Niszcząca działalność morza.

Niszcząca działalność morza:
Działalność rzeźbotwórcza wód morskich obejmuje przede wszystkim wybrzeże, czyli pas graniczny między lądem a morzem, na którym widoczne są skutki procesów brzegowych.
Wybrzeża można podzielić na: płaskie, niskie i wybrzeża strome, wysokie. W zależności od rodzaju wybrzeża różna jest działalność morza- wybrzeża wysokie są niszczone, a na płaskich przeważa działalność budująca.
Wybrzeża wysokie zbudowane są ze skał krystalicznych odpornych na procesy niszczenia przez fale czyli abrazję.
Fale morskie, stale uderzające o strome ściany wysokiego wybrzeża, powodują podcinanie brzegu i wymywanie materiału skalnego. Tworzy się nisza abrazyjna. Stale podcinany i cofający się wysoki brzeg nosi nazwę klifu (falezy). Materiał ze zniszczonego klifu zalegający u jego podstawy wynoszony jest w kierunku morza_ tworzy się platforma brzegowa (abrazyjna).

WYBRZEŻA WYSOKIE dzielą się na:
-dalmatyńskie- utworzone są w wyniku zalania silnie rozczłonkowanych grzbietów górskich równoległych do wybrzeża )Półwysep Bałkański)
-riasowe- powstają w wyniku zalania dolin starych grzbietów górskich prostopadłych do wybrzeża (np. w Irlandii, Francji, Portugalii)
-fiordowe- tworzą się w wyniku zalania U-kształtnych górskich dolin polodowcowych (np. wybrzeża Norwegii)
-limanowe- tworzą się wówczas, gdy piaszczystymi wałami odcinane są lejkowate ujścia rzek (np. wschodnie wybrzeża Morza Czarnego)
-klifowe- utworzone są w wyniku niszczenia przez fale morskie zboczy wyżyn lub wysoczyzn (np. południowe wybrzeża Bałtyku w rejonie Gdyni)
-szerowe (szkierowe)- powstają przez zalanie setek małych skalistych wysepek wygładzonych wcześniej przez lądolód (np. wybrzeża Szwecji i Finlandii)

Budująca działalność morza:
Wybrzeża płaskie, niskie powstały wskutek działalności akumulacyjnej. Strefa brzegowa tych wybrzeży stale zalewana przez fale nosi nazwę plaży. Jej szerokość jest różna, wynosi od kilku do kilkudziesięciu metrów. W obrębie plaży i płytkiego morza stale odbywa się przemieszczanie materiału przez fale i prądy przybrzeżne- tworzą się płycizny i szerokie rozbudowane plaże. Taka działalność morza charakterystyczna jest dla wybrzeży o słabo rozwiniętej linii brzegowej. Wybrzeża płaskie o dobrze rozwiniętej linii brzegowej wygląd swój zawdzięczają dominującym prądom przybrzeżnym. Tworzą się kosy, mierzeje i zalewy (Mierzeja Wiślana i Zalew Wiślany).

WYBRZEŻA NISKIE dzielą się na:
-mierzejowe- powstałe w wyniku działalności prądów przybrzeżnych, które tworzą mierzeje i zalewy, np. wybrzeża Bałtyku miedzy Rozewiem a Kłajpedą
-lagunowe- utworzone w wyniku odcięcia płytkiej zatoki (laguny) przez wynurzoną, piaszczystą przybrzeżną ławicę (lido), np. wybrzeża Adriatyku w okolicach Wenecji
-namorzynowe- występują tylko w strefie ciepłej, gdzie nad brzegami mórz rosną słonolubne lasy namorzynowe, odsłaniające się w czasie odpływu korzenie drzew, rosnących nawet na obszarze płytkiego dna morskiego, chronią brzeg przed niszczącą działalnością fal.
-koralowe- charakterystyczne są również dla strefy ciepłej, budują je korale i niektóre gatunki mszywiowłów; niedaleko brzegu tworzy się swoista bariera- rafa koralowa, która nie pozwala na niszczenie wybrzeży. Największa rafa koralowa ciągnie się wzdłuż wschodnich wybrzeży Australii- Wielka Rafa Koralowa. Mająca około 2000 km. Wokół wysp rafy koralowej tworzą się bariery w formie ścieni- są to atole.
Działalność morza w strefie brzegowej powoduje, że na dnie morskim tworzą się osady. Dzielą się one na osady strefy przybrzeżnej i osady głębokowodne.
W strefie przybrzeżnej gromadzą się osady pochodzące ze zniszczonych brzegów, dorzeczy i nanosów rzecznych, z osadów organicznych i z osadów wytrąconych z wody morskiej. Są to osady pochodzenia lądowego- terygeniczne.
Osady głębokowodne to muły i iły, składające się z najdrobniejszych osadów ze zniszczonych lądów, z opadających na dno pyłów i produktów erupcji podwodnych wulkanów, a także ze szczątków fauny morskiej. Są to osady otwartego morza- pelagiczne.