabsze efekty niż poprzednio. Tak więc, aby uzyskać ten sam efekt trzeba wypić więcej niż poprzednio. Jest to zjawisko obserwowane, gdy choroba jest w początkowych fazach zaawansowania. O obniżeniu tolerancji mówimy natomiast wówczas, gdy przy mniejszych dawkach spożytego alkoholu dochodzi do podobnych efektów upicia. W przypadku podwyższenia tolerancji chory niejednokrotnie wyraża zadowolenie, że ma „mocną głowę”, dużo może wypić, co już powinno budzić niepokój, natomiast w przypadku obniżenia tolerancji można mówić, że choroba jest już bardzo zaawansowana.
OBJAWY ABSYNENCYJNE: Dłuższa przerwa w piciu lub zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu powodują bardzo przykre objawy takie jak: niepokój, drażliwość, drżenie i skurcze mięśni, poty, nudności. Może też dochodzić do zaburzeń świadomości. Te przykre doznania osoby uzależnione usuwają przy pomocy alkoholu.
Złe samopoczucie spowodowane nadużyciem alkoholu leczy się wówczas alkoholem („leczenie kaca klinem”).
KONCENTRACJA NA PICIU: Życie zaczyna koncentrować się na alkoholu. Cała uwaga i siły kierowane są na zdobycie i spożycie alkoholu. Wszystkie czynności dnia codziennego podporządkowane są piciu. Alkoholik szuka okazji do picia. Jest to narastające poczucie wewnętrznego przymusu, by się napić.
SUBIEKTYWNE POCZUCIE ŁAKNIENIA: podczas chwilowej abstynencji pojawia się uczucie podobne do głodu, oraz lęk przed tym iż dłużej nie można wytrzymać już w trzeźwości. Dochodzi do picia ciągiem, czyli dniami lub tygodniami pijący nie trzeźwieje.
UTRATA KONTROLI: wypicie niewielkiej ilości alkoholu powoduje brak (umiejętności)zdolności podjęcia decyzji ile wypić i kiedy należy przerwać picie. Dochodzi do upojenia do „nieprzytomności”, ile się tylko da. Człowiek nie potrafi przewidzieć kiedy zacznie i skończy pić, ani też ile wypije.
ZABURZENIA PAMIĘCI: powstawanie „dziur pamięciowych”. Wiele wydarzeń dzieje się poza świadomością człowieka uzależnionego. Chory nie pamięta krótkich lub całych dłuższych znacznie okresów życia.
NAWROTY DO PICIA PO CZASOWEJ ABSTYNENCJI: Próby udowodnienia sobie i innym, że można zapanować nad piciem pokazania, że nie ma problemu z zaprzestaniem picia kończą się niepowodzeniem. Kolejne porażki powodują iż człowiek dostrzega, że picie wymyka się spod jego kontroli.

Wśród czynników wpływających na powstanie i rozwój uzależnienia można wyróżnić następujące:
-biologiczne: czynniki genetyczne odgrywają rolę w powstawaniu uzależnienia od alkoholu. Możliwe jest odziedziczenie pewnych predyspozycji. „W ostatnich latach pojawiły się doniesienia naukowe będące relacjami z badań nad identyfikacją genów, które mogłyby być odpowiedzialne za posiadanie predyspozycji do uzależnienia. Badania te łączą występowanie uzależnienia od alkoholu m.in. z genami zlokalizowanymi w chromosomie 13, w chromosomie Y oraz z genem kodującym jeden z receptorów dopaminowych”3
-społeczne: mające ścisły związek z obyczajowością i postawami społecznymi danej zbiorowości. Dezaprobata, tolerancja lub akceptacja pijaństwa ma wpływ na powstawanie i rozwój alkoholizmu.
Ważnym czynnikiem jest rodzina. „Szczególnie ważne znaczenie ma środowisko rodzinne, które może zarówno zwiększać jak i poprzez stworzenie odpowiednich warunków do prawidłowego rozwoju swoich członków, ograniczać ryzyko uzależnienia.”4
Czynnikiem rozwoju problemów alkoholowych jest dostępność napojów alkoholowych, a więc cena, łatwość nabycia alkoholu lub ograniczeń w sprzedaży.
„... nawet stosunkowo małe podwyżki cen napojów alkoholowych ograniczają nie tylko ich spożycie, ale powodują jednocześnie spadek liczby wypadków drogowych oraz zgonów spowodowanych marskością wątroby.”5
-psychologiczne: Związane z cechami osobowości.
Proces jej dojrzewania jest uwarunkowany wieloma mechanizmami, wpływami czynników zewnętrznych i wewnętrznych, niezależnych od jednostki. Chociaż od alkoholu uzależniają się bardzo różni ludzie to jednak w następstwie alkoholizmu stają się do siebie podobni. Większość zachowań alkoholików wynika z niedojrzałości emocjonalnej. Osoby te często wspierają się niejako wzmacniają alkoholem. „W początkowym okresie picia ułatwia on funkcjonowanie, ale jednocześnie zaburza, a nawet uniemożliwia dojrzewanie czyli proces prawidłowego kształtowania się osobowości i utrwalenia się korzystnych dla człowieka cech.”6 Wśród cech spotykanych u alkoholików można zaobserwować: nadmierną zależność, małą odporność na frustrację, nieumiejętność wyrażania uczuć, zaburzenia relacji interpersonalnych, poczucie wyobcowania, izolacji, wysokie mniemanie lub zaniżona samoocena, poczucie winy, perfekcjonizm. „Zdaniem wielu badaczy alkohol traktowany jest przez osoby z predyspozycjami do uzależnienia (przez potencjalnych alkoholików) jako środek ułatwiający im funkcjonowanie oraz łagodzący egzystencjalny „ból istnienia”.7
W związku z powyższym można stwierdzić, iż nadmierne spożywanie alkoholu może być związane z takimi sytuacjami jak:
-nadmiar wolnego czasu, ograniczenie obowiązków rodzinnych, zawodowych, lub społecznych do minimum;
-napięte, pogarszające się stosunki z najbliższymi, sąsiedztwem, współpracownikami;
-brak stabilizacji życiowej i perspektyw oraz motywacji do życia w trzeźwości;
-apatia brak wiary w swoje możliwości, brak akceptacji ze strony najbliższych;
-nuda, brak dążeń, utrata pracy lub stałego dochodu;
-nieumiejętność doboru właściwego towarzystwa;
-brak silnej woli w walce z pijaństwem w towarzystwie;
-śmierć osoby bliskiej lub rozejście ze współmałżonkiem;


4.2 Skutki biologiczne alkoholizmu

somatyczne

Skutki alkoholizmu widoczne są w wyglądzie obrzmiała twarz niekiedy z rozszerzonymi naczyniami skórnymi, przekrwione spojówki, drżenie rąk a niejednokrotnie również całego ciała.
Podczas rozmowy –rozdrażnienie, przyjmowanie postawy obronnej i niechęć do udzielania informacji na swój temat.
Toksyczne działanie alkoholu powoduje brak apetytu prowadzący do niedożywienia oraz zaburzenia wchłaniania i przemiany. Wśród innych skutków nadmiernego picia są wszelakiego rodzaju nieprawidłowości somatyczne ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, nudności.

Powikłania psychiatryczne

Najczęściej spotykane powikłania to psychozy alkoholowe. Jedną z nich jest „majaczenie alkoholowe”(majaczenie drżenne, delirium tremens, „ biała gorączka”) jest najczęściej spotykaną psychozą alkoholową. Występuje u ok.. 5% uzależnionych w ciągu pierwszych 72 godzin od zaprzestania picia.8 Po spadku poziomu alkoholu we krwi obserwowany jest niepokój oraz bezsenność oraz zaburzenia świadomości, majaczenia i omamy. Objawy nasilają się w nocy. Towarzyszy tym objawom podwyższona temperatura ciała oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, co może prowadzić do niewydolności krążenia a w konsekwencji do zgonu

Ostra halucynoza

Rozpoczyna się nagle, najczęściej chory zaczyna słyszeć głosy (halucynoza słuchowa), które grożą mu, czasami oskarżają, a kiedy indziej „żywo dyskutują na jego temat”9 Mogą również wystąpić halucynacje czuciowe np. mrówki chodzące po człowieku. Choroba trwa od kilku dni do paru tygodni wymaga leczenia farmakologicznego.

Przewlekła halucynoza

Polega na utrzymywaniu się niektórych objawów (najczęściej „głosów”) przez wiele miesięcy a nawet lat.

Paranoja alkoholowa

Występuje u mężczyzn przeważnie po 40 roku życia. Nadmierna podejrzliwość wobec partnerki i wątpliwości co do jej wierności stopniowo nabierają cech urojeń. Często dochodzi do pogróżek, agresji wobec partnerki. Schorzenie to jest przewlekłe i raczej oporne na leczenie.

Psychoza Korsakowa

Alkoholowy zespół amnestyczny,(zespół Wernickiego-Korsakowa) występuje po wielu latach intensywnego picia jako przejaw ciężkich zaburzeń metabolicznych. Istotną rolę w jej powstawaniu odgrywa niedobór witamin z grupy „B.”10 Objawy towarzyszące temu schorzeniu to zaburzenie pamięci, konfabulacje (zmyślone wydarzenia wypełniają luki pamięciowe), dezorientacja w czasie i przestrzeni. Psychoza ta może przejść w głębokie otępienie.

Inne zaburzenia psychiczne:

Takie jak: stany depresyjne oraz towarzyszące im myśli samobójcze, zaburzenia pamięci i procesów poznawczych, obniżenie życia uczuciowego, brak zainteresowań itp.

4.3 Społeczne skutki alkoholizowania

Pijaństwo i alkoholizm pociągają za sobą daleko idące skutki społeczne. Konsekwencje alkoholizowania się dotykają nie tylko jednostki uzależnionej od alkoholu, koncentrują się bowiem także na członkach najbliższej rodziny i szerzej: skutki chorej jednostki odczuwa, ponosi cała społeczność, państwo. Należy tu wspomnieć chociażby o kosztach leczenia osoby uzależnionej, a także o niwelowaniu, usuwaniu skutków przestępstw popełnianych pod wpływem alkoholu. Rozpatrując społeczne skutki spożywania alkoholu pojawiają się takie problemy jak: zaniedbywanie, porzucanie pracy lub niska efektywność co w konsekwencji prowadzić może do bezrobocia, wzrostu przestępczości a przede wszystkim dezorganizacji rodziny i destrukcyjnego wpływu na środowisko wychowawcze własnych dzieci. Proces degradacji społecznej może trwać wiele lat i na początku mogą być niezauważalne nawet dla najbliższych. Jednakże konsekwencje tego rodzaju zachowań jak nadmierne spożywanie alkoholu są ogromne w perspektywie czasu, gdyż rozpatrywany w skali makro wzrost spożycia alkoholu staje się problemem medycznym i prawnym. Przykładem mogą być tu nietrzeźwi sprawcy lub ofiary wypadków drogowych.
Jest sprawą oczywistą, nie podlegającą dyskusji, iż problemy alkoholowe wywierają negatywny wpływ na wszelkie dziedziny życia uzależnionego. Wspomniane już wcześniej zaangażowanie w życie zawodowe ma negatywne skutki dla samej osoby uzależnionej od alkoholu ale konsekwencje ponosi tu także firma i współpracownicy. „Alkohol powoduje liczne straty ekonomiczne i społeczne związane zarówno ze spożywaniem alkoholu w pracy jak i poza nią. Nawet jeżeli w miejscu pracy nie dochodzi do spożywania alkoholu, to pracownik zmęczony np. nocnymi libacjami nie pracuje wydajnie”11 Istotne znaczenie ma tu również absencja mająca związek z nadużywaniem alkoholu. Częściej też dochodzi do wypadków podczas pracy. Wydajność znacznie spada. „Alkohol ułatwia działalność przestępczą, stanowi czynnik ściśle powiązany z korupcją, nieuczciwym załatwianiem swoich interesów. Staje się źródłem demoralizacji i degradacji, obniża hamulce moralne i etyczne. Alkohol jest źródłem konfliktów, niewykonywania zadań, stwarzania nieprzyjemnych sytuacji.”12
Może więc powodować utratę zajmowanego stanowiska lub całkowitą utratę pracy a więc prowadzić do bezrobocia.
Nadmierne spożywanie napojów alkoholowych prowadzi do alkoholizmu, wymusza ponoszenie ogromnych nakładów na leczenie alkoholików oraz ich rodzin, co w znacznym stopniu obciąża służbę zdrowia, a tym samym państwo.
Alkoholizm pociąga wiele innych patologii za sobą:
-rozbicie rodziny;
-wady rozwojowe dzieci alkoholików;
-obniżenie kultury, wulgaryzacja języka;
-zanik wartości wyższych.
Przedstawione problemy to skutek plagi społecznej jaką jest alkoholizm, on jest przyczyną powstawania tych patologii społecznych. Należałoby poważnie zająć się usuwaniem alkoholizmu deformującego życie społeczności.