Hamartia - czyli wina tragiczna "Król Edyp".
Hamartia, czyli wina tragiczna to nie tylko konflikt dwóch równorzędnych racji, to pewna szczególna sytuacja egzystencjalna. Wyjaśnij to pojecie na wybranych przykładach.
Grzech (gr. hamartia) znaczy dosłownie chybienie celu, błądzenie, zaniedbanie czegoś.
HAMARTIA- wina tragiczna. Bohater obarczony jest winą za czyn, o popełnieniu, którego nie jest świadomy.
KONFLIKT TRAGICZNY- polega na istnieniu dwóch równorzędnych, przeciwstawnych racji, pomiędzy którymi nie sposób wybrać, każdy wybór prowadzi do klęski.
Edyp był jedynym synem Lajosa i Jokasty.Jeszcze przed narodzeniem dziecka wyrocznia ostrzegła przyszłego ojca,króla Teb,że zostanie zabity z ręki własnego syna, który następnie ożeni się z jego małżonką, a swoją matką, Jokastą. Przerażeni rodzice, niewiedząc co robić, przebili dziecku pięty żelazem i postanowili porzucić potomka w górach. Nie dane było mu jednak zginąć. Małego Edypa znaleźli pasterze i zanieśli chłopca do władców Koryntu, którzy zostali jego przybranymi rodzicami.
Edyp rósł w szczęściu na korynckim dworze. Jednak z biegiem lat zaczęły nękać go niepewności, odnośnie swojego pochodzenia. Wybrał się, zatem do wyroczni delfickiej. Ta jednak upomniała go, żeby nie wracał do ojczyzny, bo zabije swego ojca i ożeni się z matką. Edyp, sądząc że ojczyzną jego jest królestwo Korynt, postanowił założyć dom gdzie indziej.
W czasie wędrówki napotkał wielki orszak. Przejście obok siebie było niemożliwe, wiec nakazano młodzieńcowi zejść z drogi. On jednak nie usłuchał. Wybuchła kłótnia. Edyp w ataku furii wybił całą grupę ludzi oraz władcę Teb,znajdującego się miedzy innym, nie domyślając się, że ów pan to Laos, jego własny ojciec.
W Tebach tron objął Kreon szwagier Lajosa. Wówczas nad krajem pojawiło się nowe nieszczęście- Sfinks.Aby go przepędzić trzeba było odgadnąć trudną zagadkę. Król nie widząc innej rady ogłosił, że kto uwolni kraj od Sfinksa,dostanie za żonę Jokaste.
Próby tej podjął się Edyp. Ku zdziwieniu wszystkich, poprawnie odpowiedział na zagadkę Sfinksa, który następnie rzucił się w przepaść. Król dotrzymał słowa.Edyp ożenił się z Jokastą i zaczął panować w Tebach. Małżonkowie mieli liczne potomstwo dwie córki (Antygonę i Ismene) i dwóch synów (Polinejkesa i Eteoklesa).
Niestety nad królestwem zawisała klątwa bogów. Zapanował nieurodzaj,dzieci przychodziły na świat martwe. Wezwano Terezjasza, który miał wyjaśnić te dziwne zjawiska. Przybyły milczał długo, jednak powiedział prawdę: Edyp król Teb jest winien zbrodni kazirodztwa i ojcobójstwa. Na wieść o tym, Jokasta powiesiła się, nie mogąc znieść hańby. Edyp kalecząc nad trupem żony i swojej matki, wykuł sobie oczy i odziany w łachmany odszedł na wygnanie.
„Król Edyp” jest jedną z najsłynniejszych tragedii antycznych.
Istotą utworu jest wina tragiczna Edypa. Bohater jest nieświadomy istotnego sensu okoliczności, w jakich się znajduje. Zabicie Lajosa niesie ze sobą olbrzymie konsekwencje, co powoduje zawikłanie losu bohatera. Późniejsze pokonanie przez niego Sfinksa, toruje Edypowi drogę do władzy. Zostaje władcą Teb oraz mężem pięknej Jokasty. Jest szczęśliwy… Niestety mężczyzna fałszywie ocenia stan rzeczy, pogrążając się coraz bardziej Niestety beznadziejnej sytuacji. Winą tragiczną tej postaci jest szczególna konstrukcja jej losu. Niezależnie od siły charakteru i swoich szlachetnych intencji, bohater sprowadza na siebie klęskę.
Tak naprawdę o jego losie decyduje fatum- klątwa rzucona dawniej na jego rodziców. Edyp staje się narzędziem w rękach Bogów. Do ostatniej chwili nie jest świadomy, kim tak naprawdę są dla niego Jokasta i Lajos .Nieoczekiwane poznanie prawdy staje się zbyt bolesne i hańbiące dla niego. Dlatego jedynym wyjściem z tej tragicznej sytuacji, dla Edypa, jest ukaranie siebie przez przekucie oczu i wygnanie.
Widzimy wiec, że konflikt tragiczny Edypa jest nierozwiązalny i prowadzi nieuchronnie do klęski bohatera.