Wieki średnie okresem upadku kultury.

Czy wieki średnie były rzeczywiście okresem upadku kultury? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do konkretnych przykładów.

Człowiekowi XXI wieku średniowiecze wydaje się epoką dawną, odległą, często może nawet obcą. Pomimo olbrzymich zmian cywilizacyjnych,
społecznych i obyczajowych, jakie dokonały się na przestrzeni, minionych, od zakończenia średniowiecza, pięciu wieków, wciąż żywe jest dziedzictwo tej epoki. Choć była ona jeszcze w XIX wieku uważana za „ciemną i zabobonną”, wciąż fascynuje, pobudza wyobraźnię, stanowi inspirację dla współczesnych twórców sztuki i literatury.

Architektura:

Budowle średniowieczne przetrwały do naszych czasów, niektóre w stanie nienaruszonym, co może być świadectwem solidności i wysokiej znajomości rzemiosła ówczesnych budowniczych. Każdego chyba fascynują średniowieczne zamki pełne legend o rycerzach, smokach. itp., kryjących często tajemnice pierwszych krzyżowców. Jednym z największych zachowanych w Polsce jest Zamek Krzyżacki w Malborku - budowla zachwycająca współczesnego człowieka samym ogromem i rozmachem (wysokie mury, głębokie fosy, system zwodzonych mostów i opuszczanych krat, zimne i ciemne lochy...). Zachwyt mogą również wzbudzić znacznie mniejsze twierdze obronne jak np. zamek w Golubiu - Dobrzynia, ruiny budowli na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej - jak chociażby białe, wapienne ściany, resztki baszt i murów zamku w Ogrodzieńcu, Olsztynie k/ Częstochowy, czy w Chęcinach k/ Kilec.

Katedry gotyckie dla wielu ludzi są niedoścignionym wzorem piękna. Smukłe i wzniosłe, surowe i tajemnicze wprowadzają odwiedzającego ja pielgrzyma w niezwykły, podniosły nastrój. Wysokie, niemal podniebne sklepienia sprawiają, że w kościołach gotyckich jest wspaniała akustyka-stąd często odbywają się w nich koncerty muzyki poważnej. Proporcje kościoła świetnie oddają relację człowiek - Bóg, tu każdy czuje się mały wobec boskiej potęgi. Żadna późniejsza epoka nie pozostawiła po sobie równie monumentalnych, ale równocześnie subtelnych budowli jak gotyckie katedry...

Malarstwo:

Średniowieczne malarstwo nie jest łatwe w odbiorze dla dzisiejszego człowieka. Z płaskich, pozbawionych perspektywy obrazów emanuje jednak religijny duch, świętość, jaką chcieli widzieć ich średniowieczni twórcy. Wizja Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga może przerażać, lecz jednocześnie budzi respekt dla wielkiej wyobraźni artysty. Podobne odczucia wywołuje u współczesnego odbiorcy twórczość późnośredniowiecznego malarza Hieronima Boscha. Jego słynne dzieło „Ogród rozkoszy ziemskich” zawiera formy niespotykane nie tylko w malarstwie średniowiecznym, ale i innych epok.

Rzeźba:

Niektóre rzeźby średniowieczne-na pewno z wyjątkiem Ołtarza Wita Stwosza-mogą śmieszyć młodszych ludzi swą nieforemnością czy nieudolnością przedstawienia: oto mały Pan Jezus z za dużą głową, brak właściwych proporcji między dzieckiem a Matką Boską itp. Jest to bez wątpienia dowód zmagania się średniowiecznego artysty z krnąbrną materią, przykład dominowania idei religijnej nad poczuciem dobrego smaku.

Literatura:

Średniowieczem fascynowali się przede wszystkim romantycy. Do epiki rycerskiej chętnie nawiązywał w swych powieściach Walter Scotta w poematach George Byron. W utworach pojawia się średniowieczna sceneria: zamczyska, klasztory, tajemnicze postacie, pojedynki itp.(A.Mickiewicz „Grażyna”, „Konrad Wallenrod”,J.Słowacki „Lilla Weneda”.) Henryk Sienkiewicz w„Krzyżakach” przypomina największe bodaj zwycięstwo polskiego oręża nad zakonem krzyżackim w 1410r. na polach Grunwaldu. Wielkim przebojem czytelniczym połowy lat 80 była głośna powieść Umberto Eco „Imię róży”. Akcja osadzona w średniowiecznym opactwie toczy się wokół zagadki tajemniczych morderstw…

Język:

Do mowy codziennej przeszło szereg wypowiedzi i zwrotów rodem ze średniowiecza:
-wypowiedzi św. Augustyna: „wyssać z mlekiem matki”
„czas leczy rany”
-zwrot„przeczytać od deski do deski”(średniowieczne księgi były oprawione w grube, drewniane okładki),
-„polegać jak na Zawiszy” - czyli polegać bezgranicznie jak na słynnym rycerzu, który walczył pod Grunwaldem,
-ze średniowiecza wywodzą się również ekspresywne wykrzyknienia w rodzaju:
„O Boże!”,
„Jezus Maria!”,
„A niech to diabli!”.

Idee:

Wiele idei powstałych w średniowieczu zostało ucieleśnionych, przetrwało do dziś, niektóre zaś są realizowane dopiero teraz.
1.Wykształcenie:przeciętny średniowieczny człowiek był analfabetą, jednak to właśnie w tej epoce powstały pierwsze uniwersytety (np.Akademia Krakowska 1364r.).Idea kształcenia się zapoczątkowana w średniowieczu rozwijała się na przestrzeni wieków i dziś nie sposób sobie wyobrazić życia w społeczeństwie bez jakiejkolwiek wiedzy.

2.Zjednoczona Europa: realizowana obecnie przez państwa idea zjednoczenia Europy, ze wspólną walutą Euro, wspólnym Parlamentem Europejskim z siedzibą w Hadze, zniesieniem granic i możliwością osiedlenia się w dowolnym państwie Unii-ma swe korzenie w średniowieczu. Podobną ideę chcieli zorganizować cesarz Otton III i król Polski Bolesław Chrobry, kiedy spotkali się w roku 1000 na zjeździe w Gnieźnie. Wówczas nie udało się tej idei urzeczywistnić, ze względu na przedwczesną śmierć Ottona III. Teraz jednak idea ożyła i jest wprowadzona w życie, Polska znajdzie się w nowej, wspólnej Europie…szkoda tylko, że od pomysłu do realizacji musiało minąć aż…1000 lat.
3.Wspólnoty zakonne: idea wspólnot zakonnych przetrwała do naszych czasów. Wprawdzie nie ma już ascetów czy zakonników - rycerzy, klasztory istnieją jednak nadal, a zakładający je mnisi starają się służyć Bogu i innym ludziom. Idea pozostała, więc ta sama: czynienia dobra jako starania o zbawienie.

4.Ekologia:popularna dziś idea ochrony środowiska i zasobów naturalnych jest w gruncie rzeczy bliska filozofii św. Franciszka z Asyżu, który głosił pochwałę natury i wszystkich istot żywych. Uważał, że zwierzęta i rośliny są potrzebne, bo stworzył je Bóg.
5.Uniwersalizm:tworzący się układ polityczny w Europie bardzo przypomina sytuację w średniowieczu:

Wspólne w Europie Średniowiecze XXI wiek
Władza świecka Cesarz Parlament Europejski
Władza duchowna Papież Papież(brak jedności Kościoła po reformacji)
Ustrój Feudalizm Demokracja
System wartości Chrystianizm Różne systemy wartości
Język Łacina Angielski
Waluta Złoto Euro
Granice państwa Możliwość swobodnego przesiedlenia się do innego kraju




Krytyka Średniowiecza:

Niechęć i sprzeciw człowieka współczesnego wywołują bez wątpienia informacje o działalności Świętej Inkwizycji-paleniu na stosach, torturach, testach na czarownice itp. Jest to bez wątpienia czarną kartą w dziejach epoki, o której nie należy zapominać. Każdy fanatyzm jest niebezpieczny i może prowadzić do tragedii. Krzyż oznacza cierpienie Zbawiciela, ale również dziesiątki tysięcy pomordowanych w imię tego krzyża. Prawdą jest, że średniowiecze buło epoką pełną przemocy i okrucieństwa, ale pamiętajmy, że wiek XX nie był pod tym względem wiele „gorszy”.
Ludzie ginęli przed wiekami, bo nie chcieli przyjąć chrztu, a w minionym stuleciu-min. za to że nie potrafili jednoznacznie opowiedzieć się po stronie„jedynie słusznej ideologii”: faszyzmu czy komunizmu. XX stulecie wydaje się jednak okrutniejsze, bo ludzie tracili życie bez powodu-za wygląd i pochodzenie. Getta nie są jednak pomysłem faszystów-istniały już w średniowieczu.

Reasumując, średniowiecza nie można nazwać okresem upadku kultury. Była to epoka, mającą wiele blasków, jej wkład w rozwój wielu dziedzin życia stał się niebagatelny, niosła za sobą postęp, który dał początek nowej epoce – odrodzeniu.