Tkanki roślinne

Tkanki roślinne, uorganizowane zespoły komórek o podobnej strukturze i podobnych funkcjach. Rozróżniamy tkanki twórcze (merystematyczne) oraz tkanki stałe (tkanka miękiszowa, wzmacniająca, okrywająca i przewodząca).

Tkanka, zespół komórek o podobnej budowie, wywodzących się z jednego listka zarodkowego i spełniających w organizmie określone funkcje. Badaniem tkanek zajmuje się histologia.

Miękisz, parenchyma, tkanka miękiszowa, tkanka stała (tkanki roślinne) stanowiąca zasadniczą masę ciała organizmów roślinnych, złożona z żywych, na ogół dużych komórek o słabo zgrubiałych, zwykle niezdrewniałych ścianach. W cytoplazmie występują obszerne wodniczki, które mogą magazynować substancje odżywcze, oraz plastydy (leukoplasty, chloroplasty i chromoplasty). Ze względu na pełnione funkcje można wyróżnić: 1) miękisz zasadniczy, wypełniający przestrzenie między innymi tkankami w różnych organach, występujący np. w rdzeniu i korze pierwotnej (kora) młodych łodyg oraz w owocach, 2) miękisz asymilacyjny, złożony z komórek zawierających liczne chloroplasty, jak np. miękisz palisadowy i miękisz gąbczasty zielonej tkanki liści (mezofil), 3) miękisz spichrzowy, magazynujący skrobię, tłuszcze i białka, zlokalizowany głównie w organach spichrzowych (korzenie, bulwy) oraz w tkance spichrzowej nasion, jego odmianą jest miękisz wodny, magazynujący wodę w olbrzymich wodniczkach, występujący u roślin gruboszowatych (sukulentów), 4) miękisz przewodzący, występujący u niektórych glonów, a także zlokalizowany np. w promieniach rdzeniowych zdrewniałych pędów, 5) miękisz przewietrzający (aerenchyma), wyposażony w szerokie przestwory międzykomórkowe, ułatwiający wymianę gazów w zanurzonych w wodzie roślinach lub ich organach oraz ich unoszenie się w wodzie, 6) miękisz wodonośny - przystosowany do gromadzenia wody.

Tkanka okrywająca, tkanka roślinna zbudowana z grubościennych komórek, których zadaniem jest ochrona głębiej położonych komórek przed wysychaniem i uszkodzeniami mechanicznym, komórki tkanki okrywającej pośredniczą też w transpiracji i wymianie gazowej. Rozróżniamy: epidermę (skórkę), pokrywającą liście, zawierającą wyspecjalizowane komórki szparkowe tworzące szparki, które dzięki swojej rozwieralności regulują wymianę gazową i wodną pomiędzy liściem, a środowiskiem zewnętrznym i warstwę korkową, pokrywającą starsze pędy i korzenie, zbudowaną z martwych komórek, o ścianach przesyconych odporną na działanie wody suberyną.

Tkanka przewodząca, tkanka roślinna w której odbywa się transport wody wraz z rozpuszczonymi w niej substancjami do wszystkich części roślin, zbudowana jest z niejednorodnych komórek. Dzieli się ją na: 1) martwy ksylem (drewno), przewodzący wodę i rozpuszczone w niej sole mineralne z korzeni do innych części ciała rośliny. W funkcji tej wyspecjalizowały się dwa rodzaje elementów drewna: cewki (tracheidy), charakterystyczne dla paprotników i roślin nagonasiennych i naczynia (tracheje), występujące u okrytonasiennych. 2) żywy floem(łyko), przewodzący rozpuszczone produkty asymilacji z liści w głąb rośliny, zbudowany z bezjądrowych komórek sitowych tworzących rurki sitowe (sitowe elementy roślin), a także z komórek miękiszowych i włókien wzmacniających. U roślin okrytonasiennych występują ponadto wyspecjalizowane komórki parenchymatyczne (komórki towarzyszące), pełniące rolę pomocniczą w przewodzeniu substancji pokarmowych przez rurki sitowe.
Merystemy, tkanki twórcze, tkanki roślinne złożone z komórek zdolnych do podziałów. Wyróżniamy merystemy pierwotne i wtórne. Wśród merystemów pierwotnych, działających przez całe życie rośliny, można wyróżnić: 1) merystemy wierzchołkowe, zlokalizowane w stożkach wzrostu pędów i korzeni, 2) merystemy boczne pierwotne, czyli tzw. miazgę wiązkową (miazga twórcza) w otwartych wiązkach przewodzących roślin dwuliściennych (okrytozalążkowe), warunkujące wtórny przyrost pędów na grubość, oraz 3) merystemy interkalarne - zlokalizowane u podstawy międzywęźli (łodyga) u traw i niektórych innych roślin jednoliściennych (nagozalążkowe), umożliwiające ich wzrost na długość mimo zakończenia działalności stożka wzrostu pędu. Komórki tkanek merystemów pierwotnych są stosunkowo małe, o regularnym kształcie, ściśle do siebie przylegające, wypełnione gęstą cytoplazmą ze stosunkowo dużymi jądrami komórkowymi. Merystemy wtórne powstają wtórnie z tkanek stałych, charakteryzują się większymi, wydłużonymi komórkami, z dużymi wodniczkami. Należy do nich miazga korkotwórcza, czyli korkowica, miazga międzywiązkowa, tworząca się w miękiszu promieni rdzeniowych w pędach, oraz miazga okolnicy korzenia.

Tkanka wodna, miękisz wodny, odmiana miękiszu spichrzowego, zbudowana z bardzo dużych komórek, zawierających olbrzymie wodniczki. Pełni funkcję magazynowania wody, występuje w większych ilościach u roślin gruboszowatych, np. u kaktusów.

Tkanka wzmacniająca, tkanka roślinna, której zasadniczą funkcją jest ochrona rośliny przed rozerwaniem lub złamaniem. Wśród tkanek wzmacniających rozróżniamy: 1) kolenchymę (zwarcicę) - zbudowaną z żywych komórek o nierównomiernie zgrubiałych ścianach komórkowych, występującą w intensywnie rosnących częściach roślin, 2) sklerenchymę (twardzicę) -zbudowaną z martwych komórek o równomiernie zgrubiałych ścianach komórkowych, występującą w już wyrośniętych organach rośliny.
Listki zarodkowe, zespoły komórek powstałych u zwierząt w rozwoju zarodkowym w etapie gastrulacji w wyniku różnicowania się węzła zarodkowego, z których później wyodrębniają się tkanki, narządy i układy narządów zarodka. U zwierząt dwuwarstwowych powstają tylko dwa listki zarodkowe: zewnętrzna ektoderma i wewnętrzna endoderma (entoderma), natomiast u zwierząt trójwarstwowych pomiędzy nimi różnicuje się trzecia warstwa: mezoderma, różnicująca się zazwyczaj z endodermy. Proces powstawania poszczególnych listków zarodkowych przebiega bardzo różnie (różne typy gastrulacji) i zależy od grupy zwierząt.

Miazga, miazga twórcza, kambium, merystem boczny, tkanka twórcza (tkanki roślinne) powodująca przyrost na grubość łodyg i korzeni. Miazga wiązkowa zlokalizowana w otwartych wiązkach przewodzących roślin dwuliściennych jest merystemem pierwotnym. Miazga międzywiązkowa oraz miazga okolnicy w korzeniu jest merystemem wtórnym. Plecha, wielokomórkowe (komórka) lub wielojądrowe (jądro komórkowe) ciało glonów, grzybów, sinic lub bakterii. Może mieć różne kształty, rozmiary i stopień organizacji.