wojny polsko- szwedzkie w XVII wieku
WOJNY POLSKO- TURECKIE W XVII WIEKU
1. Zygmunt III Waza (1587-1632)
Geneza:
- najazdy Tatarów podległych Turcji na RP oraz kozaków podległych RP na ziemie tureckie,
- integracja polska w spory wewnętrzne Mołdawi iWołoszczyzny (księstw lennych Turcji)
- spalanie przez Kozaków Warny (1620)
I etap 1620-1621
* Bitwy, ważne wydarzenia - 1620r. bitwa pod Cecorą (dw. hetman Stefan Żółkiewski)
* Przebieg, postanowienia rozejmów - Wyprawa wojsk polskich do Mołdawii. Klęska wojsk polskich
II etap (walka o Inflanty 1617-1622
* Bitwy, ważne wydarzenia
- 1621r. bitwa pod Chocimiem (dw. hetman J. K. Chodkiewicz)
- 1622r. rozejm w Mitawie
* Przebieg, postanowienia rozejmów - Polska traciła Rygę i część Inflant po rzeką Dźwianę na korzyść Szwecji Przy RP pozostał niewielki teren zwany polskimi Inflantami z Dyneneburgiem i Kurlandią
III etap Szwedzi zdobyli większość portów bez Gdańska 1626-1629
* Bitwy, ważne wydarzenia
- 28 XI 1627 bitwa morska pod Oliwą
- 1629r. bitwa pod Trzcianą ( dw. hetman St. Koniecpolski)
- 1629r. rozejm w Starym Targu
* Przebieg, postanowienia rozejmów
- Polacy zdobyli w walce okręt admiralski a drugi wysadzili w powietrze
- Zwycięstwo Polaków w ostatnim natarciu Koniecpolski włączył do walki husarię (wówczas królem Szwecji był Gustaw Adolf)
- w rękach Szwedów nadal pozostawały Inflanty, okupowane porty należały nadal do Szwecji (oprócz Gdańska), Szwedzi pobierali cło od towarów w Gdańsku
2. Władysław IV Waza (1632-1648)
3. Jan Kazimierz Waza (1648-1668)
IV etap „Potop szwedzki” 1655-1660
* przyczyny:
- konflikt polsko-szwedzki o dominacje w rejonie Bałtyku
- próba podporządkowania RP Szwecji i powstrzymanie ekspansji państwa rosyjskiego, które zwyciężało w wojnie z RP
- pretensje polskich Wazów do korony Szwecji
* przebieg:
1655r.
- wkroczenie wojsk szwedzkich na tereny RP
- kapitulacja wojsk polskich
- król Jan Kazimierz opuszcza kraj i udaje się na Śląsk
- obrona Jasnej Góry
1656r.
- elektor brandenburski F. Wilhelm (lennik RP) zawiera sojusz ze Szwecją
- S. Czarniecki toczy wojnę podjazdową z wojskami szwedzkimi
- powrót Jana Kazimierza do kraju
- traktat w Radnot (próba rozbioru Polski między Szwecją , Siedmiogród , B. Chmielnickiego i B. Radziwiłła)
- Austria i Dania wypowiadają wojnę Szwecji
1657r.
- traktaty welawsko- bydgoskie (elektor brandenburski zrywa sojusz ze Szwedami w zamian za zwolnienie do z zależności lennej)
1660r.
- Francja nie chciała nadmiernego osłabienia szwedzkiego sojusznika wobec tego za pomocą francuskich dyplomatów został zawarty w 1660r. pokój w Oliwie (pod Gdańskiem)
Traktat 1660r. w Oliwie postanowienia:
- Jan Kazimierz zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego
- Szwedzi wyżekli się dominacji nad Bałtykiem wznowili handel na Bałtyku
- przy Szwecji pozostały Inflanty z Rygą
- potwierdzono traktaty welawsko- bydgoskie
Treść w formie tabelki w załączniku.