Panowanie Zygmunta Starego.
Zygmunt Stary był królem z dynastii Jagiellonów. Żył w latach 1467-1548. Był przedostatnim synem Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Tron w Polsce objął po śmierci braci: Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka. Lata jego rządów uważa się za najświetniejszy okres rozwoju kultury polskiej.
Na przełomie XV/ XVI w. Jagiellonowie stali się potężną dynastią zasiadającą na tronach czterech państw Europy Środkowo- Wschodniej.( w Czechach, na Węgrzech, Litwie oraz w Polsce)
Po śmierci Aleksandra Jagiellończyka władzę w państwie objął jego młodszy brat, Zygmunt Stary. Został on królem zarówno Polski, jak i wielkim księciem litewskim. Zygmunt musiał przeciwstawic się zakonowi krzyżackiemu, który starał się zrobić wszystko by postanowienia drugiego pokoju toruńskiego (1466-Pomorze należy się Polsce, Prusy Zakonne lennikiem polskim ) zostały unieważnione.
UKŁAD JAGIELLOŃSKO - HABSBURSKI
Krzyżacy dążyli do unieważnienia ustaleń przyjętych na mocy traktatu zawartego w Toruniu. Wielcy mistrzowie niechętnie składali hołd lenny królom Polski. Traktatu tego nie popierało papiestwo, Krzyżacy starali się więc uzyskac również poparcie cesarza.
Dynastia Habsburgów (cesarz niemiecki), stała się największym rywalem Jagiellonów w Europie Środkowej. Dlatego dla Polski sojusz Habsburgów z zakonem krzyżackim był poważnym zagrożeniem. Aby zapobiec temu wydarzeniu Zygmunt Stary (władca Polski i Litwy) i Władysław Jagiellończyk (Czechy, Węgry) zawarli w Wiedniu w 1515 roku układ z cesarzem. ( Maksymilianem I Habsburgiem).
Ustalono, że dynastie połączą się małżeństwem pomiędzy wnukami Maksymiliana i dziećmi Władysława.
W skutek tego układu było uznanie postanowienia pokoju toruńskiego i potwierdzenie praw Polski do Pomorza Gdańskiego przez cesarza.
OSTATNIA WOJNA Z ZAKONEM
W roku 1511 (wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego został Albrecht Hohenzollern), krzyżacy rozpoczeli na nowo próby obalenia ustaleń pokoju toruńskiego.
Zakon zażądał od Polski oddania Pomorza Gdańskiego i Warmii, w skutek czego w 1519 roku rozpoczęła się ostatnia wojna z zakonem krzyżackim. Krzyżakom nie udało się jednak pokonać Polaków. Po 2 latach wojny wielki mistrz musiał prosić Zygmunta Starego o rozejm.
Kilka lat po przegranej z Polską Albrecht przeszedł na protestantyzm (luteranizm) i ogłosił się świeckim księciem prus, zwanych od tego czasu PRUSAMI KSIĄŻĘCYMI. Decyzja ta nie została zaakceptowana ani przez papieża, ani przez cesarza. Albrecht poprosił wówczas o pomoc Zygmunta.
W roku 1525 8 kwietnia władcy zawarli traktat, na mocy którego Prusy stały się lennem Polski, a prawo dziedziczenia tego terytorium i władzy nad nim otrzymali potomkowie pruskiego księcia.
Dwa dni po podpisaniu układu Albrecht złożył Zygmuntowi przysięgę wierności, tzw. HOŁD PRUSKI. Złożenie tego hołdu lennego odbyło się w Krakowie, na Rynku Głównym.
WOJNY Z MOSKWĄ
Wielkie księstwo Morawskie na początku XVI roku rozpoczęło podbój Rusi. Doprowadziło to do wybuchu konfliktu z Litwą, pod której zwierzchnictwem znajdowała się większości ziem ruskich.
1507- I wojna, nie przyniosła zwycięstwa żadnej ze stron
1512-II wojna, tracenie przez Litwę terytoriów wschodnich
1514- Bitwa pod Orszą. Zygmunt w wyniku utraty ziem ruskich postanowił wzmocnić siły litewskie polskimi. Połączone armie pokonały księstwo Morawskie w bitwie.
Do końca wojen nie udało się jednak odzyskać Polsce wszystkich straconych ziem.
1522- rozejm, zatwierdzenie zdobycz terytorialnych Moskwy.