Ignacy Krasicki - życie i twórczość.
Ignacy Krasicki urodził się w 1735 roku w Dubiecku, w ziemi przemyskiej, jako potomek niebogatego, hrabiowskiego rodu małopolskiego. Był on biskupem warmińskim, później arcybiskupem gnieźnieńskim, poetą i powieściopisarzem, najwybitniejszym przedstawicielem twórczości oświecenia. Blisko związany z dworem Stanisława Augusta, któremu zawdzięczał karierę duchowną.
Biskup warmiński bardzo cenił sobie wygodny i zamożny styl życia. Z zamiłowania do wygodnictwa, dzięki swojej inteligencji i zdolnością dyplomatycznym, zjednał sobie przychylność zarówno Stanisława Augusta, jak też Fryderyka II (po zaborze Warmii przez Prusy w 1772 roku).
Ignacy Krasicki zmarł w Berlinie w 1801 roku.
W początkach swej kariery pisarskiej Ignacy Krasicki był współpracownikiem „Monitora”, tłumaczył twórczość pisarzy starożytnych. Podjął się również próby stworzenia pierwszego zarysu literatury powszechnej „O rymotwórstwie i rymotwórcach”.
Dla założonej przez Stanisława Augusta Szkoły Rycerskiej napisał hymn nawiązujący do miłości do ojczyzny, co było przejawem jego patriotyzmu.
Najlepszy okres twórczości pisarza to ostatnie piętnaście lat jego życia. Powstają wtedy poematy heroikomiczne: „Myszeida”, „Monachomachia”,
„Antymonachomachia”. Za ich pośrednictwem nauczał i bawił. Głosił zasadę „niedość nauczyć, trzeba, żebyś bawił”. Patrzył na ludzkie słabości i głupotę z uśmiechem.
Z czasem XBW zaczął krytyczniej postrzegać świat i ludzi widząc okrucieństwo i bezmyślność, pychę, zarozumiałość, niesprawiedliwość i wyrządzaną krzywdę.
Wtedy powstały wspaniałe utwory – „Bajki i przypowieści”.
Powstały one po to, by wskazać poprawne postępowanie, wyrazić prawdę, nauczać. Ich sens moralny wynikał z samej akcji bajki, często dzięki przeciwstawieniu sobie wydarzeń (antytezy) czego przykładem jest bajka „Pan i pies”.
W bajce „Przyjaciele” autor opowiada o zajączku, który uciekając przed psami szuka schronienia u przyjaciół. Niestety, każde zwierzę odmawia mu pomocy wykręcając się wymówkami. Zajączek ginie.
W tym utworze poeta pokazuje jak dwulicowi potrafią być bliscy sobie ludzie, bo jak mówi przysłowie „Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie”. Tu, w obliczu niebezpieczeństwa „przyjaciele” odwracają się od zajączka.
W bajce pod tytułem „Szczur i kot” Ignacy Krasicki atakuje największą ludzką słabość jaką jest pycha.
Szczur w monologu do rodzeństwa, wychwala swoją wyższość nad pozostałymi uważając, że zajmuje lepsze miejsce na „ołtarzu”. Zachłystuje się jednak tą wyższością i nie zauważa niebezpieczeństwa. Kot-uosobienie sprytu i drapieżności pożera szczura. Morał z tego taki, że w życiu należy się kierować skromnością i pokorą, bo zawsze znajdą się silniejsi i sprytniejsi.
Swoje poglądy poeta ukazuje też w bajce pod tytułem „Jagnię i wilcy”, w której małe, bezbronne jagnię zostaje zaatakowane przez wilki. Gdy pyta swoich oprawców, jakim prawem ma być zjedzone, otrzymuje odpowiedź „Smacznyś, słabyś i w lesie”, co równocześnie jest morałem tej bajki.
Tak więc Ignacy Krasicki pisał bajki uważając, że literatura powinna kształcić i być narzędziem wychowania i oświecenia społeczeństwa. Jednakże poeta, choć tworzył by poprawić ułomności człowieka i świata, nie wierzy w powodzenie swej misji.
„A cóż to jest za bajka?
Wszystko to być może.
Prawda-jednakże ja to między bajki włożę.”
wiedząc, że słabości ludzkie mają wielką siłę.
Następnym wielkim dziełem Ignacego Krasickiego są satyry, w których wytykał błędy obyczajowe „świata zepsutego”: obłudę, marnotrawstwo, pijaństwo, pogoń za drogimi nowościami, okrucieństwo wobec służby i poddanych, karciarstwo i modną podróżomanię. Krytykował w nich wady ludzi poprzez karykaturalne wyolbrzymienie, kontrastowe połączenie i nieoczekiwane następstwo wydarzeń, nie poruszając przy tym tematów politycznych i rządowych.
„Satyra prawdę mówi, względów się wyrzeka,
Wielbi urząd, czci króla, lecz sądzi człowieka”.
Jedną z jego znanych satyr jest „Żona modna”. Autor opisuje w niej zwierzenia szlachcica Piotra o swoim życiu małżeńskim. Szlachcic ów znęcony posagiem, żeniąc się, nie przewidywał czekającej go udręki. Jego żona okazała się być strojnisią, która przejmowała wszelki francuskie trendy i lubiła kosztowny tryb życia. On zaś był tradycjonalistą, pantoflarzem i skąpcem. Poeta krytykuje ich oboje, żonie wytykając zbytnie przejmowanie się modą, mężowi jego mentalność.
Ignacy Krasicki w swojej twórczości zawarł własną koncepcję ludzi i świata. Z pesymizmem ukazuje jak bardzo zły jest świat, zdominowany przez ludzi głupich, bezmyślnych, próżnych i okrutnych. Jak przystało na człowieka oświeconego i duchownego sprzeciwia się zepsuciu, nie spodziewając się jednak poprawy. Przez współczesnych został nazwany księciem poetów. Dziś ceni się go za jego bajki i satyry, których treść jest wciąż aktualna, a wartość nieprzemijająca.