Pojęcia
Latyfundium, wielka posiadłość ziemska, należąca do określonej osoby, rodu lub Kościoła. W starożytności latyfundia powstawały w drodze łączenia dzierżaw gruntów publicznych, zagarniania ziemi drobnych właścicieli za długi, wykupu lub nadań władców. Charakteryzowały się wysokim stopniem samowystarczalności, opierały się na pracy niewolniczej.
W średniowieczu nazwą tą określano majątki ziemskie magnatów. Ekonomiczną podstawą ich istnienia była praca chłopów pańszczyźnianych, pod względem administracyjnym i gospodarczym były zorganizowane niemal jak odrębne państwa.
Lenno-Ziemia nadawana przez seniora w użytkowanie wasalowi.
Senior - możnowładca, feudał sprawujący władzę nad podległymi mu wasalami; także w okresie rozbicia dzielnicowego najstarszy z Piastów, któremu mieli podlegać książęta dzielnicowi.
Wasal wolny, oddający się w opiekę seniorowi; w zamian za lenno zobowiązany był do służby wojskowej dla seniora; ceremonią przekaznia lenna była inwestytura; w późniejszym średniowieczu wasal to ten, który złożył hołd i przysięgę na wierność.
Immunitet - to przywilej, na mocy którego osoba pełniąca określoną przepisami funkcję (np. sędzia, Prezes NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, sędzia Trybunału Kosntytucyjnego lub sędzia Trybunału Stanu) nie podlega określonym przepisom, do przestrzegania których inne osoby są zobowiązane. Immunitet oznacza tym samym ograniczenie odpowiedzialności prawnej danej osoby z tytułu pełnienia przez nią określonej funkcji.
Beneficjum - nadanie ziemi przez władcę w dożywotnie użytkowanie jako wynagrodzenie za sprawowany urząd;
Domena(-y) - wielkie posiadłości ziemskie należące do monarchy (państwa);
Drużyna - siła zbrojna monarchy;
Dziesięcina - podatek płacony na rzecz kościoła ( 1/10 części zbiorów);
Feudalizm - a). Formacja społeczno-gospodarcza, w której dominowała wielka własność ziemska; b). Społeczny ustrój prawny oparty na więziach między seniorem a wasalem i nadaniu lenna;
Gród - warownia drewniano-ziemna o znaczeniu obronnym; urzędował w niej Kasztelan;
Grzywna - kara płacona za wykroczenia, przestępstwa;
Hidżra - dla muzułmanów punkt wyjścia ery chronologicznej;
Hołd - wyrażał wzajemność zobowiązań jakie łączyły wasala i seniora;
Immunitet -
a). Sądowy - przywilej sprawowania władzy sądowniczej przez feudała w jego dobrach;
b). Ekonomiczny - zwolnienie dóbr feudała ze świadczeń na rzecz panującego;
Inwestytura - uroczyste nadanie lenna;
Kalif - rządził państwem Arabskim; zwierzchnik w sprawach religii i władca świecki;
Koran - św. Księga islamu;
Lenno (feudum) -majątek ziemski nadany wasalowi przez seniora w zamian za wierność i pomoc wojskową;
Opole - wspólnota terytorialna obejmująca kilkanaście rodzin;
Par (-owie) - w feudalnej Francji najpotężniejsi wasale;
Poddaństwo - położenie prawne i ekonomiczne chłopów w średniowieczu;
Prawo książęce - system świadczeń na rzecz państwa (daniny i posługi);
Renta feudalna - system świadczeń, jakie składać musieli poddani pana feudalnego, stanowiących podstawę utrzymania warstwy feudalnej. Renta feudalna obejmowała:
czynsz - płacony w pieniądzu za użytkowanie ziemi;
pańszczyznę lub posługa (R. odrobkowa) - przymusowa praca w gospodarstwie pana;
daninę (R. naturalna)- artykuły spożywcze;
Senior - feudał, który na mocy hołdu sprawował władzę nad uzależnionym od siebie wasalem;
Synkretyzm - proces łączenia w jedną całość różnych światopoglądów czy tradycji kulturowych;
Sztuki wyzwolone - program nauczania w szkołach średniowiecznych;
Wasal - wolny człowiek, który przysięgał wierność seniorowi. W zamian otrzymywał opiekę i utrzymanie, zobowiązując się służyć seniorowi radą i pomocą wojskową;
Wiec - zgromadzenie ogółu wolnych mężczyzn; później zgromadzenie dostojników;