Skład granulometryczny i jego oznaczania.

1. Właściwości fizyczne gleby:
· Podstawowe – wynikają z jakości materiału glebowego i jego stosunku do zajmowanej przestrzeni, zalicza się do nich skład granulometryczny gleby, gęstość, porowatość, konsystencję, strukturę, lepkość, zwięzłość i inne.
· Wtórne wypływają z podstawowych właściwości fizycznych- stanowią niejako ich funkcję i warunkują właściwości gleby jako środowiska i substratu dla świata roślinnego. Zalicza się do nich właściwości wodne, powietrzne oraz cieplne.

2. Gleba- układ trójfazowy
· Faza stała- stanowią ją cząstki mineralne, organiczne i organiczno mineralne
· Faza ciekła- w glebie jest nią woda, w niej są rozpuszczone związki mineralne i organiczne, tzw. roztwór glebowy
· Faza gazowa- stanowi ją mieszanina gazów i pary wodnej, czyli tzw. powietrze glebowe

3. Skład granulometryczny (uziarnienie) charakteryzuje stan rozdrobnienia mineralnej cześci fazy stałej gleby. Jest on wyrażany procentowym udziałem poszczególnych czątek mineralnych zwanych frakcjami granulometrycznymi.

FRAKCJE GLEBOWE w zależności od swej wielkości wykazują zróznicowanie pod względem składu mineralogicznego oraz chemicznego:
· Kamienie i żwir
· Piasek, pył i ił pyłowy
· Ił koloidalny

FRAKCJA GRANULOMETRYCZNA jest to umownie przyjęty zbiór ziaren glebowych( objętych wspólna nazwą), mieszczących się w określonym przedziale wielkości średnic, wyrażanych w milimetrach.

GRUPA GRANULOMETRYCZNA- określa się ja na podstawie procentowego udziału frakcji:
· Utwory kamieniste (kamienie)
· Utwory żwirowe (żwiry)
· Utwory piaszczyste (piaski)
· Utwory gliniaste (gliny)
· Utwory ilaste (iły)
· Utwory pyłowe (pyły)

4. Podział gleb na tzw. kategorie agronomiczne ze względu na ich skład granulometryczny:
I kategoria- gleby bardzo lekkie ( do 10% części spławialnych)
II kategoria- gleby lekkie (10-20 % części spławialnych)
III kategoria- gleby średnie (20-35% części spławialnych)
IV kategoria- gleby ciężkie (ponad 35% części spławialnych)

5. Utwory glebowe dzieli się w zalezności od procentowej zawartości frakcji szkieletowej na
· Zwykłe
-gruboziarniste
-średnioziarniste
-drobnoziarniste
· bardzo drobno ziarniste
· szieletowate
· szkieletowe

UTWORY ZWYKŁE:
-gruboziarniste
-średnioziarniste
-drobnoziarniste
bardzo drobno ziarniste

6. Analiza mechaniczna gleby- postępowanie zmierzające do oznaczania procentowego udziału poszczególnych frakcji granulometrycznych w próbce gleby.
Pełna analiza mechaniczna gleby obejmuje oznaczanie:
- zawartości części pyłowych oraz części spławialnych
- zawartości piasku, dokonywane zwykle na sitach( analiza sitowa)

7. Metody sadymentacyjne
W tych metodach wykorzystano zasadę, że wieksze cząstki osiadają w wodzie szybciej niż drobniejsze, co ujęto we wzorze Stokesa.
Zgodnie z prawem Stokesa zakłada się, że:
-cząstka opada w cieczy swobodnie, tzn. że poszczególne cząstki nie zderzają się ani ze sobą, ani ze ściankami naczynia.
- temp zawiesiny jest jednakowa w ciągu całego okresu badań, każda bowiem zmiana temp zawiesiny powoduje zmiany jej gęstości i lepkości, co zmienia warunki ruchu cząstek w zawiesinie.

8. Metoda areometryczna wg Prószyńskiego
Polega na pomiarach gęstości zawiesiny glebowej podczas postępującej sadymentacji cząstek glebowych w stałej temp. Pomiarów gęstości dokonuje się areometrem Prószyńskiego. Gęstość zawiesiny glebowej odczytuje iśe w trminach podanych w tablicach opracowanych przez Prószyńskiego. Zależą one nie tylko od średnicy opadających cząstek i temp zawiesiny, ale i składu granulometrycznego badanej gleby. Aby wiec prawidłowo określić terminy odczytów, wykonujący analizę musi oznaczyć przynajmniej w przybliżeniu grupe granulometryczną badanej gleby. W tym celu należy wykonać następujące czynności:
- określić organoleptycznie grupę i z odpowiedniej tabeli wybrać pierwsze trzy terminy odczytów;
- wykonać odczyty w cylindrach z glebą i z roztworem porównawczym i na tej podstawie określić grupę granulometryczna gleby;
- w przypadku rozbieżności z określeniem organoleptycznym wybrać odpowiednią tabelkę odczytów i przystąpić do wykonywania właściwej analizy mechanicznej gleby.