Komunikowanie międzykulturowe - podstawowe zagadnienia.

Pierwszy raz terminu komunikowanie międzykulturowe użył Edward Hall, amerykański etnolog i wykładowca. Według jego definicji komunikowanie międzykulturowe to interpersonalne reakcje ludzi należących do różnych kultur. Komunikowanie międzykulturowe to więc akt zrozumienia i bycia zrozumianym przez osoby o odmiennej kulturze (proces wymiany myśli i znaczeń). Jest to forma komunikacji interpersonalnej osób wywodzących się z odmiennych kultur. Warto zaznaczyć, ze jest to proces komunikacyjny o charakterze symbolicznym. „Znaczenia” konkretnych gestów nadawane są dopiero w ramach danych grup kulturowych. Same w sobie nie mają znaczeń.
Proces komunikacji międzykulturowej posiada dwa wymiary:
- werbalny, który jest procesem intencjonalnym
- niewerbalny, który składa się z takich elementów jak postawa, gesty, mimika, itd.
Wyodrębnia się cztery poziomy komunikacji międzykulturowej:
1) Komunikacja poprzezkulturowa. Jest to komunikacja osób/grup wewnątrz jednej grupy narodowej. Najczęściej ma charakter interpersonalny i dotyczy różnic i elementów dzielących daną wspólnotę.
2) Komunikacja pomiędzykulturowa. Są to wszelkie kontakty między osobami z różnych kręgów kulturowych. Komunikacja ta ma miejsce podczas wspólnego życia czy działania. Przykładem mogą być tutaj kontakty osób z dwóch różnych krajów np. Polski i Meksyku.
3) Komunikacja międzynarodowa. Są to kontakty pomiędzy instytucjami, należącymi do różnych kultur narodowych np. ministerstw spraw zagranicznych. Komunikacja ta ma charakter intencjonalny. Jej głównym celem jest uzyskanie lub utrzymanie wpływu w sferze politycznej, gospodarczej bądź obronnej.
4) Komunikacja globalna. Podejmowana zazwyczaj przez podmioty zinstytucjonalizowane. Jest komunikacją międzynarodową, którą realizuje się na szerokiej, globalnej płaszczyźnie.
Skuteczne komunikowanie międzykulturowe jest możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie strony wykazują tolerancję i akceptację dla innych a także wierzą we własną wartość i akceptują siebie. Istnieją jednak pewne bariery, które uniemożliwiają komunikację i zakłócają ją. Większość z tych barier ma swoje źródła w różnicach kulturowych i odmiennych językach jakimi posługujemy się na co dzień. Do najważniejszych barier możemy zaliczyć:
1) Tożsamość – związana z poczuciem przynależności do określonych grup. Tożsamości są zmienne a ich znaczenie jest uwarunkowane kulturowo.
2) Etnocentryzm i relatywizm kulturowy – Etnocentryzm zakłada wyjątkowość własnej grupy narodowej. Osoby, które najbardziej cenią swoją własną grupę mogą ulegać stereotypom i uprzedzeniom w stosunku do innych. Przeciwieństwem dla etnocentryzmu jest relatywizm kulturowy. Relatywizm to postawa związana z poznawaniem innych kultur i ocenianiem ich według wartości własnych dla danej kultury. Może to prowadzić do społecznego dystansu czy izolowania się
3) Uprzedzenia – uleganie przyjętym z góry wyobrażeniom na temat danej jednostki czy grupy. Źródłem uprzedzeń jest najczęściej niechęć do innej grupy. Uprzedzenie jest jednym sądem oderwanym od reszty. Charakteryzuje się silnym zabarwieniem emocjonalnym. Może dotyczyć pochodzenia, wyglądu, różnic kulturowych czy cech osobowych.
4) Stereotypy – w odróżnieniu od uprzedzeń nie muszą być nacechowane emocjonalnie. Są to konstrukcje myślowe zawierające uproszczony obraz rzeczywistości. Mogą powodować zakłócenia podczas komunikacji i utrudniać nawiązanie kontaktów.
Omawiając zagadnienie komunikacji międzykulturowej istotne jest określenie kontekstowości kultury. Wyróżnia się kultury niskiego i wysokiego kontekstu. Kultury niskiego kontekstu są związane z wykorzystaniem jasnego przekazu słownego. Kultury wysokiego kontekstu związane są z wykorzystaniem także elementów pozawerbalnych tj, gestów, mimiki twarzy.