Ad.1. Formy: - bieg dolny - aluwia, mielizny, łachy, tarasy rzeczne, - bieg górny - progi skalne (wodospady), kotły eworsyjne, - bieg środkowy - meandry, starorzecza, Procesy: - bieg dolny - akumulacja, - bieg górny - erozja denna, erozja boczna, erozja wsteczna, - bieg środkowy - przeważa erozja boczna, znikome ślady erozji dennej; Ad.2. Działalność lodowców Niszcząca: - kotły lodowcowe (cyrki, kary), - żłoby lodowcowe (doliny U-ksztaltne), - barańce, - doliny zawieszone, - rysy lodowcowe, - wygłady lodowcowe, - rynny, - pradoliny, Budująca: - morena czołowa, - morena denna, - morena boczna, - morena środkowa, - wzgórza moreny czołowej, - kremy, - ozy, - sandry, - drumliny, Do podstawowej działalności erozyjnej lodowców górskich należą: - detrakcja - wyrywanie z podłoża bloków skalnych i włączanie je w lodowiec, - detersja - wygładzanie i polerowanie podłoża skalnego przez przemieszczające się masy lodowe, - egzaracja - żłobienie podłoża przez czoło lodowca, Działalność lądolodów Niszcząca: - rynny polodowcowe, - pradoliny, Budująca: - moreny czołowe, - moreny denne, - głazy narzutowe, - sandry, - kemy, - ozy, - drumliny, Ad.3. Abrazja - ścieranie się skalnej powierzchni przez okruchy skalne. Na intensywność abrazji składa się: - siła, z jaką fale uderzają o brzeg, - zasięg oddziaływania fal (pionowy), - rodzaj podłoża skalnego, - pływy, Klif - strome, cofające się urwisko nadbrzeżne. Niszczenie klifu: stromy brzeg klifu zalewany jest przez fale, które przyczyniają się do powstawania niszy abrazyjnej → materiał skalny budujący falezę ulega oderwaniu → brzeg cofa się → fale podmywają powierzchnię zabierając materiał skalny → powstaje platforma akumulacyjna Ad.4. Wybrzeże piaszczyste, tzw. plaża - odcinek wybrzeża powstały w miejscu wyrzucania przez fale materiału, którego nie są w stanie zabrać. Mierzeja - piaszczysty wał odcinający zatokę od pełnego morza, np. Mierzeja Helska. Powstawanie mierzei: transport piaszczystego materiału przez prądy przybrzeżne → załamania linii brzegowej → akumulacja piasku spowodowana zmniejszoną prędkością prądów morskich → powstawanie wału odcinającego zatokę Niekiedy mierzeja całkowicie odgradza zatokę od morza tworząc przy tym jezioro przybrzeżne. Ad.5. Typy wybrzeży: - fiordowe, np. wybrzeże Norwegii, Powstały na wskutek zalania dolin polodowcowych. Charakteryzują się długimi, krętymi i wąskimi zatokami. - szkierowe, np. wybrzeże Szwecji, Powstały na wskutek zalania obszaru polodowcowego z licznymi pagórkami. Charakteryzuje się obecnością materiału skalnego ponad poziomem morza. - riasowe, np. wybrzeże Irlandii, Powstały na wskutek zalania dolin górskich o prostopadłym przebiegu. Charakteryzują się zatokami wcinającymi się głęboko w głąb lądu. - dalmatyńskie, np. wybrzeże Chorwacji, Powstałe na wskutek częściowego zalania grzbietów górskich o równoległym biegu do linii brzegowej. Charakteryzują się występowaniem licznych, wąskich i równoległych do podłoża wysp, półwyspów i zatok. - limanowe, np. wybrzeże Ukrainy, Powstały na wskutek zalania dolin rzecznych odciętych od lądu piaszczystymi wałami. Charakteryzują się licznymi mierzejami oraz lejowatymi ujściami rzek. - lagunowe, np. wybrzeże Włoch, Powstały na wskutek usypania lido. Charakteryzują się występowaniem lagun i są charakterystyczne dla obszarów o dużej amplitudzie pływów. - zalewowe, np. wybrzeże Polski, Powstały na wskutek częściowego odcięcia zatoki od morza oraz akumulacji piaszczystego materiału. Charakteryzują się oddzielonymi zatokami od pełnego zbiornika wodnego. Ad.6. Niszcząca działalność wiatru (erozja eoliczna) Formy: - (D) misy deflacyjne, - (D) ostańce deflacyjne, - (D) bruk deflacyjny, - (K) graniaki wiatrowe, - (K) grzyby skalne, - (K) bruzdy korazyjne, (D) - powstałe na wskutek deflacji, (K) - powstałe na wskutek korazji, Procesy: - deflacja - wywiewanie cząstek mineralnych z luźnej powierzchni skalnej. - korazja - polerowanie, ścieranie i drążenie skał przez minerały unoszone przez wiatr, Ad.7. Budująca działalność wiatru (akumulacja eoliczna) Formy: - ripplemarki (zmarszczki eoliczne, tzn. drobne, piaszczyste grzbiety położone równolegle do kierunku wiania wiatru), - wydmy,
Geografia klasa 1 gimnazjum. Dział litosfera:(pytania do sprawdzianu)
1. Formy i procesy zachodzące w górnym środkowym i dolnym biegu rzeki.
2. Działalność budująca i niszcząca lodowców górskich i lądolodów.
3. Niszcząca działalność morza - abrazja i klify.
4. Działalność budująca morza - wybrzeże piaszczyste i mierzeje.
5. Typy wybrzeży.
6. Działalność niszcząca wiatru.
7. Działalność budująca wiatr.
Odpowiedź
Dodaj swoją odpowiedź