Białka, sole mineralne,węglowodany, witaminy

Białka, wielkocząsteczkowe związki organiczne składające się zdługich łańcuchów połączonych ze sobą aminokwasów. Są zasadniczymi elementami metabolicznymi istrukturalnymi komórek, tkanek inarządów roślin izwierząt.
Dzielą się na proste (proteiny) izłożone (proteidy). Białka proste zbudowane są tylko zaminokwasów, białka złożone natomiast składają się zbiałek prostych igrup onieaminokwasowym charakterze, np. nukleotydów, kwasów nukleinowych (nukleoproteidy), cukrowców (glikoproteidy), atomu metalu (chromoproteidy) itp., zwanych grupami prostetycznymi. Białkami prostymi są albuminy, globuliny, białkami złożonymi zaś - hemoglobina, insulina iwszystkie enzymy.
Białka pełnią wiele funkcji iwzwiązku ztym można je podzielić na: transportujące, przechowujące, strukturalne, regulatorowe, toksyny, przeciwciała, hormony, enzymy ibiałka aparatu kurczliwego (aktyna imiozyna). Podział ten jest umowny ponieważ białka mogą spełniać więcej niż jedną funkcję.
Cząsteczki białka mogą przejmować różne kształty, najczęstsze to: sferoidalne (białka globularne) iwłókienkowe (białka fibrylarne). Kolejność aminokwasów włańcuchu polipeptydowym decyduje ostrukturze przestrzennej białka. Niektóre białka tworzą struktury nadcząsteczkowe, np. hemoglobina ma strukturę tetraedryczną, aktyna - fibrylarną, kolagen - superhelikalną.
Białka pod wpływem wielu czynników tracą swą charakterystyczną strukturę przestrzenną bezpowrotnie (denaturacja białka), bądź odwracalnie (sturkturyzaja białek).
Białka są niezbędnym budulcem struktur komórkowych itkankowych, uroślin często materiałem zapasowym (np. wnasionach zbóż iroślin strączkowych), stanowią także ważne składniki płynów ustrojowych. Uczłowieka białka stanowią ok. 56% suchej masy ciała.
Białka stanowią podłoże lub biorą udział wlicznych procesach fizjologicznych: przenoszeniu imagazynowaniu różnych substancji, utlenianiu tkankowym, krzepnięciu krwi, pocesach odpornościowych, procesach widzenia, przewodzenia bodźców nerwowych, skurczu mięśni, dostarczaniu energii, regulacji procesów metabolicznych, stężenia jonów, ciśnienia osmotycznego (ciśnienie onkotyczne). Wszystkie te funkcje białka spełniają dzięki odwracalnym zmianom swej struktury przestrzennej.
Sole mineralne, związki nieorganiczne, pochodne kwasów lub zasad, niezbędne do funkcjonowania organizmów żywych. Występują zarówno wpłynach wewnątrzkomórkowych, jak izewnątrzkomórkowych, można je podzielić na dwie klasy: makroelementy (potrzebne wdużych ilościach) imikroelementy (potrzebne wilościach śladowych) (pierwiastki biogenne).
Do najważniejszych kationów wchodzących wskład soli mineralnych można zaliczyć: Na+, K+, Ca2+ iMg2+, do najważniejszych zaś anionów: Cl-, HCO-3, PO3-4 iSO2-4.
U roślin, makroelementy wchodzące wskład soli mineralnych warunkują wszystkie procesy fizjologiczne - zwłaszcza fotosyntezę, wpływają na pobudliwość komórek, warunkują turgor, czy aktywują enzymy.
U organizmów zwierzęcych jony sodowe ichlorkowe odgrywają ważną rolę wutrzymaniu równowagi osmotycznej worganizmie (osmoza) isą ważnymi składnikami wydzielin przewodu pokarmowego, jony potasowe imagnezowe są niezbędne do normalnej pracy mięśni ido działania wielu enzymów, wapń ifosfor są głównymi składnikami kości izębów, asam fosfor odgrywa ważną rolę wmetabolizmie - wchodzi wskład DNA, RNA (kwasy nukleinowe) inukleotydów.

Węglowodany, sacharydy, cukry, cukrowce, związki organiczne oogólnym wzorze Cx(H2O)y

Węglowodany redukujące odczynnik Fehlinga (Fehlinga roztwór), odczynnik Benedicta lub odczynnik Tollensa noszą nazwę cukrów redukujących, zawierają otwartą strukturę łańcuchową aldozy bądź ketozy. Łańcuch aldozy może być wydłużony wskutek syntezy Kilianiego-Fischera lub skrócony wwyniku degradacji Ruffa. Wobecności amin trzeciorzędowych aldozy utlenione wodą bromową ulegają epimeryzacji. Łączą się zalkoholami iaminami poprzez wiązania O- (np. wdisacharydach ipolisacharydach) lub N-glikozydowe (np. wnukleotydach, kwasach nukleinowych).
Rozpowszechnione wprzyrodzie ożywionej jako materiał budulcowy izapasowy, źródło energii oraz intermediaty wszlakach metabolicznych (fosforanowe estry węglowodanów). Węglowodany stanowią surowiec do produkcji żywności, leków, tkanin, papieru, włókien sztucznych, materiałów wybuchowych.
Witaminy, substancje organiczne katalizujące rozmaite przemiany metaboliczne wżywych organizmach, zbliżone wswych właściwościach do enzymów ido hormonów. Pochodzą głównie zpożywienia, niektóre tworzone są wsamym ustroju przez bakterie przebywające wprzewodzie pokarmowym.
Witaminy dzielą się na dwie grupy wzależności od rozpuszczalności wwodzie (witaminy zgrupy B, witamina C) lub wtłuszczach (witaminy A, D, E, K, F).
Brak lub niedostatek witamin wustroju powoduje powstanie stanów chorobowych, zwanych awitaminozami albo hipowitaminozami. Nazwy witamina użył po raz pierwszy polski biochemik K. Funk (1912) na oznaczenie substancji wyodrębnionej złusek ryżowych (witamina B1).