Uwarunkowania i rozmieszczenie hodowli zwierząt
Ważnym działem rolnictwa jest chów zwierząt, których początki udomowienia przez człowieka sięgają 10-15 tys. lat. Organizmy zwierzęce przetwarzają produkty pochodzenia roślinnego na produkty o wyższej wartości odżywczej dla człowieka, w szczególności na białka i tłuszcze zwierzęce. Przetwarzanie to jest połączone z pewną stratą energii, zużywanej na utrzymanie życiowych procesów zwierząt. Na przykład do wyhodowania świni o wadze 100 kg potrzeba około 300 kg produktów zbożowych. Dlatego mięso, mające większe wartości odżywcze, jest droższe od produktów roślinnych i jego spożycie bywa znacznie większe w krajach zamożnych niż w krajach o niskiej stopie życiowej.
W przeciwieństwie do ogromnego bogactwa gatunków roślin uprawnych, chów obejmuje tylko kilkanaście gatunków zwierząt. Dostarczają one podstawowych produktów: mięsa, tłuszczu, mleka, włókna, skóry, futer, jaj, pierza, miodu, wosku i kości. Ubocznym produktem chowu jest naturalny nawóz organiczny. Chów niektórych gatunków zwierząt odbywa się także ze względu na ich siłę roboczą- są one używane jako zwierzęta pociągowe lub juczne.
Chów rozwinął się głównie w strefach umiarkowanych. Wynika to m.in. z obfitości i wysokiej jakości występujących w tych strefach pasz. W strefie międzyzwrotnikowej ogranicza go m.in. gorący klimat, gorsza jakość pastwisk o grubych i szorstkich trawach, niedostatek ziarna oraz choroby zwierząt.
Chów, podobnie jak uprawa roślin, może się odbywać intensywnie lub ekstensywnie, może być ukierunkowany na cele rynkowe lub na samozaopatrzenie hodowcy. Główną rolę w zaopatrzeniu światowego rynku w artykuły zwierzęce odgrywa chów bydła, trzody chlewnej i owiec.
BYDŁO. W towarowym chowie bydła możemy wyróżnić dwa kierunki: chów ras mlecznych, oraz chów bydła mięsnego, charakteryzującego się małą mlecznością a dużym przyrostem masy mięsa. Kierunek mleczny występuje przede wszystkim w pobliżu dużych miast, które są rynkiem zbytu dla produktów mlecznych, natomiast mięsny rozwija się zwłaszcza tam, gdzie występują rozległe tereny naturalnych pastwisk. W gospodarstwach samozaopatrzeniowych najczęściej hoduję się bydło ogólnoużytkowe, mleczno- mięsne.
Brazylia, USA, Chiny i Argentyna należą do czołowych eksporterów mięsa i skór na świecie. Indie i kraje byłego ZSRR zaspokajają przede wszystkim własne potrzeby żywnościowe. Indie nie tylko nie są eksporterem, lecz większość bydła jest raczej ciężarem dla własnego społeczeństwa. Hinduizm zabrania zabijania krów i spożywania ich mięsa. Hindusi wykorzystują bydło jako siłę pociągową oraz spożywają mleko i jego przetwory. Bydło jest z reguły niedożywione, stąd roczny udój od krowy wynosi zaledwie 800 litrów mleka, podczas gdy np. w Danii czy Stanach Zjednoczonych wynosi on około 6,000 litrów.
Intensywna hodowla bydła prowadzona jest w krajach Europy Zachodniej oraz w północno- wschodniej części Stanów Zjednoczonych, gdzie w przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych przypada często powyżej 100 sztuk bydła.
TRZODA CHLEWNA. Świnie mogą być hodowane we wszystkich strefach klimatycznych. Najwięcej hoduje się ich jednak w strefie klimatu umiarkowanego, co wynika z większej ilości pasz, przede wszystkim ziemniaków, kukurydzy, jęczmienia i żyta, oraz z chłonnego rynku zbytu. W wielu rejonach świata chów trzody chlewnej ograniczają wierzenia religijne. Na przykład islam i judaizm zakazują jedzenia wieprzowiny, a na obszarach zamieszkałych przez wyznawców tych religii nie hoduje się świń. Mimo wielkich walorów chowu trzody chlewnej (szybki przyrost masy mięsnej), specjalizuje się w nim mała liczba krajów. W światowym handlu wieprzowina ma znacznie mniejsze znaczenie niż wołowina.
OWCE. Owce dostarczają przede wszystkim wełny, ponadto mięsa, futer i mleka. Wełna jest najważniejszym, po bawełnie, włóknem naturalnym, posiadającym wiele cennych właściwości. Dobrze utrzymuje ciepło, ma dużą zdolność wchłaniania barwników. Wełna może być przędzona, tkana, dziana lub filcowana. Jakość różnych typów wełny zależy od rasy owiec, klimatu, jakości pastwisk, zabiegów hodowlanych. Najlepsze typy cienkiej, puszystej wełny pochodzą od owiec hodowanych na terenach, gdzie występuje duże roczne i dobowe amplitudy temperatury. Owce o najlepszej wełnie (merynosy) wyhodowane zostały najwcześniej w Hiszpanii i obecnie dostarczają większość światowej wełny. Z Azji Środkowej wywodzą się owce dostarczające pięknych futer, zwanych karakułami. Mięso (baranina) ma mniejsze znaczenie w światowym spożyciu niż wołowina i wieprzowina. W niektórych państwach, np. w Australii, Wielkiej Brytanii, jest jednak spożywane w dużych ilościach. W krajach w których z przyczyn religijnych nie spożywa się wołowiny lub wieprzowiny, zastępuje je baranina.
Owce maja mniejsze wymagania pokarmowe i mogą być hodowane w każdych warunkach klimatycznych, z wyjątkiem klimatu gorącego i wilgotnego (równikowego). Najwięcej owiec hoduje się w krajach dysponujących rozległymi obszarami naturalnych, suchych pastwisk, gdzie trawy są zbyt niskie i zbyt rzadkie dla bydła, a zasoby wody ograniczone.
W związku z gwałtownie wzrastającym zapotrzebowaniem na żywność wielkie znaczenie ma intensyfikacja chowu zwierząt na świecie, przede wszystkim bydła i trzody chlewnej. Dużą rolę do spełnienia w tym zakresie ma biotechnologia, zajmująca się m.in. wyhodowaniem wysokowydajnych ras zwierząt. Do uzyskiwania wysokich efektów produkcyjnych w chowie zwierząt konieczne jest stosowanie kalorycznych pasz treściwych, zawierających m.in. zmielone ziarna zbóż i roślin strączkowych, mączki zwierzęce i rybne, witaminy, susz roślin okopowych i zielonych, produkty przemysłu młynarskiego (otręby). Kraj rozwijający chów zwierząt musi mieć dobre zaplecze w produkcji pasz. Rozwój chowu wymaga także dobrze zorganizowanego transportu oraz rozwiniętego przemysłu spożywczego (chłodnictwa, mleczarstwa i zakładów mięsnych itp.).
Spełnieniu tych warunków rozwoju chowu mogą podołać kraje dysponujące odpowiednimi kapitałami, czyli kraje już rozwinięte gospodarczo, w których żywności nie brakuje. W krajach słabo rozwiniętych, cierpiących na brak żywności, rozwój chowu zwierząt napotyka na liczne bariery, wynikające z braku odpowiednich środków.