Budowa komórki eukariotycznej
Komórka roślinna zawiera: jądro z jąderkiem, aparat Golgiego, siateczkę śródplazmatyczną, wakuole, ścianę komórkową, błonę komórkową, mitochondria, sfer osom, chloroplasty, leukoplasty, rybosomy.
Komórka zwierzęca zawiera: jądro z jąderkiem, aparat Golgiego, siateczkę śródplazmatyczną, wakuole, błonę komórkową, mitochondria, rybosomy, centriola, lizosomy.
Komórka prokariotyczna zawiera: ścianę komórkową, błonę komórkową, rybosomy, rzęskę (do poruszania), nukleoid (obszar jądrowy zawierający genofor), ziarna substancji zapasowych.
Budowa komórki eukariotycznej
Błona komórkowa: ma grubość 7-10 nm, zbudowana jest z podwójnej warstwy lipidowej, w której znajdują się różne białka. Błona komórkowa otacza komórkę i oddziela ją od środowiska, zapewnia wybiórczy transport substancji do i z komórki.
Jądro: otoczone jest podwójną błoną jądrową, przeważnie ma kulisty kształt, można w nim wyróżnić nukleoplazmę i jąderko (lub jąderka); jądro zawiera większość DNA komórki, dlatego przechowuje większość informacji genetycznej, odgrywa nadrzędną rolę w komórce, warunkuje i reguluje jej metabolizm, uczestniczy w podziałach komórki.
Mitochondria: przeważnie są owalne, otoczone podwójną błoną lipidowo-białkową, błona wewnętrzna pofałdowana jest w tak zwane grzebienie mitochondrialne, zawierają DNA oraz rybosomy. Mitochondria biorą udział w procesie oddychania komórkowego (są centrami energetycznymi komórki, dostarczają związków wysokoenergetycznych, np. ATP)
Plastydy (chloroplasty i inne): otoczone są podwójną błoną lipidowo-białkową, zawierają DNA oraz rybosomy, przeważnie zawierają system błon wewnętrznych i barwniki, np. chlorofil. Plastydy związane są z fotosyntezą, jej produktami i barwnikami (występują w komórkach wszystkich fototrofów, m.in. u roślin wyższych)
Siateczka śródplazmatyczna (retikulum endoplazmatyczne): układ kanalików, pęcherzyków i cystern różnej wielkości i kształtu, wyróżnia się dwa rodzaje siateczki śródplazmatycznej: szorstką (pokrytą rybosomami) oraz gładką. Dzieli cytoplazmę na obszary o różnej aktywności chemicznej, szorstka siateczka śródplazmatyczna związana jest z syntezą białek i ich dojrzewaniem, gładka zaś z syntezą lipidów i steroidów
Rybosomy: są to asymetryczne, ni obłonione struktury o średnicy około 25nm, zbudowane z dwóch podjednostek, mniejszej i większej, zawierają RNA i białka. Rybosomy umożliwiają syntezę białek na matrycy informacyjnego kwasu rybonukleinowego (mRNA)
Ściana komórkowa: u roślin zawiera m.in. celulozę, u grzybów głównie chitynę, u zwierząt natomiast nie występuje. Ściana komórkowa chroni komórkę przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz stratami wody.
Aparat Golgiego: obejmuje liczne spłaszczone, bonia te cysterny oraz mniejsze pęcherzyki. Funkcją aparatu Golgiego jest przygotowywanie białek przeznaczonych do wbudowania w błonę lub wydzielenia na zewnątrz komórki.
Wodniczki (wakuole): są to wydzielone obszary komórki otoczone pojedynczą błoną lipidowo-białkową, mogą zawierać różne substancje. Wodniczki zagospodarowują wodę i sole, magazynują różne substancje, niekiedy pełnią funkcje trawienne.
Lizosomy: są to bardzo drobne pęcherzyki zawierające enzymy trawienne (hydrolityczne). Lizosomy umożliwiają rozkład substancji pochłoniętych lub obumarłych organelli.
Centriola: jest cylindryczna, zbudowana z białkowych mikrotubul (najczęściej jest ich 27). Centriola odgrywają istotną rolę podczas podziału komórki.
Wici, rzęski: są to struktury nitkowate, ruchliwe, zbudowane z mikrotubul białkowych (układ 9+2) osadzonych w tak zwanych ciałkach bazowych. Umożliwiają one ruch komórki lub wymuszają ruch płynu wokół komórki, niektóre spełniają także funkcje receptorów.
Cytoszkielet: zawiera układy białkowych elementów (fi lamentów, mikrotubul), niektóre jego składniki to białka kurczliwe. Cytoszkielet nadaje komórce określony kształt, pozwala przemieszczać cytoplazmę i organelle komórkowe.
Cytosol (,,cytoplazma podstawowa’’): jest to płynna pozostałość p usunięciu innych struktur komórki (w tym cytoszkieletu), zawiera m.in. wodę, białka, jony. Cytosol stanowi środowisko zachodzenia wielu reakcji enzymatycznych, np. glikolizy, umożliwia także dyfuzję substancji.