Murek oporowy

Murek oporowy ? niewielka pionowa lub odchylona ścianka najczęściej powyżej 120cm wysokości dzielący dwie płaszczyzny o różnych wysokościach.

Rola: przytrzymywanie masy ziemi dążącej do osunięcia, czyli stawianie określonego oporu.
Inne funkcje: siedziska, obramowanie rabat, etc.

Grubość murka: waha się od 1/3 do 1/5 jego wysokości.
Murki wyższe, narażone na większe parcie ziemi, wskazane jest odchylać do tyłu
Przy czym stosuje się pochylenie ok. 10-15%, a przy murkach kwiatowych nawet do 20%

Obciążenie i wytrzymałość: Mur opo?rowy jest to konstrukcja obciążona z jednej strony poziomym parciem gruntu. Wielkość obciążenia zależy od wysokości warstwy gruntu i od obciążenia naziomu (np. ciężaru materiałów i urządzeń leżących na powierzch?ni terenu w bezpośrednim sąsiedztwie murka). Parcie gruntu na murek może spowodować jego przesuw lub obrót, dlatego murek musi być dostatecznie stabilny. Ponieważ wytrzymałość muru na rozciąganie jest mała, murki jednorodne muszą mieć z reguły znaczną grubość. Ze względów oszczędnościowych (szczególnie przy większych wysokościach) przyjmuje się często grubość zmieniającą się skokowo wzdłuż wysokości: największą na dole, gdzie obciążenie od gruntu jest największe, a najmniejszą na górze.

Fundament:
Przeciętna głębokość posadowienia fundamentów dla murków o wysokości od 0,5 do 1,2 m wynosi od 30 do 80 cm. Dla murków murowanych lub betonowych stosuje się betonową podstawę grubości 30-40 cm (im wyższy murek, tym grubszy fundament). Dobrze jest taki fundament zabezpieczyć od góry warstwą papy (pełni ona rolę izolacji poziomej), zwłaszcza gdy do budowy chcemy wykorzystać nasiąkliwe gatunki kamieni (piaskowiec, wapień). Murki kamienne o wysokości do 0,5 m nie potrzebują fundamentu - pierwszą warstwę ciosów wystarczy zagłębić na 20-30 cm w ziemi.
Na gruntach o słabej przepuszczalności fundament składa się z dobrze ubitego żwiru lub tłucznia (20-30 cm). Najpłytsze murki wykonuje się na gruntach łatwo przepuszczalnych, oraz pod murki niskie.
Największą głębokość fundamentowania stosu je się na gruntach o słabej przepuszczalności i do murków wyższych, o sztywnej konstrukcji.
W celu uniknięcia pęknięć takich murków konieczne jest wykonanie tzw. szczelin dylatacyjnych co kilka metrów.

Zabezpieczenie przed działaniem wody opadowej:
Elementy spławiane przez wodę zwykle zanieczyszczają murek, ponadto woda może wsiąkać w grunt za murkiem, przesączać się przez szczeliny w murze na zewnątrz lub powodować inne zanieczyszczenie murka. Może również spowodować rozmiękczenie i wypłukiwanie gruntu nawet w dolnej części, co jest szczególnie niebezpieczne dla murków płytko fundamentowych.
Aby temu zapobiec umieszczamy jego górną płaszczyznę wyżej od powierzchni znajdującego się za nim gruntu. Należy tylko umożliwić odpływ wody w kierunku równoległym do murka i odpowiednio ją odprowadzać.

Jeżeli przewidywalna ilość wody opadowej jest duża, występuje niebezpieczeństwo wypłukiwania gruntu w kierunku istniejącego spadku.
Do umocnienia powierzchni konieczne jest wtedy budowanie rynien stokowych.
Niezależnie od budowy rynien stokowych, konieczne jest wykonanie za murkiem warstwy odsączającej i umożliwienie odpływu gromadzącej się wody.
Warstwę taką wykonuje się zwykle z gruboziarnistego piasku lub żwiru.
Wodę odprowadza się najczęściej za pomocą wbudowanych sączków, np. ceramicznych.

Materiały:
Do budowy murków oporowych można wykorzystywać wszystkie popularne materiały budowlane: kamień (otoczaki, ciosy, łupki), cegłę lub beton. Dużą popularnością cieszą się też prefabrykaty (pustaki lub bloczki) z barwionego i fakturowanego betonu - są one na tyle lekkie, żeby można je było ręcznie układać, łatwe w montażu i tanie. Z prefabrykatów oraz kamieni ciosanych lub łamanych wygodnie buduje się tzw. suche murki, bez użycia zaprawy, które w razie potrzeby łatwo rozebrać.

Murki oporowe dzielą się na:
- jednorodne (wykonane z materiału jednego rodzaju)
lub zespolone (wykonane z różnych materiałów).

Murki suche:
- wykonuje się je na podobieństwo naturalnych ścian skalnych i dlatego nadają się do prowadzania na ich powierzchnie roślin skalnych. Powstają w ten sposób murki kwiatowe, stanowiące atrakcje i wielką ozdobę ogrodu.
- buduje się je z kamieni różnych rodzajów i rozmiarów układanych bez wiążącej je zaprawy, lub wiązanych tylko w pewnych miejscach.
Kształt kamieni: kamienie powinny mieć co najmniej dwie powierzchnie płaskie (wsporne) w celu przybliżenia ich do siebie. Trzecia powierzchnia powinna być prostopadła do nich, co umożliwia tworzenie równej płaszczyzny lica muru.
Nie nadają się do tego kamienie wyokrąglone kamienie pochodzenia lodowcowego i rzecznego, oraz kamień łamany, nie sortowany. Murki suche układa się najczęściej z kamieni nie obrobionych zwykle łupanych warstwowo.
- wykonanie wymaga przestrzegania zasady odpowiedniego wiązania kamieni, przez umieszczanie ich z odpowiednim przesunięciem w stosunku do kamieni warstwy niższej.
Unika się tworzenia szczelin pionowych.
Zgodnie z tą zasadą kamieni płaskich nie należy ustawiać pionowo.
W celu zabezpieczenia powierzchni murka przed spływaniem wody po jego powierzchni zewnętrznej należy wszystkie kamienie układać z niewielkim spadkiem w kierunku ?za murek?.
- właściwe dobranie proporcji zapewnia estetyczny wygląd. Nie należy wbudowywać obok siebie dużych kamieni o tym samym kształcie i rozmiarach płaszczyzn.
Kamienie większych rozmiarów wbudowuje się zwykle w dolnej części muru.

Murek kwietny: Głównym założeniem przy budowie murku kwietnego jest taka jego aranżacja, aby naturalnie wtopił się w otaczający go ogród i krajobraz. Podstawową kwestią jest wybór kamienia. Należy tu wziąć pod uwagę rodzaj budulca użytego do wykończenia domu, ogrodzenia czy podjazdu na działce. Trzeba pamiętać, że mieszanie ze sobą różnych rodzajów skał da efekt nienaturalny. Najczęściej polecanymi skałami są: granity, bazalty, łupki i gnejsy. Piaskowce, mimo że efektowne, nie nadają się do stosowania na zewnątrz, ponieważ absorbują wodę. Przy nagłych zimowych spadkach temperatur może to doprowadzić do ich pękania. Również wapień nie jest zalecany do budowy murków. Pod wpływem opadów ze skały tej wymywane są niewielkie ilości wapnia, które alkalizują glebę. W takiej sytuacji konieczny jest dobór roślin lubiących podłoże o odczynie zasadowym, np. bodziszek dalmacki (Geranium dalmaticum), aster alpejski (Aster alpinus), rozchodniki (Sedum sp.) i rojniki (Sempervivum sp).

Na murku kwietnym sadzi się rośliny skalne oraz niskie byliny rabatowe. Ich dobór zależy głównie od stopnia nasłonecznienia stanowiska. Na wystawie południowej i południowo-wschodniej znakomicie będą się czuły takie byliny skalne jak: gęsiówka kaukaska (Arabis caucasica), skalnica poduszkowa (Saxifraga x apiculata), smagliczka skalna (Alyssum saxatile), rojniki i rozchodniki. Cienisty i wilgotny murek także można obsadzić wieloma ciekawymi gatunkami, które w połączeniu z mchami dadzą wrażenie naturalności kompozycji. W cieniu chętnie rosną: dzwonek karpacki (Campanula carpatica), gajowiec żółty (Galeobdolon luteum), języcznik zwyczajny paproć (Phylitis scolopendrium), miłek amurski (Adonis amurense), przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) czy zanokcica paproć (Asplenium).

Należy pamiętać że byliny skalne nie rosną na powierzchni skał jak mchy i porosty, lecz tworzą rozbudowane systemy korzeniowe sięgające głęboko w szczeliny w poszukiwaniu wody i składników pokarmowych, dlatego bardzo ważne jest pozostawienie im między kamieniami odpowiedniej ilości miejsca na rozwój.


Murki murowane:
- wykonuje się je z kamieni łączonych zaprawą cementową lub wapienną.
Dzięki zastosowaniu zapraw, uzyskują większą trwałość i wytrzymałość.
- wbudowane kamienie mają postać nie obrobionych bloków z powierzchniami wspornymi lub bez, oraz z powierzchniami tworzącymi elewacje.
Mogą to być np. bloki w kształcie prostopadłościanu, umieszczone na barwnej wklejce, nieregularne i nieobrobione kamienie łamane lub przepołowione okrągłe kamienie pochodzenia polodowcowego.
- nie powinno się używać zwykłej cegły lub kamieni o podobnej nasiąkliwości, ponieważ grozi to kruszeniem się murka w czasie mrozów.
- obowiązuje również zasada takiego układania kamieni, aby zapewnić im dobre wzajemne powiązanie. W tworzeniu elewacji należy uwzględniać wielkość i proporcje sąsiadujących ze sobą płaszczyzn.
- sposób wypełnienia nie powinien być przypadkowy ponieważ szczeliny w murku worzą charakterystyczny rysunek. Jeżeli murek wykonuje się z jasnego kamienia, spoiny powinny tworzyć ciemne linie

Murki betonowe:
- buduje się je zwykle wtedy gdy trudne jest uzyskanie naturalnego kamienia odpowiedniej jakości, lub kiedy tworzonemu murowi trzeba nadać dużą wytrzymałość, oraz wówczas, kiedy przewiduje się specjalny rodzaj okładziny
- wykonuje się je z betonu żwirowego lub tłuczniowego o dużej wytrzymałości.
Czasem w celu zwiększenia wytrzymałości murków stosuje się zbrojenie prętami stalowymi.
- należy wykonywać je w deskowaniach jednostronnych lub dwustronnych, a podczas układania betonu należy pamiętać o pozostawieniu otworów, umożliwiających odpływ wody z warstwy drenującej, oraz otworów na rośliny, którymi można obsadzać ich powierzchnie.

Uszlachetnienia murka betonowego
- obróbka mechaniczna, np. groszkowanie i dłutowanie
- pokrywanie powierzchni specjalnie dobieranym kruszywem na zaprawie cementowej, z wymywaniem zaprawy po stwardnieniu.
- układanie na powierzchni pokrytej zaprawą cementową sortowanego kruszywa naturalnego o grubych ziarnach.
- układanie na zaprawie cementowej płyt z kamienia naturalnego lub sztucznego o różnej grubości i kształcie.
- stosowanie specjalnych deskowań umożliwiających formowanie powierzchni na różne sposoby.
- najbardziej estetyczne i najkosztowniejsze są okładziny o charakterze mozaikowym.
Niekiedy murki z betonu można zastąpić prefabrykatami. Niskie murki z takich elementów mogą służyć do siedzenia. Ich zaletą jest łatwość ich ustawiania i wyeliminowanie pracochłonnych robót związanych z deskowaniem i układaniem betonu. Budowanie ścian oporowych z elementów prefabrykowanych może być w dużym stopniu zmechanizowane.