Ekologia

Ekologia-jest nauką zajmującą się wzajemnymi zależnościami powiędzy żywymi organizmami a ich środowiskiem. (populacja-biocenoza-ekosystem-biom-biosfera) . Ekologia opisowa-rejestrowanie isteniejącego stanu rzeczy. Opisuje całe formacje organizmów. Ekologia funkcjonalna-naukowcy najpierw starają się zbadać wzajemne związki między elementami ekologicznymi, a następnie doszykać się ogólnych zasad funkcjonowania systemów ekologicznych. Ekologia ewolucyjna-bada wpływ doboru naturalnego na obserwowane obecnie przystosowania ekologiczne gatunków. Osobnik-pojedynczy przedstawiciel danego gatunku, zdolny do samodzielnej egzystencji w środowisku. Populacja-w ujęciu ekologicznym to grupa osobników jednego gatunku, zamieszkujących dany teren w określonym czasie. Biocenoza-to ogół populacji żyjących na określonym terenie. Ekosystem-jest kompletną jednostką ekologiczną, która bejmnuje wszystkie żywe organizmy na danym terenie oraz ich środowisko nieożywione.Ekosystem=biocenoza+biotop Biom-jest to duża jednostka ekologiczną, na którą składają się całe zespoły ekosystemów określonego obszaru geograficznego. Biosfera-wszystkie biomy Ziemi wyznaczają strefę występowania zycia. Środowisko-to zespół czynników ożywionych i nieożywionych wywierających wpływ na dany organizm, populację, gatunek, biocenozę itd. Optimum termiczne-strefa komfortu termicznego. Zakres tolerancji ekologicznej-np. zakres temperatur życiowych w których moze żyć człowiek wynosi o 0^ do 45^. Eury-szeroki/eurytermiczny-osobnik ma szeroki zakres tolerancji na temp np.człowiek Sten-wąski/stenotermiczne-osobnik który ma mały zakres tolerancji na temp. np-bakteria Stenohaliony-organizmy które mają wąski zakres tolerancji na zasolenie np. głowonogi, szkarłupie, osłonice. Euryhaliony-organizmy które mają szeroki zakres tolerancji na zasolenie np. morszczyn.Heliofity-rośliny światłolubne np. kaktusy, agawy, kukurydza. Skifity-rośliny ciemnolubne np.mszaki i paprotniki. Hydrofity-rośliny wodne zanurzone całkowicie np. grążel żółty. Helofity-rośliny bagienne o korzeniu i nasadach pędów zanurzonych w wodzie np. tatarak. Higrofity-siedliska wilgotne np. niecierpek. Mezofity-średnie wymagania-rośliny okryto nasienne. Kserofity-siedliska suche np. kaktusy, wrzos. Eurybionty-organizmy które mają szeroką skalę ekologiczną wobec czynników środowiskowych. Stenobionty-organizm które mają wąską skalę ekologiczną wobec czynników środowiskowych. Gatunki wskaźnikowe-bioindykatory-gatunki o wśkiej skali ekologicznej.Senergizm-oddziaływanie kilku czynników środowiskowych jednocześnie. Prawo minimum-każdy czynnik, którego jest najmniej tzn ten który jest w minimum, działa ograniczająco na dany organizm.
Cechy populacji-struktura przestrzenna, stosunku liczbowe, mechanizmy regulacji liczebności, typ krzywej przezywanie oraz struktura wiekowa i płciowa. Terytoria osobnicze-reweria, osobniki tworzące populację zajmują pewną powierzchnię. Areał przestrzenny populacji-zsumowanie powierzchni rewirów. Rozmieszczenie skupiskowe-w dojrzałych ekosystemach, stada np. reniferów. ryby-ławice, charakterystyczne dla owadów społecznych, ułatwia to opiekę nad potomstwem, wzajemne ostrzeganie i solidarna obrona. Zasada Alleegro-przegęszczenie oraz buedigęszczenie populacji może działać ograniczająco dla populacji. Rozmieszczenie losowe-bezkręgowce np. pajaki, wije, pasożyty. Znajdują swe ofiary przypadkowo, duża nieregularność występowania osobników. Rozmieszczenie równomierne-odległości pomiędzy poszczególnymi osobnikami populacji są mniej więcej równe no. kaktusy na pustyni, ryby na rafie koralowej. Liczebność-liczba osobników tworzących daną populację-nie jest wartością stałą. Zależne od: gatunku, warunków, zajmowanego poziomu troficznego. Zagęszczenie-liczba osobników danej populacji przepadająca na jednostkę powierzchni, zwykle na metr kwadratowy lub hektar. Czynniki wpływające na liczebność: rozrodczość-liczba młodych osobników urodzonych w jednostce czasu, śmiertelność-liczba osobników populacji ginących w jednostce czasu, migracje polegające na wywędrowywaniu osobników poza areał przestrzenny populacji(emigracja) oraz na przebywaniu osobników z innych populacji (imigracja). Max. rozrodczość populacji-zdolność do wydawania potomstwa. Opór środowiska-tworzony przez wszystkie możliwe czynniki abiotyczne i biotyczne. Rozrodczość rzeczywista-jest wynikiem oddzialywania oby powyżczych czynników. rozrodczość max-opór środowiskowy=rozrodczość rzeczywista. Śmiertelnośc-tempo ubywania osobników populacji na skutek zzgonów.Krzywa wypukła-dla mało liczebnych gatunków zwierząt o znacznych rozmiarach, które dużo energii zużywają na opiekę nad potomstwem, smiertelnośc jest niewielka np. słonie, nosorożce, człowiek. Krzywa wklęsła-odwrotność krzywej wypukłej, charakterystyczna dla organizmów wydawających na świat liczne potomstwo no. przywry, tasiemce, małże, żaby. Krzywa esowata- śmiertelność jest duża wśród małych osobników np. pszczoły, mrówki. Krzywa schodkowa-organizmy których przezywalność silnie zmienia się z kolejnych stadiach życiowych np. owady z przeobrażeniem zupełnym np. motyl. Przyrost naturalny-zbilansowanie rozrodczości, smiertelności, migracji. przyrost naturalny=(rozrodczość ekologiczna+imigracja)-(śmiertelność+emigracja)
Struktura wiekowa-udział różnych grup wiekowych w populacjach. Nisza Osobniki należące do jednego gatunku zajmują określoną niszę ekologiczną. Siedlisko-zespół cech środowiska chatakterystycznego dla występowania organizmów danego gatunku, czyli warunki w jakich najczęściej można je spotkać. Stanowisko-to konkretne miejsce występowania osobników bądź osobników danego gatunku, czyli punkt lub obszar przestrzeni, gdzie można je spotkać. Zależności protekcjonistyczne: komensalizm-typ oddziaływań protekcjonistycznych. Zachodzi gdy populacja A odnosi korzyści z istnienie populacji B. protokooperacja-polega na współdziałaniu w którym obie populacje odnoszą wymierne korzyści. Oba gatunki potrafoą się bez niego obejść. mutualizm-najwyższa forma współpracy. Korzyści dla oby stron układu sa wymierne, a wzajemne przystaosowania sa tak silne, że życia poza układem praktycznie nie jest możliwe. helotyzm-długotrwała ewolucja pasozytniczych grzybów i ich gospodarzy doprowadziła do powstania nowych organizmów. symbioza-określa się każdy rodzaj współżyczia pomiędzy organizmami i grupami organizmów bez względu na to, czy jest on antagonistyczny czy protekcjonistyczny. Zależności antagonistyczne: konkurencja-pojawia się gdy osobniki różnych populacji ubiegaja się o ten sam atrybut środowiskowy, czyli ich nisze ekologiczne częściowo się pokrywają. drapieżnictwo-polega na tym, ze przedstawiciele jednego gatunku odżywiają się osobnikami drugiego gatunku. pasożytnictwo-jesli populacja A ograniczona jest przez populację B, obie osiągają pewien stan równowagi. allelopatia-zachodzi gdy populacja A wytwarza substancję szkodliwą dla konkurującej substancji B. amensalizm-czynności życiowe jednej populacji szkodzą drugiej. || Reducenci-organizmy (bakterie, grzyby) rozkładają martwą materię organiczną. Konsumenci-biofagi(odżywiają się żywą biomasą) oraz saprofagi(odżywiają się rozłożonymi szczątkami roślin i zwierząt) Produktywność pierwotna-jestwskaźnikiem tempa w jakim producenci przekształcają energę świetlną w energię chemiczną związków organicznych. Produktywność wtórna-część zgromadzonej materii i energii jest wykorzystywana przez konsumentów do produkcji własnej biomasy. Produktywność pierwotna netto-przyrost biomasy autotrofów w jednostce czasu który obserwujemy i możemy bezpośrednio określi ć. Łańcuchy spasania rozpoczyna sie od producentów (roślin zielonych) konsumenci I (zwierzeta roślinożerne), konsumenci II (zwierzeta drapiezne). Łańcuchy detrytusowe-rozpoczynaja się od martwej materii organicznej wykorzystywanej przez mikroorganizmy lub saprofagi.Sukcesja-rozwój ekosystemów.Sera-przejściowe stadia sukcesyjne określa się mianem seralnym. Klimaks-ostateczna postać ekosystemu. Sukcesja pierwotna-sukcesja zaczynająca się na terenie uprzednie niezajetym przez żadną biocenozę.Sukcesja wtórna-wydarza się gdy biocenoza rozwija się na terenie zajętym wcześniej przez inną. Sukcecja ma charakter autotroficzny czyli rozwój przebiega od biocenoz prostrzych do bardziej złożonych dzięki przewadze akumulacji własnej. Do sukcesji heterotroficznej dochodzi w bardzo specyficznych warunkach np. gdy niemożliwa lub bardzo ograniczona jest aktywność autotrofów. Tundra-na półkuli półnucnej zajmuje ogromne obszary podbiegunowe Ameryki Północnej i Eurazji. Jest to formacja bezleśna, w której dominuja mszaki i porosty. Rośliny zielone sa bardzo nieliczne. Ssaki: niedźwiedzie polarne, lisy polarne, renifery, zające bielaki. Lasy iglaste klikamtu umiarkowanego-tajga-niewielkie zróżnicowanie gatunkowe roślin. Sosny, świetki, jodły, modrzewie. Drzewa liściaste są bardzo nieliczne. Dno lasu silnie zacienione, runo rozwija się słabo. Torfowiska-w takich lasach żyją łosie, polatuchy, pręgowce, sarny, jelenie. Stepy-są formacją trawiastą na żyznych gelabach.