Klimaty.
Klimat umiarkowany chłodny:
-Średnia roczna temperatura 0-10 C
-Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca < 20 C
-Opady w granicach 400-600m, głównie w lecie
Obszary będące pod wpływem klimatu umiarkowanego chłodnego porośnięte są lasami iglastymi zwanymi TAJGĄ
Flora tajgi:
Skandynawia, Północna część Niziny Zachodniosyberyjskie
(tzw. las świerkowo modrzewiowy):
-świerk syberyjski , modrzew, limba syberyjska, brzoza omszona
Południowa część Niziny Zachodniosyberyjskiej
(tzw. tajga ciemna – ze względu na dominacje drzew zimozielonych):
-świerk syberyjski, limba syberyjska, sosna, jodła syberyjska, często ozdobiona zwisającymi z gałęzi brodaczkami.
Tereny na wschód od rzeki Jenisej oraz Alaska i Kanada
(tzw. tajga jasna – ze względu na dominacje zrzucających igliwie modrzewi):
-modrzew dahurski (dominujący gatunek) , świerk syberyjski, limba syberyjska
Fauna tajgi:
Ssaki: jelenie, łosie, niedźwiedzie brunatne, tygrysy syberyjskie, rosomaki, sobole, wilki, rysie, żbiki, dziki, wiewiórki, a nad rzekami także bobry i wydry
Ptaki: cietrzewie, dzięcioły, jarząbki, głuszce, krzyżodzioby, orły bieliki, sowy, żurawie syberyjskie
Ryby: jesiotr, omul, sielawa syberyjska, nelma, amur, lipień, lenok, głowacica tajmen, miętus, głowacz syberyjski.
Gleby Tajgi:
-Marzłociowa strefa tajgi (na obszarach wieloletniej zmarzliny): gleby
bielicowe , darniowo-bielicowe , płowe
-Strefa tajgi bez wieloletniej zmarzliny:
-Tajga północna: gleby bielicowe oraz iluwialno-humusowe
-Tajga środkowa: gleby bielicowe oraz bielice
-Tajga południowa: gleby darniowo bielicowe oraz płowe
Klimatu umiarkowanego przejściowy (Polska):
-Średnia roczna temperatura 7-8 C
-Średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (styczeń) -2 C
-Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) 18-19 C
-Średnie opady w granicach 600mm, głównie w lecie
-Amplituda najcieplejszego i najzimniejszego miesiąca ok. 20 C
Klimat Polski kształtują masy powietrza o cechach kontynentalnych (znad kontynentu azjatyckiego) jak i masy
o cechach morskich (znad Oceanu Atlantyckiego).
Fauna strefy klimatu umiarkowanego przejściowego:
Ssaki: wiewiórka pospolita, zając szarak, sarna, jeleń szlachetny,
dzik, borsuk, łoś, lis, żubr, ryś, wydra
Płazy: ropucha szara, salamandra plamista, traszka zwyczajna
Gady: padalec, zaskroniec, żółw błotny,
Ptaki: zięba, jastrząb, kaczka krzyżówka, perkoz dwuczuby,
łyska, głuszec, cietrzew, bocian biały, łabędź, jaskółka,
Ryby: karaś, płoć, karp, okoń, ukleja, lin, szczupak, leszcz
Flora strefy klimatu umiarkowanego przejściowego:
Dominują formacje lesiste bory sosnowe i mieszane, buczyny , grądy, a na terenach podmokłych- łęgi.(Pow. lasów – 27%)
Drzewa: sosna, świerk, olsza, dąb, jesion, brzoza, grab, jodła ,
buk, lipa, cis,
Roślinność łąkowa: zioła, rośliny motylkowe, jaskrowe
(np. jaskier rozłogowy) i turzycowate
Gleby: brunatne i płowe (37%), bielicowe (36%), bagienne (8%),
mady (4%) , czarne ziemie (2%), czarnoziemy (1%),
rędziny (1%) .
KLIMAT ZWROTNIKOWY SUCHY:
A) kontynentalny suchy – wys. Amplitudy temp., bardzo małe opady, głównie letnie w postaci gwałtownych ulew, duże nasłonecznienie,
B)wybitnie, skrajnie suchy – wysokie dobowe amplitudy temp., brak opadów przez okres nawet kilku lat, duże nasłonecznienie,
Miejsce występowania-Sahara, Płw. Arabski, Pustynia Kalahari, centralna Australia, Pust. Atacama, Wyż. Meksykańska, Połud. ST. Zjednoczone
GLEBY:
Szaroziemy – gleby powstające w warunkach gorącego suchego klimatu, dostarczana na pow. gleby materia organiczna ulega w tych warunkach szybkiemu rozkładowi, który nie sprzyja gromadzeniu się próchnicy,(pH 7,5 – 8,5). W zależności od zawartości próchnicy szaroziemy dzielą się na ciemne(2,5 – 4%), typowe (1,5-2,5%),jasne(1-1,5).
ROŚLINY:
Przystosowały się do istnienia na wiele róznych sposobów: grube pnie, małe liście(najczęściej kolce), rośliny epizodyczne, pokazujące się tylko po dużych opadach.
Przykłady:
Kaktus gigantus, pozłotki, werbeny.
ZWIERZĘTA:
Jaszczurki, legwany, sowy, robaki, nietoperze, pekari, świnie pustynne, króliki, owce kanadyjskie, lisy, ptak kukawka i lejek zimnodrętwy.
LAS RÓWNIKOWY
Wiecznie zielony, las rosnący w warunkach klimatu
równikowego wybitnie wilgotnego.
Roczna suma opadów: powyżej 2000mm
Temperatura powietrza: cały czas taka sama, ok. 27C
Występowanie: dorzecze Amazonki, Kotlina Kongo, płd. i wsch. część Półwyspu Indochińskiego wraz z Półwyspem Malajskim, Archipelag Malajski, Nowa Gwinea
Roślinność:
1). Charakterystyczne drzewa: heban, balsa, kauczukowiec, mahoniowiec
2). Epifity i liany (wyst. w podszyciu lasu, w wyniku niedoboru światła)
Epifity- rośliny rosnące wysoko na pniach i koronach drzew.
Liany- pnącza o zdrewniałych łodygach, wspinające się do góry po drzewach i innych podporach.
Zwierzęta: ptaki (papugi) i owady, hipopotamy, tygrysy, małpy, goryle, leniwce, tukany, gepardy, nietoperze, okapi, sifaka biała
Ludność: Murzyni Bantu, Pigmeje, Malgasje (Afryka): Indianie Amazońscy
Gleby: czerwonoziemy, żółtoziemy, lateryty
Trudna do uprawy, uboga w subst. odżywcze, nie jest głęboka, zwykle o małej żyzności, gęsta, zbita, gliniasta o barwie czerwonej lub żółtawej.
Arktyka:
Klimat subpolarny:
Bardzo duże amplitudy temperatur, średnia temp. najcieplejszego m-ca nie przekracza 10C, średnia suma rocznych opadów: 250-350 mm, lata są chłodne i wilgotne, zimy zaś wietrzne i mroźne, przez znaczną część roku utrzymuje się pokrywa śnieżna.
Gleby: poligonalne, płytki poziom próchniczy (ok. 1% próchnicy).
Flora:
1.Tundra arktyczna i mszysto-porostowa: mchy, porosty, rośliny kwiatowe
2.Tundra krzewinkowa: karłowate wierzby, borówka, bagno, wrzosiec i brzozy karłowatej, mchy i porosty,
3.Lasotundra: stanowi przejście do lasów iglastych tajgi.
Klimat polarny:
Charakterystyczną cechą, poza niskimi temp. powietrza, jest występowanie niewielkich sum rocznych opadów, co przyczynia się do powstania pustyni lodowej. Temperatury najzimniejszego m-ca wahają się od -6 do -49C, a najcieplejszego od -14 do 5C, opady głównie w postaci śniegu, sięgają 75-500 mm. Tworzenie się gleb jest w zalążku. Prawie cały rok woda znajduje się w postaci stałej.
Fauna arktyki:
Wieloryb Grenlandzki, Narwal, Biełucha, Mors, Niedźwiedź Polarny, Renifer i Karibu, Lis polarny, Wół piżmowy, Alki.
Antarktyka
Klimat:
polarny, bardzo suchy, średnia roczna temperatura wynosi od -10C do -25C (przeciętna temp. w zimie ok. -60 do -70C oraz -30 do -50C w lecie), Kontynent cechuje się występowaniem stałych i silnych wiatrów, a także niskich opadów (do 600 mm rocznie). Na Antarktydzie nie występuje stała, powierzchniowa sieć wodna.
Fauna:
Występuje wyłącznie na wybrzeżach morskich. Z ssaków żyją tu 4 endemiczne gatunki fok (m.in. lampart morski), z ptaków -pingwiny, rybitwy, albatrosy i mewy. W wodach występują liczne bezkręgowce (głównie kryl) i ryby.
Flora:
bardzo uboga, reprezentowana gł. przez mchy, porosty, grzyby oraz kilka gatunków roślin kwiatowych (m.in. trawa śmiałek antarktyczny).