Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstw

FORMY ORGANIZACYJNE PRZEDSIĘBIORSTW

Przedsiębiorstwo ? stanowi wyodrębnioną z gospodarki narodowej jednostkę gospodarczą, społeczno-techniczną utworzoną w celu trwałego, zarobkowego zaspokojenia potrzeb osób trzecich na rynku.

Cechy przedsiębiorstwa:
v działalność zarobkowa (realizacja zysku)
v samodzielność decyzyjna
v ponosi własne ryzyko
v działalność ma charakter trwały

Cele: WZROST I ROZWÓJ
WZROST ? mówimy wówczas, gdy obserwuje się w nim długookresowe powiększenie określonej cechy z kilku cech mierzalnych, czyli takich która możemy zmierzyć i wyrazić w liczbach (zwiększenie liczby pracowników, zwiększenie zysku przedsiębiorstwa, zwiększenie majątku przedsiębiorstwa).
ROZWÓJ ? ma miejsce wówczas, gdy wzrostowi cech mierzalnych towarzyszy poprawa w zakresie cech jakościowych (poprawa jakości produktu, budowa poprawy wizerunku przedsiębiorstwa, poprawa czy podwyższenie kwalifikacji pracowników, większa skuteczność strategiczna przedsiębiorstwa).

Możemy mówić o wzroście WEWNĘTRZNYM lub ZEWNĘTRZNYM.
v Wzrost wewnętrzny ma miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo powiększa zasoby za własne pieniądze,
v Wzrost zewnętrzny oznacza zwiększenie cech poprzez współdziałanie prowadzące często do łączenia z innymi przedsiębiorstwami.

Grupy czynników, od których zależy czy przedsiębiorstwo będzie bardziej skłaniało się do finansowania wewnętrznego czy zewnętrznego:
1. Cechy sektora, w którym działa przedsiębiorstwo (najważniejsze cechy):
v czy ten sektor jest sektorem dojrzałym, czy produkty są znane, czy przedsiębiorstwo jest dojrzałe, czy ma zyski, które może inwestować;
v bariery wejścia ? przeszkody, które należy pokonać aby wejść na rynek (kanały dystrybucji, wiedza, patenty, licencje prawne, ...);
v dostęp do zasobów.

2. Skłonność do zewnętrznego, albo wewnętrznego inwestowania ? zależy czy chcemy działać dalej w tym samym profilu czy go zmienić. Dywersyfikacja rynku.
- równowago rynku ? kiedy panuje równowaga i nie występuje ciągły i poważny wzrost
popyty przedsiębiorstwa skłaniają się do wzrostu zewnętrznego.

3. Względy taktyczne (w okresie wyroby techniki wzrosty przedsiębiorstwa)
v Skala celów strategicznych ? kiedy przedsiębiorstwo zmierza do realizacji bardzo ambitnych zamierzeń często jedynym realnym sposobem ich osiągnięcia jest połączenie z inną firmą.

4. Rynkowa dostępność aktywów ? jeżeli podaż aktywów na rynku jest mała to szukamy partnera, który posiada takie aktywa.

FAZY ŻYCIA PRZEDSIĘBIORSTWA

I Faza życia przedsiębiorstwa ? Powstawanie przedsiębiorstwa? duże koszty, a jeszcze nie ma przychodów, nie jest znana marka, rozwija się bardzo powoli. Celem jest tu ustabilizowanie przedsiębiorstwa.
II Faza życia przedsiębiorstwa ? Faza wzrostu przedsiębiorstwa ? przedsiębiorstwo zaczyna zarabiać. Tu nadal dominuje wzrost wewnętrzny. Jeśli już są nadwyżki to pojawiają się myśli zwiększania
III Faza życia przedsiębiorstwa ? Dojrzałość przedsiębiorstwa ? etap najkorzystniejszy, przedsiębiorstwo ma już reputację, koszty są mniejsze i coraz więcej sprzedajemy. Przedsiębiorstwo na tym etapie skłania się ku zewnętrznemu wzrostowi.
IV Faza życia przedsiębiorstwa ? Faza schyłkowa ? kiedy popyt na ten produkt spada.
W tym momencie przedsiębiorstwo decyduje się, żeby zmienić profil - dywersyfikacja - na drodze wzrostu zewnętrznego. To jest szansa, żeby przedsiębiorstwo się ożywiło.

FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE

Forma organizacyjno-prawna ? prawo wyznacza ramy tego, jak ma być ?zbudowane? przedsiębiorstwo, ramy przedsiębiorstwa, które są określone przez przepisy prawne, do których powinna być dostosowana działalność przedsiębiorstwa (wzajemne powiązania, powiązania z otoczeniem).


Najważniejsze kryteria, przy wyborze formy organizacyjno-prawnej:
- określenie zasad odpowiedzialności;
- uprawnienie decydowania i reprezentowania;
- zasady podziału zysku; ewentualnego udziału w stratach;
- możliwość finansowania działalności i rozwoju przedsiębiorstwa;
- nakłady związane z określoną formą prawną;
- obciążenia podatkowe.

W Polsce wyróżniamy
1. Formy prawa publicznego
- przedsiębiorstwa państwowe
- jednoosobowe spółki skarbu państwa
- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
2. Formy prawa handlowego (spółki):
- osobowe ? nie posiadają osobowości prawnej, nie są wpisywane do rejestru spółek w sądzie;
- kapitałowe ? posiadają osobowość prawną poprzez wpisanie spółki do rejestru w sądzie (sp. z o. o., S.A.).

OSOBOWE - nie ma już spółki cywilnej.

Spółki osobowe, które obecnie w Polsce funkcjonują:
v Spółka jawna ? najprostsza forma spółki. Utworzona przez co najmniej dwóch wspólników w celu prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę. Nie ma wymogu co do wielkości kapitału. Odpowiedzialność wspólników solidarna, całym swoim majątkiem. Zarządzają razem.
v Spółka partnerska ? spółka, która może być zakładana w celu wykonywaniu wolnego zawodu (lekarz, prawnik, farmaceuta, ...). W jednej spółce wspólnicy mogą wykonywać różne zawody. Za zobowiązania nie związane z wykonywaniem określonego zawodu wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie. Za zobowiązania wynikające z wykonywania określonego zawodu ? każdy wspólnik odpowiada za swoje zobowiązania. Spółka jest zarządzana wspólnie, ale można powołać zarząd i wtedy stosuje się przepisy jak przy sp. z o. o.
v Spółka komandytowa ? spółka, w której są dwie kategorie wspólników:
- komplementariusze- ono odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony, to oni zarządzają tą spółką;
- komandytariusze ? oni odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego wkładu własnego.
v Spółka komandytowo-akcyjna (komplementariusze i akcjonariusze) ? 50 000 zł. ? minimalny kapitał.

KAPITAŁOWE
v Sp. z o. o. ? minimalny kapitał - 50 000 zł. Jeśli ponad 500 000 zł to powołuje się Komisję Rewizyjną.
v S.A. ? minimalny kapitał ? 500 000 zł.

SPÓŁKA KAPITAŁOWA W ORGANIZACJI
Można przekształcać spółkę z jednej formy w inną.

ISTOTA WSPÓŁDZIAŁANIA GOSPODARCZEGO PRZEDSIĘBIORSTW
Współdziałanie gospodarcze przedsiębiorstw ? każda forma powiązań występujących między przedsiębiorstwami służących do koordynacji i działalności gospodarczej (mogą to być luźne umowy między dostawcami i odbiorcami, działania prowadzące do fuzji, ...). U podstaw leży wiele teorii ekonomicznych.

Teoria kosztów transakcyjnych ? należy do nowej teorii instytucjonalnej. Twórca ? Olivier Williamson. Za podstawowy przedmiot badań przyjmuje kontrakty zawierane w procesie transakcji między przedsiębiorstwami.
Koszty transakcyjne EX ANTE ? to koszty PRZED.
- poszukiwanie partnera umowy;
- negocjowanie warunków i zawarcie kontraktu;
- koszty niepewności gospodarczej (zmiany cen, zmiany kursów walut, ...).
Koszty transakcyjne EX POST ? to koszty PO. Poniesione po zawarciu umowy.

Williamson ? Menadżer, który zarządza przedsiębiorstwem dąży do tego, żeby minimalizować koszty, również transakcyjne ? jeżeli transakcje się powtarzają to nawiązujemy stałą współpracę ? część kosztów znika (np. pozyskiwanie nowych dostawców).

Przedsiębiorstwo pojawia się jako forma organizacyjna działalności gospodarczej tam, gdzie osiąga się ten sposób zmniejszenia kosztów funkcjonowania na rynku.
Rozszerzając tę tezę na różnorodne formy współpracy gospodarczej przedsiębiorca może stwierdzić, że pojawia się one wówczas, kiedy samodzielne poznanie niezależnych podmiotów gospodarczych okazuje się kosztowne.
Istotą współdziałania gospodarczego przedsiębiorstwa jest dążenie do zwiększenia efektywności swojego działania (obniżenie kosztów i zwiększenie wyników).