Transport kołowy materiałów niebezpiecznych

Materiał niebezpieczny – materiał, który ze względu na swoje właściwości chemiczne, fizyczne bądź biologiczne może w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nim w związku z przewozem lub magazynowaniem spowodować śmierć, rozstrój zdrowia lub uszkodzenie ciała ludzkiego albo zniszczenie lub uszkodzenie dóbr materialnych.
Materiałom odpowiadających powyższym kryteriom produkuje się, transportuje i magazynuje bardzo dużo. Szczególnie ich transport stwarza duże zagrożenie dla ludzi i środowiska. Niejednokrotnie w przeszłości dochodziło do poważnych katastrof powodujących nie tylko straty w ludziach, ale także olbrzymie straty materialne i skażenie środowiska naturalnego.
Przewóz materiałów niebezpiecznych regulują Umowy Europejskie:
ADR – w transporcie drogowym, z załącznikami A i B (Q 318)

Z uwagi na własności chemiczne, fizyczne, biologiczne a także na zagrożenie – materiały niebezpieczne zostały podzielone na klasy materiałów niebezpiecznych, czyli grupy materiałów niebezpiecznych, wydzielonych na podstawie dominującego zagrożenia.

Klasa Rodzaj materiałów Ogólna charakterystyka materiałów Przykłady materiałów
1 Materiały wybuchowea) Materiały pirotechniczneb) Przedmioty wybuchowec) Materiały i przedmioty, które wytwarzają się w celu uzyskania efektów praktycznych, sposobami wybuchowymi lub pirotechnicznymi Materiały stałe lub ciekłe(lub mieszaniny materiałów) mogące wydzielać w wyniku reakcji chemicznej gazy o takiej temperaturze i ciśnieniu i z taką szybkością, że mogą powodować zniszczenia w otaczającym środowiskuMateriały lub mieszaniny materiałów przewidziane do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu lub dymu albo kombinacji tych efektów w wyniku bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się reakcji chemicznejPrzedmioty zawierające jeden lub więcej materiałów wybuchowych i/lub materiały pirotechniczne Nitroceluloza wysoko nitrowana o zawartości azotu powyżej 12,6%, prochy i materiały prochowe, organiczne nitrozwiązki wybuchowe, nadtlenki organiczne o małej zawartości flegmatyzatora, materiały wybuchowe chloranowe i nadchloranowe, dynamityLonty bez zapalników, środki zapalające (spłonki, łuski nabojowe, zapalniki, zapłonniki), petardy, naboje i inneZapałki, taśmy zapalacze, lonty prochowe wolnopalne, przedmioty pirotechniki rozrywkowej, sztuczne ognie, materiały dymotwórcze i naboje dymne do zwalczania szkodników
2 GazyMateriały i przedmioty tej klasy dzielą się następująco:1. Gazy sprężone2. Gazy skroplone3. Gazy skroplone schłodzone4. Gazy rozpuszczone pod ciśnieniem5. Pojemniki aerozolowe i małe naczynia zawierające gaz6. Inne przedmioty zawierające gaz pod ciśnieniem7. Gazy nie sprężone, podlegające przepisom szczególnym Gazami są materiały, które w temperaturze 50C mają prężność par większą niż 300 kPa (3 bary) lub są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20C pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPaGazy o temperaturze krytycznej poniżej 20C Gazy o temperaturze krytycznej 20C lub powyżejGazy, które podczas przewozu są częściowo ciekłe ze względu na ich niską temperaturęGazy, które podczas przewozu są rozpuszczone w rozpuszczalnikuPróbki gazu Wodór, tlen, azot, gazy szlachetne z wyjątkiem ksenonu, tlenek węgla, metan, gaz miejskiDwutlenek siarki, chlor, amoniak, węglowodory C3 i C4, mieszaniny tych węglowodorów, tlenek etylenu, dwutlenek węgla, etan, etylen, chlorowodór, ksenon, ciekłe powietrzeAzot skroplony, schłodzony; inne gazy skroplone, schłodzoneRoztwory wodne amoniaku o zawartości NH3 ponad 35% wagowych, acetylen rozpuszczony w acetonieRóżne gazy w pojemnikach aerozolowychGaśnice z gazem sprężonym lub skroplonym, maszyny chłodnicze, zapalniczki itp.Nieoczyszczone próżne naczynia, które zawierały materiały klasy 2
3 Materiały ciekłe zapalne - materiały ciekłe niebezpieczne o temperaturze lub początku temperatury topienia 20C lub niżej przy ciśnieniu 101,3 kPa- materiały, które w temperaturze 50C mają prężność par nie większą niż 300 kPa (3 bary) i nie są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20C i pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa- materiały i przedmioty, które mają temperaturę zapłonu nie większą niż 61C Benzen, benzyna i inne węglowodory ciekłe, alkohole, aldehydy, ketony, etery i estry organiczne, chlorowane węglowodory, dwusiarczek węgla, niższe aminy, mononitropochodne aromatyczne, farby i lakiery zawierające rozpuszczalniki łatwo palne
4.1 Materiały stałe zapalne - łatwo zapalne materiały stałe i przedmioty oraz takie, które mogą zapalać się od iskry lub mogą wywołać pożar wskutek tarcia- materiały podatne na samorzutny rozkład, które ( w normalnej lub podwyższonej temperaturze ) ulegają silnie egzotermicznemu rozkładowi powodowanemu nadmiernie wysoką temperaturą podczas przewozu lub kontaktem z zanieczyszczeniami - materiały pokrewne materiałom podatnym na samorzutny rozkład - o temperaturze rozkładu wyższej niż 75C – które ulegają silnemu egzotermicznemu rozkładowi- materiały wybuchowe, zwilżone taką ilością wody lub alkoholu, a także zawierające taką ilość plastyfikatora lub środka flegmatyzującego, że ich własności wybuchowe są neutralizowane Rozdrobnione lub pyliste substancje o strukturze organicznej (mączka i wióry drzewne, pył paliw stałych, surowce włókiennicze pochodzenia roślinnego), fosfor czerwony, naftalen, siarka celuloid, nitroceluloza słabo nitrowana (zawartość N poniżej 12,6%) dobrze stabilizowana i flegmatyzowana
4.2 Materiały samozapalne - materiały pirotechniczne – materiały wraz z mieszaninami i roztworami (ciekłymi lub stałymi), które w zetknięciu z powietrzem, nawet w małych ilościach, zapalają się w ciągu 5 minut- samonagrzewające się materiały- materiały i przedmioty wraz z mieszaninami i roztworami, które w zetknięciu się z powietrzem , bez dostarczenia energii z zewnątrz , są podatne na samonagrzewanie. Materiały te mogą ulegać zapaleniu tylko w dużych ilościach i po upływie długiego czasu Fosfor biały, fosforki metali alkalicznych i ziem alkalicznych, alkidki metali lekkich, zatłuszczone lub zaolejone materiały włókniste, proszki i pyły aluminium lab magnezu , zatłuszczone metale i materiały piroforyczne, świeżo wyżarzony węgiel drzewny lub świeże sadze
4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne Materiały i przedmioty, które w wyniku reakcji z wodą wytwarzają gazy zapalne mogące tworzyć z powietrzem mieszaniny wybuchowe Metale alkaliczne i ziem alkalicznych, ich amalgamaty, karbid, amidki metali alkalicznych, węglik glinu
5.1 Materiały utleniające Materiały, które same nie zawsze są palne, mogą jednak wskutek wydzielania tlenu, powodować pożar lub podtrzymywać palenie innego materiału Roztwory wodne nadtlenku wodoru o zawartości H2O2 powyżej 60%, rozwory wodne kwasu nadchlorowego o stężeniu 50-72%, chlorany, nadchlorany i chloryny, azotany i azotyny, nadtlenki metali alkalicznych i ziem alkalicznych, nadmanganiany, bezwodnik chromowy (CrO3)
5.2 Nadtlenki organiczne Materiały organiczne zawierające dwuwartościowe ugrupowania –O-O-, które mogą być uważane za pochodne nadtlenku wodoru, gdzie jeden lub dwa atomy wodoru zostały zastąpione rodnikami organicznymi Wodorotlenki, nadtlenki bezwodników kwasowych, nadkwasy, nadtlenki ketonów, kwas nadoctowy i inne związki nadtlenkowe odpowiadające warunkom stałości i bezpieczeństwa określonych w przepisach szczególnych
6.1 Materiały trujące Materiały trujące, które są uznane z doświadczeń, lub które z punktu widzenia badań na zwierzętach, można uznać, że w odpowiednio małej ilości są zdolne podczas jednorazowego lub krótkotrwałego działania do spowodowania uszczerbku na zdrowiu człowieka lub jego śmierci wskutek wdychania, przenikania przez skórę lub połknięcia Trucizny i środki szkodliwe w stanie stałym lub ciekłym, związki organiczne zawierające chlor (np. trójchloroetylen), azot lub siarkę, związki nienasycone (np. alkohol alkilowy), związki arsenu, baru, ołowiu, rtęci, wanadu i innych metali ciężkich, środki owadobójcze i chwastobójcze oraz inne pestycydy, zboża i nasiona impregnowane pestycydami
6.2 Materiały zakaźne Materiały, które są znane lub w uzasadniony sposób podejrzewane, że zawierają mikroorganizmy (bakterie, wirusy, riketsje, pasożyty, grzyby) lub mikroorganizmy rekombinowane 9hybrydy lub mutanty), które są znane lub w uzasadniony sposób podejrzane, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub zwierząt Materiały zawierające mikroorganizmy zakaźne
7 Materiały promieniotwórcze Materiały zawierające naturalne lub sztuczne izotopy promieniotwórcze, których aktywność właściwa przekracza 70 kBq/kg Materiały zaliczone to jednej z 8 grup substancji promieniotwórczych wymienionych w szczegółowych przepisach przewozowych
8 Materiały żrące Materiały, które wskutek działania chemicznego atakują tkankę nabłonkową skóry lub błony śluzowej, jeśli wejdą z nią w kontakt, oraz materiały, które w razie wycieku mogą uszkodzić lub zniszczyć inne towary lub środki transportu Roztwory kwasów nieorganicznych (solny, siarkowy i ich mieszaniny) i organiczne (C1-C3), chlorki kwasowe rozkładające się pod wpływem wilgoci z wydzieleniem chlorowodoru, brom, wodorotlenki sodowy i potasowy
9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne Materiały i przedmioty, które podczas przewozu stwarzają zagrożenie inne niż materiały określone w pozostałych klasach Azbest, akumulatory litowe, poduszki powietrzne dla samochodów, alergeny (szczegółowy wykaz określa załącznik A do ADR)


Dla ułatwienia klasyfikacji, poszczególnym materiałom i przedmiotom wyszczególnionych
wyżej klas przypisano kod klasyfikacyjny, według którego powinny być zakwalifikowane do odpowiednich podklas i grup zgodności. I tak:

KLASY MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH

Klasa 1.
Materiały i przedmioty klasy pierwszej, zgodnie z poniższym podziałem, będą zaklasyfikowane do:
Podklasa 1. Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie wybuchem masowym (wybuch masowy jest to taki wybuch, który obejmuje natychmiast praktycznie cały ładunek).
Podklasa 1.2
Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie rozrzutem, ale nie wybuchem masowym.
Podklasa 1.3
Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i małe zagrożenie wybuchem lub rozrzutem lub oba te zagrożenia, pod warunkiem, że nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym:
· Przy spalaniu których wydziela się znaczne ciepło promieniowania lub
· Które zapalają się jeden od drugiego i wywołują mały wybuch lub rozrzut lub oba te efekty razem.
Podklasa 1.4
Materiały i przedmioty, które stwarzają tylko małe zagrożenie w przypadku zapalenia lub zainicjowania podczas przewozu. Oddziaływania ograniczają się w znacznym stopniu do sztuki przesyłki i nie powodują rozrzutu elementów o znacznych rozmiarach lub zasięgu. Zewnętrzny pożar nie powinien wywoływać natychmiastowego wybuchu całej zawartości sztuki przesyłki.
Podklasa 1.5
Materiały bardzo mało wrażliwe stwarzające zagrożenie wybuchem masowym, które są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub przejścia od palenia do detonacji w normalnych warunkach przewozu. Minimalnym wymogiem dla tych materiałów jest, aby nie wybuchały podczas próby na zewnętrzne oddziaływanie ognia.
Podklasa 1.6
Przedmioty skrajnie niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym. Przedmioty te zawierają tylko skrajnie niewrażliwe materiały i przedstawiają znikome prawdopodobieństwo przypadkowej inicjacji lub rozprzestrzenianie się.

Grupy zgodności materiałów i przedmiotów

A - materiał wybuchowy inicjujący,
B – przedmiot zawierający materiał wybuchowy inicjujący i nie mający dwóch lub więcej skutecznych urządzeń zabezpieczających Niektóre przedmioty, takie jak zapalniki typu kapsułkowego, zestawy zapalnikowe do prac wybuchowych i spłonki, nawet jeżeli nie zawierają materiałów wybuchowych inicjujących,
C – materiał wybuchowy miotający lub inny deflagrujący materiał wybuchowy lub przedmiot zawierający taki materiał wybuchowy,
D – wtórnie detonujący materiał wybuchowy lub proch czarny lub przedmiot zawierający wtórnie detonujący materiał wybuchowy, w każdym przypadku bez środków inicjujących i bez ładunku miotającego, lub przedmiot zawierający materiał wybuchowy inicjujący i majacy dwa lub więcej skuteczne urządzenia zabezpieczające,
E – przedmiot zawierający wtórnie detonujący materiał wybuchowy, bez środka inicjującego, z ładunkiem miotającym ( z wykluczeniem ładunku zawierającego materiał ciekły łatwo zapalny lub żel, lub ciecze samozapalne) lub bez ładunku miotającego,
F – przedmiot zawierający wtórnie detonujący materiał wybuchowy z własnym środkiem inicjującym, z ładunkiem miotającym (z wykluczeniem ładunku zawierającego materiał ciekły łatwo zapalny lub żel lub ciecze samozapalne) lub bez ładunku miotającego,
G – materiał pirotechniczny lub przedmiot zawierający materiał pirotechniczny, lub przedmiot zawierający zarówno materiał wybuchowy jak i materiał oświetlający, zapalający, łzawiący lub dymotwórczy ( z wykluczeniem przedmiotów aktywowanych wodą lub przedmiotów zawierających biały fosfor, fosforki, materiał piroforyczny, materiał ciekły łatwo zapalny lub żel, lub ciecze samozapalne),
H – przedmiot zawierający materiał wybuchowy i biały fosfor,
J – przedmiot zawierający materiał wybuchowy i materiał ciekły łatwo zapalny lub żel,
K – przedmiot zawierający materiał wybuchowy i trujący środek chemiczny,
L – materiał wybuchowy lub przedmiot zawierający materiał wybuchowy, przedstawiający szczególnie zagrożenie (np. z powodu swojej podatności na aktywacje wodą lub obecności cieczy samozapalnych, fosforków lub materiałów piroforycznych) wymagają oddzielenia każdego typu,
N – przedmioty zawierające jedynie materiały wybuchowe skrajnie niewrażliwe.
S – materiał lub przedmiot tak zapakowany lub zbudowany, aby jakiekolwiek niebezpieczne następstwa przypadkowego zadziałania ograniczyć do przestrzeni wewnętrznej sztuki przesyłki, pod warunkiem, że ogień nie zniszczy sztuki przesyłki i w związku z tym następstwa wybuchu lub rozrzutu będą ograniczone do takiego stopnia, że będą w sposób istotny utrudniać lub ograniczać gaszenie ognia lub stosowanie innych działań ratunkowych w najbliższym sąsiedztwie sztuki przesyłki.

Klasa 2.
Materiały i przedmioty klasy drugiej, zgodnie z podziałem podanym w kolumnie drugiej, będą zaklasyfikowane do poniższych grup zgodnie z ich właściwościami niebezpiecznymi:
A – duszące,
O – utleniające,
F – palne,
T – trujące,
TF – trujące, palne,
TC – trujące, żrące,
TO – trujące, utleniające,
TFC – trujące, palne, żrące,
TOC – trujące, utleniające, żrące.

Przykładowo kod klasyfikacyjny 3F będzie oznaczał gaz skroplony schłodzony, palny.

Klasa 3.
F – materiały zapalne ciekłe, nie stwarzające zagrożenia dodatkowego, w tym :
F1 – o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 61C ; F2 – o temperaturze powyżej 61C, które są nadawane do przewozu w temperaturze równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu,
FT – materiały zapalne, trujące, w tym: FT1 – materiały zapalne, ciekłe, trujące; FT2 – pestycydy,
FC – materiały zapalne, ciekłe, żrące,
FTC – materiały zapalne, ciekłe, trujące, żrące,
D – materiały wybuchowe ciekłe odczulone

Klasa 4.1
F – materiały zapalne stałe, nie stwarzające zagrożenia dodatkowego,
F1 – materiały organiczne,
F2 – materiały organiczne, stopione,
F3 – materiały nieorganiczne,
FO – materiały zapalne, utleniające,
FT – materiały zapalne stałe, trujące, w tym: FT1 – materiały organiczne trujące; FT2 – materiały nieorganiczne, trujące,
FC – materiały zapalne stałe, żrące w tym: FC1 – materiały organiczne, żrące; FC2 – materiały nieorganiczne, żrące,
D – materiały wybuchowe stałe, odczulone, nie stwarzające zagrożenia dodatkowego,
DT – materiały wybuchowe stałe odczulone, trujące,
SR – materiały samoreaktywne, w tym ; SR1 – nie wymagające temperatury kontrolowanej;
SR2 – wymagające temperatury kontrolowanej.

Klasa 4.2
S – materiały podatne na samozapalenie, nie stwarzające zagrożenia dodatkowego, w tym : S1 – materiał organiczny, ciekły; S2 – materiał organiczny, stały; S3 – materiał nieorganiczny, ciekły; S4 – materiał nieorganiczny, stały,
SW – materiały podatne na samozapalenie, które w zetknięciu z wodą wydzielają gazy palne,
SO – materiały podatne na samozapalenie, utleniające,
ST – materiały podatne na samozapalenie, trujące, w tym ; ST1 – materiał organiczny, trujący, ciekły ; ST2 – materiał organiczny, trujący, stały; ST3 – materiał nieorganiczny, trujący, ciekły ; ST4 – materiał nieorganiczny, trujący, stały,
SC – materiały podatne na samozapalenie, żrące, w tym ; SC1 – materiał organiczny, żrący, ciekły ; SC2 – materiał organiczny, żrący, stały ; SC3 – materiał nieorganiczny, żrący ciekły ; SC4 – materiał nieorganiczny, żrący, stały

Klasa 4.3
W – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, bez zagrożenia dodatkowego oraz przedmioty zawierające takie materiały, w tym ; W1 – materiały ciekłe ; W2 – materiały stałe ; W3 – przedmioty,
WF1 – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, ciekłe , zapalne,
WF2 - materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, stałe, zapalne,
WS – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, podatne na samozapalenie,
WO – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, utleniające, stałe,
WT – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, trujące,
WT1 – materiały ciekłe,
WT2 – materiały stałe,
WC – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, żrące, w tym: WC1 – materiały ciekłe ; WC2 – materiały stałe,
WFC – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, zapalne, żrące.

Klasa 5.1
O – materiały utleniające nie stwarzające zagrożenia dodatkowego lub przedmioty zawierające takie materiały, w tym: O1 – materiały ciekłe ; O2 – materiały stałe ; O3 – przedmioty,
OF – materiały utleniające, stałe, zapalne,
OS – materiały utleniające, stałe, podatne na samozapalenie,
OW – materiały utleniające, stałe, które w zetknięciu z wodą wydziela gazy palne,
OT – materiały utleniające, trujące, w tym ; OT1 – materiały ciekłe ; OT2 – materiały stałe
OC – materiały utleniające, żrące, w tym ; OC1 – materiały ciekłe ; OC2 – materiały stałe,
OTC – materiału utleniające, trujące, żrące.

Klasa 5.2
P1 – nadtlenki organiczne, bez temperatury kontrolowanej,
P2 - nadtlenki organiczne, temperatura kontrolowana.

Klasa 6.1
T – materiały trujące bez zagrożenia dodatkowego, w tym ; T1 – materiały organiczne, ciekłe ; T2 – materiały organiczne, stałe ; T3 – materiały metaloorganiczne ; T4 – materiały nieorganiczne, ciekłe ; T5 – materiały nieorganiczne, stałe ; T6 – materiały ciekłe, stosowane jako pestycydy ; T7 – materiały stałe, stosowane jako pestycydy ; T8 – próbki ; T9 – inne materiały trujące,
TF – materiały trujące, zapalne, w tym ; TF1 – materiały ciekłe ; TF2 – materiały ciekłe, stosowane jako pestycydy ; TF3 – materiały stałe,
TS – materiały trujące, podatne na samonagrzewanie, stałe
TW – materiały trujące, wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, w tym ; TW1 – materiały ciekłe ; TW2 – materiały stałe,
TO – materiały trujące, utleniające, w tym ; TO1- materiały ciekłe ; TO2 – materiały stałe,
TC – materiały trujące, żrące, w tym ; TC1 – materiały organiczne, ciekłe ; TC2 – materiały organiczne stałe ; TC3 – materiały nieorganiczne, ciekłe ; TC4 – materiały nieorganiczne, stałe
TFC – materiały trujące, zapalne, żrące

Klasa 6.2
1.1 – materiały zakaźne działające na ludzi,
1.2 – materiały zakaźne działające tylko na zwierzęta,
1.3 – odpady medyczne.

Klasa 7.
- niskie aktywności właściwej (LSA),
- przedmioty skażone powierzchniowo (SCO).

Klasa 8.
C1-C10 – materiały żrące bez zagrożenia dodatkowego,
C1-C4 – materiały kwaśne, w tym:
C1 – materiały nieorganiczne, ciekłe,
C2 – materiały nieorganiczne, stałe,
C3 – materiały organiczne, ciekłe,
C4 – materiały organiczne, stałe,
C5-C8 – materiały zasadowe, w tym:
C5 – materiały nieorganiczne, ciekłe,
C6 – materiały nieorganiczne, stałe,
C7 – materiały organiczne, ciekłe,
C8 – materiały organiczne, stałe,
C9-C10 – inne materiały żrące,
C9 - materiały ciekłe,
C10 – materiały stałe,
C11 – przedmioty,
CF – materiały żrące, zapalne, w tym ; CF1 – materiały ciekłe ; CF2 – materiały stałe
CS – materiały żrące, samozapalne, w tym ; CS1 – materiały ciekłe ; CS2 – materiały stałe,
CW – materiały żrące, które w zetknięciu z wodą wytwarzają gazy palne, w tym ; CW1 – materiały ciekłe ; CW2 – materiały stałe,
CO – materiały żrące, utleniające, w tym ; CO1 - materiały ciekłe ; CO2 – materiały stałe,
CT – materiały żrące, trujące, w tym ; CT1 – materiały ciekłe ; CT2 – materiały stałe,
CFT – materiały żrące, zapalne, ciekłe, trujące,
COT – materiały żrące, utleniające, trujące.



Klasa 9.
M1 – materiały, które wdychane w postaci drobnego pyłu, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia,
M2 – materiały i przyrządy, które w razie pożaru mogą tworzyć dioksyny,
M3 – materiały wydzielające pary palne,
M4 – akumulatory litowe,
M5 – przedmioty ratownicze,
M6-M8 – materiały zagrażające środowisku, w tym:
M6 – materiał skażający środowisko wodne, ciekły,
M7 – materiał skażający środowisko wodne, stały,
M8 – drobnoustroje i organizmy zmienione genetycznie,
M9-M10 – materiały o podwyższonej temperaturze, w tym:
M9 – materiały ciekłe,
M10 – materiały stałe,
M11 – inne materiały stwarzające zagrożenie podczas przewozu, ale nie odpowiadające definicjom innych klas.





Wyposażenie i oznakowanie pojazdów przewożących materiały niebezpieczne

Każda jednostka transportowa przewożąca materiały niebezpieczne powinna być wyposażona w :
· Jeden komplet narzędzi do dokonywania awaryjnej naprawy pojazdu,
· Co najmniej w jeden – na każdy pojazd- klin do podkładania pod koła o wymiarach odpowiadających masie pojazdu i średnicy kół,
· Dwa stojące znaki ostrzegawcze (np. pachołki lub trójkąty odblaskowe, albo lampy barwy pomarańczowej zasilane źródłem niezależnym od instalacji elektrycznej samochodu),
· Odpowiednią kamizelkę ostrzegawczą lub ubranie ostrzegawcze dla każdego członka załogi pojazdu,
· Latarkę dla każdego członka załogi pojazdu,
· Sprzęt do ochrony dróg oddechowych, jeżeli jest wymagany zgodnie z przepisami ADR,
· Sprzęt niezbędny do podjęcia pierwszych środków bezpieczeństwa podanych w pisemnych instrukcjach.

Oznakowanie pojazdu

Wymagane oznakowanie pojazdu w zależności od rodzaju materiału niebezpiecznego (zgodnie z postanowieniami załącznika B) to:
- odblaskowe tablice ostrzegawcze barwy pomarańczowej według wzoru poniżej, o długości 40 cm i wysokości nie mniejszej niż 30 cm, otoczone czarnym obrzeżem o szerokości nie mniejszej niż 15 mm.
Tablica bez numerów rozpoznawczych Tablica z numerami rozpoznawczymi




Cyfry na tablicy podane w liczniku oznaczają numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa składający się z dwóch lub trzech cyfr, które oznaczają:
2 - emisję gazu spowodowaną ciśnieniem lub reakcją chemiczną,
3 – zapalność materiałów ciekłych (par) i gazów lub materiałów ciekłych samonagrzewających się,
4 – zapalność materiałów stałych lub materiał stały samonagrzewający się,
5 – działanie utleniające (wzmagające palenie),
6 – działanie trujące lub zakaźne,
8 – działanie żrące,
9 – zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją.

Dwie jednakowe cyfry oznaczają nasilenie zagrożenia podstawowego; liczba 0 w numerze oznacza, że nie ma żadnego niebezpieczeństwa dodatkowego. Dodana na początku litera X oznacza materiał reagujący niebezpiecznie z wodą.

20 gaz duszący lub gaz nie stwarzający zagrożenia dodatkowego22 gaz skroplony schłodzony, duszący223 gaz skroplony schłodzony, palny225 gaz skroplony schłodzony, utleniający ( wzmagający palenie)23 gaz palny239 gaz palny mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji239 gaz palny mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję25 gaz utleniający (wzmagający palenie)26 gaz trujący263 gaz trujący palny265 gaz trujący i utleniający (wzmagający palenie)268 gaz trujący i żrący30 ciecz zapalna ( temperatura zapłonu od 23C do 61C )323 materiał ciekły zapalny, reagujący z wodą, wydzielający gazy palneX323 materiał ciekły zapalny, reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy palne33 materiał ciekły łatwo zapalny (temperatura zapłonu poniżej 23C )333 materiał ciekły piroforycznyX333 materiał ciekły piroforyczny reagujący niebezpiecznie z wodą336 materiał ciekły łatwo zapalny i trujący338 materiał ciekły łatwo zapalni i żrącyX338 materiał ciekły łatwo zapalny i żrący, reagujący niebezpiecznie z wodą339 materiał ciekły łatwo zapalny, mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję36 materiał ciekły zapalny ( temperatura zapłonu od 23C do 61C ), słabo trujący lub materiał ciekły samonagrzewający się, trujący362 materiał ciekły zapalny, trujący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palneX362 materiał ciekły zapalny, trujący, reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy palne368 materiał ciekły zapalny, trujący, żrący38 materiał ciekły zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C )382 materiał ciekły zapalny, żrący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palneX382 materiał ciekły zapalny, żrący, reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy palne39 materiał ciekły zapalny, mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji40 materiał stały zapalny423 materiał stały zapalny reagujący z wodą, wydzielający gazy palneX423 materiał stały zapalny reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy zapalne43 materiał stały samozapalny (piroforyczny)44 materiał stały zapalny w podwyższonej temperaturze, znajdujący się w stanie stopionym446 materiał stały zapalny i trujący w podwyższonej temperaturze znajdujący się w stanie stopionym46 materiał stały zapalny lub samonagrzewający się i trujący462 materiał stały trujący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palneX462 materiał stały trujący, reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy palne48 materiał stały zapalny lub samonagrzewający się, żrący482 materiał stały żrący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palneX482 materiał stały żrący, reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy palne50 materiał utleniający (wzmagający palenie)539 nadtlenek organiczny palny55 materiał silnie utleniający556 materiał silnie utleniający, trujący558 materiał silnie utleniający (podtrzymujący palenie), żrący559 materiał silnie utleniający (podtrzymujący palenie), mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję56 materiał utleniający (wzmagający palenie), trujący568 materiał utleniający (wzmagający palenie), trujący, żrący58 materiał utleniający (wzmagający palenie), żrący59 materiał utleniający (wzmagający palenie), mogący samorzutnie ulegać reakcji60 materiał trujący lub słabo trujący638 materiał ciekły trujący, zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C), żrący639 materiał ciekły trujący, zapalny (temperatura zapłonu nie wyższa od 61C), mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji63 materiał ciekły trujący lub szkodliwy zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C)638 materiał ciekły trujący, zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C)639 materiał ciekły trujący, zapalny (temperatura zapłonu nie wyższa niż 61C), mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji64 materiał stały trujący, zapalny lub samonagrzewający się642 materiał stały trujący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palne65 materiał trujący, utleniający (wzmagający palenie)66 materiał silnie trujący663 materiał silnie trujący i zapalny (temperatura zapłonu nie wyższa od 55C)664 materiał stały silnie trujący, zapalny lub samonagrzewający się665 materiał silnie trujący, utleniający (wzmagający palenie)668 materiał silnie trujący, żrący669 materiał silnie trujący, mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji68 materiał trujący żrący69 materiał trujący lub słabo trujący, mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję70 materiał promieniotwórczy 72 gaz promieniotwórczy723 gaz promieniotwórczy palny73 materiał ciekły promieniotwórczy, zapalny (temperatura zapłonu nie niższa niż 61C)74 materiał stały promieniotwórczy, zapalny75 materiał promieniotwórczy (wzmagający palenie)76 materiał promieniotwórczy trujący78 materiał promieniotwórczy żrący80 materiał żrący lub słabo żrącyX80 materiał żrący lub słabo żrący, reagujący niebezpiecznie z wodą823 materiał ciekły żrący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palne83 materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrącego oraz palny (temperatura zapłonu od 21C do 55C)X83 materiał ciekły żrący lub słabo żrący, zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C), reagujący niebezpiecznie z wodą839 materiał ciekły żrący lub wskazujący mniejszy stopień działania żrącego oraz zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C), mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcjęX839 materiał ciekły żrący lub słabo żrący, zapalny (temperatura zapłonu od 23C do 61C), mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji, reagujący niebezpiecznie z wodą84 materiał stały żrący, zapalny lub samonagrzewający się842 materiał stały żrący, reagujący z wodą, wydzielający gazy palne85 materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrącego oraz utleniającego (wzmagający palenie)856 materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrącego oraz utleniającego (wzmagający palenie), trujący86 materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopię działania żrącego oraz trujący88 materiał silnie żrącyX88 materiał silnie żrący, reagujący niebezpiecznie z wodą883 materiał silnie żrący zapalny (temperatura zapłonu do 23C do 61C)884 materiał stały silnie żrący, zapalny lub samonagrzewający się885 materiał silnie żrący i utleniający (wzmagający palenie)886 materiał silnie żrący i trującyX886 materiał silnie żrący i trujący, reagujący niebezpiecznie z wodą89 materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrącego, mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję90 materiał zagrażający środowisku, różne materiały niebezpieczne99 różne materiały niebezpieczne przewożone w podwyższonej temperaturze


Cyfry podane w mianowniku oznaczają numer rozpoznawczy przewożonego materiału. Poniżej w tabeli podano niektóre numery rozpoznawcze substancji niebezpiecznych.

Nazwa materiału Numer UN
Acetal 1088
Acetaldehyd 1089
Aceton 1090
Alkohol etylowy 1170
Alkohol metylowy 1230
Amoniak 1005
Benzen 1114
Benzyna 1203
Bromowodór 1048
Chlor 1017
Chlorek ylu 1086
Chloroaceton 1695
Chloroform 1888
Chlorowodór 1050
Czterochlorek węgla 1846
Czteroetylek ołowiu 1649
Dioksan 1165
Dwusiarczek węgla 1131
Dwutlenek siarki 1079
Dwutlenek węgla ciekły, schłodzony 2187
Eter etylowy 1155
Fluorowodór 1052
Formalina 1198
Fosgen 1076
Kwas chlorosulfonowy 1754
Kwas fluorowodorowy 1778
Kwas fosforowy 1805
Kwas siarkowy 1830
Kwas cyjanowodorowy 1613
Nitryl kwasu akrylowego 1093
Oleum 1831
Olej napędowy 1202
Pirydyna 1282
Podchloryn 1791
Mieszanina propan-butan 1965
Siarkowodór 1053
Wodorotlenek sodu (ług) 1824
Wodorotlenek potasu (ług) 1814
Tlenek etylenu 1041
Tlen ciekły silnie schłodzony 1073


Nalepki ostrzegawcze w kształcie kwadratu o boku 30 cm, otoczonego na całym obwodzie czarną linią w odległości 5mm od krawędzi i ustawionego na wierzchołku. Umieszcza się je na pojeździe przewożącym materiały niebezpieczne, jeżeli wymagają tego postanowienia załącznika B.


Tablice i nalepki ostrzegawcze powinny być zakryte lub zdjęte z pojazdu (cysterny) po wyładowaniu z niego materiałów niebezpiecznych i oczyszczeniu z resztek.


Rozporządzenie Q317 ustaliło wykaz materiałów niebezpiecznych, których przewóz podlega zgłoszeniu do komendanta wojewódzkiego Policji oraz komendanta wojewódzkiego państwowej Straży Pożarnej.
W zgłoszeniu podaje się następujące dane:
· numer rozpoznawczy towaru niebezpiecznego i jego nazwę – zgodnie z umową ADR;
· numer klasy oraz, o ile występuje numer grupy pakowania, numer podklasy oraz literę grupy zgodności – zgodnie z umową ADR;
· ilość towaru i sposób jego przewozu – odpowiednio w cysternie, luzem lub w sztukach przesyłki;
· planowane miejsce i czas rozpoczęcia przewozu;
· planowaną trasę przewozu;
· odpowiednio imię, nazwisko i miejsce zamieszkania albo nazwę i siedzibę oraz adres przewoźnika, nadawcy i odbioru towaru.





Zgłoszenia tego dokonuje:
1) w terminie nie krótszym niż 5 dni przed rozpoczęciem przewozu, jeżeli przewóz rozpoczyna się w kraju:
a) krajowy przewoźnik materiału niebezpiecznego,
b) nadawca materiału niebezpiecznego, jeżeli przewóz jest wykonywany przez przewoźnika zagranicznego,
2) przed zezwoleniem na wjazd pojazdu z materiałem niebezpiecznym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli przewóz rozpoczyna się za granicą – właściwa graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej.



WYKAZ MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH.
KTÓRYCH PRZEWÓZ PODLEGA ZGŁOSZENIU


Klasa Towary niebezpieczne, których przewóz drogowy podlega zgłoszeniu
2 Gazy grup: T, TF, TC, TO, TFC, TOC, przewożone w cysternach o pojemności większej niż 3000 litrów
3, 4.2, 4.3, 5.1, 6.1 i 8 Towary zaliczono do 1 grupy pakowania, przewożone w cysternach o pojemności większej niż 3000 litrów
5.2 Towary przewożone cysternach
6.2 Towary o numerach UN 2814 i 2900 należące do grup narażenia 3 lub 4
7 Sztuki przesyłki typu B(U) zawierające materiał promieniotwórczy o łącznej aktywności większej niż 1014 Bq, sztuki przesyłki typu B(M)
7 Sztuki przesyłki zawierające materiały rozszczepialne, jeżeli suma wskaźników bezpieczeństwa krytycznościowego przewożonych sztuk przesyłki przekracza 50, wypalone paliwo jądrowe, materiały promieniotwórcze przewożone w specjalnych warunkach



Warunki dopuszczenia pojazdu do przewozu

Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych może odbywać się pojazdem samochodowym lub zespołem pojazdów, z wyłączeniem motocykla oraz zespołu pojazdów składającego się z motocykla i przyczepy.
Do przewozu materiałów niebezpiecznych mogą być użyte pojazdy samochodowe (oprócz motocykli) oraz ciągnięte przez nie, z tym że zespół pojazdów składający się ciągnika rolniczego i przyczepy może być użyte do przewozu paliwa do silników Diesla, materiałów utleniających stosowanych jako nawozy sztuczne lub minerałów trujących stosowanych jako środki ochrony roślin, jeżeli materiały te przewożone są w opakowaniach i w ilościach, dla których umowa ADR nie przewiduje obowiązku oznakowania pojazdu.


Pojazd samochodowy przewożący materiały niebezpieczne może posiadać tylko jedną przyczepę lub naczepę.


Pojazd przewożący towary niebezpieczne powinien być odpowiednio przystosowany, wyposażony i oznakowany zgodnie z umową ADR. Opakowania, kontenery cysterny służące do przewozu towarów niebezpiecznych powinny także odpowiadać postanowieniom umowy ADR.
Pojazdy, dla których umowa ADR wymaga wystawienia świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych, zwanego dalej „świadectwem dopuszczenia pojazdu”, podlegają sprawdzeniu w zakresie spełniania dodatkowych wymagań technicznych, określonych w umowie ADR, dotyczących wyposażenia lub przystosowania tych pojazdów.

Osoby uczestniczące w przewozie

W pojeździe samochodowym przewożącym materiały niebezpieczne mogą znajdować się wyłącznie:
· kierowca i (jeżeli przepisy szczegółowe tak stanowią – załącznik B) pomocnik, który powinien w razie potrzeby zastąpić kierowcę.
Do kierowania pojazdem przewożącym towary niebezpieczne, w stosunku do którego umowa ADR wymaga ukończenia przez jego kierowcę kursu lub kursów dokształcających, jest uprawniona osoba, która:
· ukończyła 21 lat;
· spełnia wymogi określone w odrębnych przepisach w stosunku do kierowców przewożących towary niebezpieczne;
· posiada zaświadczenie ADR.
Zaświadczenie ADR otrzymuje po raz pierwszy osoba, która spełnia wymagania określone w ust. 1 pkt 1-2 i która ukończyła z wynikiem pozytywnym kurs dokształcający początkowy.

Kursy dokształcające dla kierowców pojazdów przewożących materiały niebezpieczne prowadzą jednostki upoważnione przez marszałka województwa. Jednostki te mogą organizować następujące rodzaje kursów:

kurs dokształcający początkowy obejmujący:
· kurs podstawowy w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych wszystkich klas – w wymiarze co najmniej 24 godzin lekcyjnych;
· kurs specjalistyczny w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w cysternach – w wymiarze co najmniej 16 godzin lekcyjnych;
· kurs specjalistyczny w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych klasy 1 – w wymiarze co najmniej 8 godzin lekcyjnych;
· kurs specjalistyczny w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych klasy 7 – w wymiarze co najmniej 8 godzin lekcyjnych;
kurs dokształcający doskonalący obejmujący:
· kurs podstawowy w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych wszystkich klas – w wymiarze co najmniej 16 godzin lekcyjnych;
· kurs specjalistyczny w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w cysternach – w wymiarze co najmniej 8 godzin lekcyjnych
· kurs specjalistyczny w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych klasy 1 – w wymiarze co najmniej 5 godzin lekcyjnych;
· kurs specjalistyczny w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych klasy 7 – w wymiarze co najmniej 5 godzin lekcyjnych.
Warunkiem przyjęcia kierowcy na kurs podstawowy jest posiadanie przez niego prawa jazdy odpowiedniej kategorii przez okres co najmniej 3 lat.

Kurs kończy się sprawdzeniem posiadanych wiadomości i umiejętności, stanowiących tematykę kursu, przeprowadzonym w formie testu pisemnego. Pytania egzaminacyjne pochodzą z katalogu pytań zatwierdzonego przez marszałka województwa. Po zdanym egzaminie kierowca otrzymuje zaświadczenie ADR o przeszkoleniu go w zakresie przewozu materiałów niebezpiecznych, ważne 5 lat od daty egzaminu. W roku poprzedzającym datę upływu ważności zaświadczenia ADR, o którym mowa w ust. 2, kierujący pojazdem jest obowiązany ukończyć kurs dokształcający doskonalący. Po ukończeniu tego kursu, z wynikiem pozytywnym, jednostka prowadząca kurs przedłuża ważność zaświadczenia ADR albo wydaje nowe zaświadczenie ADR, na okres kolejnych 5 lat.


Nadzór i kontrola

Nadzór nad przewozem drogowym towarów niebezpiecznych sprawuje wojewoda.
Przedsiębiorca oraz inny podmiot wykonujący przewóz towarów niebezpiecznych lub związany z tym przewozem załadunek lub rozładunek jest obowiązany prowadzić nadzór wewnętrzny nad tymi czynnościami i w tym celu wyznaczyć, na swój koszt, doradcą do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych. Nie dotyczy to przedsiębiorcy oraz innego podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych lub związane z tym przewozem załadunek lub rozładunek tych towarów każdorazowo w ilościach, dla których umowa ADR nie wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu.

Do zadań doradcy należy w szczególności:
· doradztwo w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych;
· ocena zgodności realizacji przewozu z wymaganiami określonymi w ustawie i umowie ADR;
· sporządzanie rocznego sprowadzania z działalności przedsiębiorcy lub innego podmiotu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z tym związanych;
· sporządzanie raportów powypadkowych dla przedsiębiorcy lub innego podmiotu, wojewódzkiego komendanta Państwowej Straży Pożarnej oraz innych organów prowadzących odpowiednie postępowanie związane z wypadkiem, jeżeli w związku z przewozem towarów niebezpiecznych doznały obrażeń osoby, wystąpiła szkoda majątkowa lub nastąpiło skażenie środowiska.

Szczegółowe zdania i kompetencje doradcy określa umowa ADR.
Doradcą może być osoba, która:
· ukończyła 21 lat;
· posiada wykształcenie wyższe;
· nie była karana za przestępstwo umyślne;
· posiada świadectwo przeszkolenia doradcy do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu towarów niebezpiecznych zwanej dalej : „świadectwem doradcy” (Q317)

Świadectwo doradcy jest wydane przez wojewódzkiego inspektora transportu drogowego na okres 5 lat.

Kontrolę przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem wykonują:
· inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego – na drogach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;
· funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej – na terenie przedsiębiorstwa posiadającego towary niebezpieczne;
· policjanci – na drogach i parkingach;
· funkcjonariusze Straży Granicznej – na obszarze objętym zasięgiem terytorialnym przejścia granicznego oraz w strefie nadgranicznej;
· inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy – na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;
· funkcjonariusze służby celnej;
· żołnierze Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organów porządkowych – w stosunku do pojazdów Sił Zbrojnych;
· uprawnieni pracownicy Państwowej Agencji Atomistyki – na parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;
· uprawnieni pracownicy Transportowego Dozoru Technicznego – na parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;
· uprawnieni pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska – na parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;
· uprawnieni pracownicy zarządów dróg – w miejscach określonych w ich uprawnieniach.

Załadunek, rozładunek i manipulowanie ładunkiem

· Pojazd wraz z kierowcą, przybywający do miejsc załadunku i wyładunku, powinien spełnić wymagania przepisów dotyczących bezpieczeństwa, czystości oraz właściwego działania wyposażenia pojazdu, które jest używane w czasie załadunku i wyładunku.
· Załadunek nie powinien się odbyć, jeżeli sprawdzenie dokumentów oraz oględziny pojazdu i jego wyposażenia wskazują na to, że pojazd lub kierowca nie spełniają wymagań odpowiednich przepisów.
· Rozładunek nie powinien się odbyć, jeżeli kontrola, o której mowa powyżej, ujawni braki, mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo wyładunku.
· Poszczególne części ładunku zawierającego materiały niebezpieczne powinny być odpowiednio rozmieszczone w pojeździe i zabezpieczone w taki sposób, aby nie zmieniały położenia zarówno w stosunku do siebie, jak i do pojazdu. Ładunek powinien być zabezpieczony, np. przez użycie pasów spinających burty, przesuwanych przegród, regulowanych podpór, poduszek powietrznych i urządzeń przeciwpoślizgowych. Zabezpieczenie ładunku uważa się również za wystarczające, jeżeli w całej przestrzeni ładunkowej każda warstwa jest całkowicie zapełniona sztukami przesyłki.

Kierowcy i jego pomocnikom zabrania się otwierania sztuk przesyłki z materiałami niebezpiecznymi.

· Jeżeli p rozładunku materiałów niebezpiecznych stwierdzi się, że z opakowania wydostała się część zawartości, należy oczyścić pojazd możliwie szybko, a w każdym razie przed ponownym załadunkiem. To samo dotyczy materiałów przewożonych luzem.

W czasie czynności ładunkowych palenie jest zabronione zarówno w pobliżu, jak i wewnątrz pojazdu.

· Przed napełnieniem i opróżnieniem cystern materiałami o temperaturze zapłonu przekraczającej 61C, powinno być zapewnione dobre połączenie elektryczne miedzy podwoziem pojazdu i ziemią. Ponadto powinna być ograniczona prędkość napełniania.
· Silnik pojazdu nie powinien pracować podczas załadunku i rozładunku, z wyjątkiem przypadków, gdy uruchomienie silnika jest niezbędne dla pracy pomp lub innych urządzeń zapewniających załadunek lub rozładunek pojazdu.
· W razie postoju w nocy lub w czasie niedostatecznej widoczności i gdy światła pojazdu nie działają, na drodze powinny być ustawione lampy ze światłem barwy pomarańczowej w odległości około 10 m przed i za pojazdem.


Dokumenty wymagane przy przewozie

Kierujący pojazdem przewożącym towary niebezpieczne, oprócz dokumentów wymaganych odrębnymi przepisami i wiążącymi umowami międzynarodowymi, jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie organów lub osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli:
· Dokument przewozowy, zawierający opis każdego z przewożonych towarów niebezpiecznych, w szczególności jego numer rozpoznawczy, nazwę ilość;
· Instrukcje pisemne na wypadek awarii dotyczące wszystkich przewożonych towarów niebezpiecznych, zgodnie z zakresem, formą i językiem określonymi przez umowę ADR ( przy krajowym przewozie drogowym towarów niebezpiecznych lub obowiązują wymagania umowy ADR dotyczące używania języków innych niż język polski).
· Zaświadczenie ADR;

Dokumenty te nie są wymagane w przypadku, gdy towary niebezpieczne są przewożone w ilościach, dla których umowa ADR nie wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu.

· Świadectwo dopuszczenia dla każdej jednostki transportowej – wydane po corocznym badaniu technicznym.

Instrukcja powinna być przygotowana według następującego wzoru:

ŁADUNEK
- zapis prawidłowej nazwy materiału lub przedmiotu albo nazwy grupy materiałów o tym samym zagrożeniu, klasy i numeru rozpoznawczego UN lub – dla grupy materiałów – numerów rozpoznawczych UN materiałów.
- Opis ładunku powinien być ograniczony na przykład do stanu fizycznego, barwy, zapachu – w celu ułatwienia rozpoznania uwolnienia materiału.
RODZAJ ZAGROŻENIA
- główne zagrożenia,
- dodatkowe zagrożenia łącznie z działaniami opóźnionymi i zagrożeniami dla środowiska,
- zachowanie się ładunku pod wpływem ognia lub ogrzewania (rozpad, wybuch, wytwarzanie trujących oparów itp.),
- reagowanie niebezpieczne z wodą ( o ile ma zastosowanie).
PODSTAWOWA OCHRONA OSOBISTA
- informacja dotycząca podstawowej ochrony osobistej kierowcy stosowanie do klasy przewożonego materiału.
PODSTAWOWE CZYNNOŚCI KIEROWCY
- wyłączyć silnik,
- niezwłocznie powiadomić policję i straż pożarną,
- nie używać źródła światła nieosłoniętego,
- nie palić,
- oznakować miejsce wypadku i ostrzec innych użytkowników drogi oraz osoby postronne,
- nie dopuszczać osób postronnych do strefy zagrożenia,
- stanąć od strony wiatru.
WYCIEK LUB WYSYPANIESIĘ MATERIAŁU
- kierowca powinien być przeszkolony w zakresie postępowania z niewielkimi wyciekami lub wysypaniem się materiału dla zapobieżenia jego rozprzestrzenieniu pod warunkiem, że może to być dokonane bez osobistego ryzyka dla kierowcy. W tym miejscu należy przypomnieć odpowiednie instrukcje postępowania
POŻAR
- kierowca powinien być przeszkolony w zakresie postępowania w przypadku niewielkiego pożaru pojazdu. Nie powinien jednak podejmować się gaszenia pożaru obejmującego ładunek
PIERWSZA POMOC
- informacje dla kierowcy niezbędne w przypadku kontaktu z przewożonym materiałem.


Opakowania materiałów niebezpiecznych

W świetle przepisów ADR opakowanie powinno być takie, aby nie stwarzało zagrożenia w normalnych warunkach przewozu, a także w wypadku niewielkiej awarii, a w szczególności:
· opakowania powinny być wykonane i zamykane w taki sposób, aby można było unikać jakiegokolwiek ubytku zawartości sztuki przesyłki gotowej do przewozu w normalnych warunkach przewozu, na skutek wibracji, zmiany temperatury, wilgotności lub ciśnienia. Żaden materiał niebezpieczny nie może przylegać do zewnętrznej części sztuki przesyłki,
· części opakowań będące w bezpośredniej styczności z materiałem niebezpiecznym nie powinny ulegać uszkodzeniu pod wpływem ich działania chemicznego lub innego; w razie potrzeby opakowania te powinny być wewnątrz wyłożone odpowiednią wykładziną. Te części opakowań nie powinny zawierać składników zdolnych do niebezpiecznej reakcji z zawartością, tworzenia materiałów niebezpiecznych lub do wyraźnego osłabienia tych części,
· każde opakowanie, z wyjątkiem opakowań wewnętrznych wchodzących w skład opakowań kombinowanych, powinno być zgodne z typem konstrukcji sprawdzonym i zatwierdzonym zgodnie z przepisami,
· jeżeli opakowania są napełniane materiałami ciekłymi, należy pozostawić wolną przestrzeń gwarantującą, że nie nastąpi ubytek cieczy, ani trwałe odkształcenie opakowania w wyniku powiększenia się objętości cieczy pod wpływem temperatury, które mogą wystąpić podczas przewozu,
· opakowania wewnętrzne powinny być umieszczone w opakowaniu zewnętrznym w taki sposób, aby w normalnych warunkach przewozu uniknąć ich rozbicia, przedziurawienia lub przedostania się zawartości do opakowania zewnętrznego. Opakowania wewnętrzne łatwo ulegające rozbiciu lub przedziurawieniu, jak opakowania szklane, porcelanowe, kamionkowe lub z niektórych tworzyw sztucznych, powinny być zabezpieczone w opakowaniu zewnętrznym odpowiednimi materiałami wypełniającymi. Wydostanie się zawartości nie powinno pogarszać właściwości ochronnych materiałów wypełniających lub opakowania zewnętrznego,
· opakowanie zewnętrzne nie powinno zawierać opakowań wewnętrznych wypełnionych różnymi materiałami mogącymi ze sobą reagować, powodując:
- spalanie i/lub wydzielanie widocznej ilości ciepła,
- wydzielanie zapalnych i/lub trujących gazów,
- tworzenie materiałów żrących,
lub
- tworzenie materiałów żrących,
· zamknięcie opakowań zawierających materiały zwilżone lub rozcieńczone powinno być takie, aby zawartość procentowa cieczy (woda, rozpuszczalnik lub flegmatyzator) nie spadła w czasie przewozu poniżej dopuszczalnych granic,
· jeżeli w opakowaniu może wytworzyć się nadciśnienie w wyniku wydzielenia się gazu z zawartości ( na skutek wzrostu temperatury lub z innych przyczyn), opakowanie powinno być wyposażone w urządzenie odpowietrzające z tym, że wydzielane gazy nie mogą powodować żadnego zagrożenia związanego z ich toksycznością, palnością, wydzieloną ilością itp. Urządzenie odpowietrzające powinno być wykonane w sposób nie pozwalający na wyciek cieczy lub wnikanie obcych materiałów w czasie normalnych warunków przewozu, przy czym opakowanie powinno być ustawione w pozycji przewidzianej do przewozu. W opakowaniu takim można jednak przewozić materiał, dla którego urządzenie odpowietrzające jest wymagane w przepisach przewozowych odpowiedniej klasy,
· opakowanie nowe, wyremontowane, wielokrotnego użytku lub po renowacji powinno z wynikiem pozytywnym przejść odpowiednie badania zgodnie z przepisami ADR. Przed napełnieniem i oddaniem do przewozu każde opakowanie powinno być sprawdzone i uznane za wolne od korozji, zanieczyszczenia lub innych uszkodzeń. Każde opakowanie wskazujące oznaki zmniejszenia wytrzymałości w porównaniu z zatwierdzonym typem konstrukcji, nie powinno być dłużej używane albo powinno nuć poddane renowacji w takim zakresie, aby przeszło z w wynikiem pozytywnym badania przewidziane dla danego typu konstrukcji,
· opakowania używane do przewożenia materiałów ciekłych powinny być poddane badaniu szczelności na warunkach określonych w ADR, ciecze powinny być przewożone tylko w opakowaniach, które są dostatecznie odporne na ciśnienie wewnętrzne, jakie może się wytworzyć w normalnych warunkach przewozu,
· opakowania stosowane do materiałów stałych, mogących zmienić się w materiały ciekłe w temperaturach zbliżonych do występujących podczas przewozu, powinny być również dopuszczone dla materiałów występujących w stanie ciekłym,
· opakowania powinny być wykonane i zbadane zgodnie z programem zachowania jakości i poddane ocenie, czy każde wytworzone opakowanie spełnia wymagania przepisów ADR,
· należy przedsięwziąć odpowiednie kroki, aby zapobiec nadmiernemu przesuwaniu się uszkodzonych lub nieszczelnych sztuk przesyłek w opakowaniu awaryjnym, a w przypadku gdy opakowanie to zawiera materiały ciekłe, należy dodać skuteczny materiał absorbujący, który pozwoli zlikwidować wycieki.

Dla celów pakowania materiały niebezpieczne wszystkich klas, z wyjątkiem klas 1, 2, 5.2, 6.2 i 7 oraz materiałów samoreaktywnych klasy 4.1, zostały zaliczone do trzech grup pakowania:

Ι grupa pakowania – materiały stwarzające duże zagrożenie,
ΙΙ grupa pakowania – materiały stwarzające średnie zagrożenie,
ΙΙΙ grupa pakowania – materiały stwarzające małe zagrożenie,