Charakterystyka szamponów

Jednymi z najważniejszych środków higieny osobistej są szampony.
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele środków do włosów. Równie trudno je byłoby tu wymienić, jak trudno jest wybrać coś najbardziej odpowiedniego dla siebie. Najczęściej robimy to metodą prób i błędów lub korzystamy z porady jakiegoś "fachowca" najczęściej fryzjera. Przed zakupem czytajmy etykietki i dołączone ulotki, zwracając uwagę na skład szamponu czy odżywki.
Dawniej do mycia włosów stosowano mydła, które usuwały brud i nadawały włosom odczyn alkaliczny. Włosy stawały się sztywne, bez połysku oraz trudne do rozczesania i ułożenia. Później pojawiły się szampony, które dzięki odpowiednio dobranym składnikom poprawiały wygląd włosów. Szampony są to preparaty kosmetyczne przeznaczone do utrzymania w czystości włosów i skóry głowy. Myją, ale jednocześnie nie powinny nadmiernie usuwać naturalnej powłoki lipidowej z powierzchni włosa, ponieważ powłoka ta powoduje, że włosy po umyciu są miękkie, lśniące oraz łatwo się rozczesują .
Składniki występujące w szamponach można podzielić na trzy podstawowe grupy. Pierwszą stanowią składniki podstawowe, odpowiedzialne za działanie myjące szamponów oraz pianotwórczość. Kolejną grupą są składniki modyfikujące działanie szamponów, zaliczane są tu np. stabilizatory piany. A ostatnią stanowią składniki dodatkowe, do których zalicza się substancje zagęszczające, barwniki, zmętniacze, konserwanty, substancje zapachowe. Podstawowymi składnikami szamponów są związki powierzchniowo czynne. Najczęściej stosowanymi, które charakteryzują się bardzo dobrymi właściwościami myjącymi i pieniącymi. Związki te zachowują swoje właściwości nawet w zimnej wodzie oraz łatwo się spłukują z powierzchni włosa. Bardziej intensywnym w działaniu składnikiem jest Sodium Lauryl Sulfate, który działa drażniąco na skórę. W przeciwieństwie do niego znaczenie łagodniejszym surowcem jest Sodium Laureth Sulfate. Jest to związek oksyetylenowany, to znaczy, że w swojej budowie zawiera grupy tlenku etylenu, które zapewniają łagodne działanie na skórę, ale tym samym gorsze właściwości myjące. Ponadto lepiej rozpuszcza się w wodzie. W szamponach, które są przeznaczone do włosów tłustych stosuje się duże stężenie tych składników. Oba te surowce słabo działają antystatycznie oraz powodują odtłuszczanie włosów, w związku z czym stosuje się w szamponach składniki łagodzące, które zaliczane są do grupy składników modyfikujących działanie szamponu. Składnikami modyfikującymi działanie szamponu są między innymi amfoteryczne związki powierzchniowo czynne. Wśród nich najczęściej stosowanym surowcem jest betaina. Jest łagodna w działaniu na skórę oraz charakteryzuje się działaniem antystatycznym i kondycjonującym na włosy i skórę. Ponadto zwiększa lepkość szamponu oraz tworzy obfitą pianę, która jest trwała oraz stabilna. Innym składnikiem należącym do amfoterycznych związków powierzchniowo czynnych są tlenki amin. Działają antyelektrostatycznie i są dobrymi stabilizatorami piany. Ponadto są łagodne i kompatybilne z innymi składnikami, łagodzą działanie anionowych związków powierzchniowo czynnych na skórę. Często stosowaną grupą związków zaliczaną do uzupełniających ZPC są alkanoloamidy tłuszczowe, które są niejonowymi związkami powierzchniowo czynnymi. Pełnią głównie rolę stabilizatorów piany, ponadto działają kondycjonująco i podwyższają zdolność myjącą szamponu oraz regulują jego lepkość. Dialkanoloamidy lepiej się rozpuszczają w wodzie niż Monoalkanoloamidy. Do składników modyfikujących działanie szamponu zaliczane są także kationowe związki powierzchniowo czynne niskocząsteczkowe oraz polimery kationowe. Związki te są podstawowymi składnikami odżywek. Mają duże powinowactwo do włosa, kondycjonują i działają antyelektrostatycznie, neutralizując ujemny ładunek włosa. Ponadto Polyquaterium zlepiają końcówki rozdwojonych włosów oraz zwiększają lepkość szamponów. Te składniki są obecne głównie w szamponach typu 2 w 1. Ze względu na zbyt odtłuszczające działanie niektórych anionowych związków powierzchniowoczynnych stosowanych w szamponach do włosów, w ich skład wchodzą również substancje natłuszczające. Są to głównie alkohole tłuszczowe, kwasy tłuszczowe, lanolina i jej pochodne, olej mineralny . Substancje zagęszczające należą do trzeciej grupy ogólnego podziału składników w szamponach do włosów, czyli do grupy dodatków, które wpływają na wygląd szamponu. Składniki, które powodują zagęszczenie to głównie elektrolity oraz substancje polimerowe, jak pochodne celulozy, pochodne skrobi. W celach estetycznych oraz by ukryć składniki trudno rozpuszczalne, do kompozycji szamponów wprowadza się także składniki wywołujące zmętnienie. Zmętniaczami mogą być polimery, o dużym stopniu rozdrobnienia oraz pochodne kwasu stearynowego. Jednym z rodzajów zmętnienia jest perłowość, która zależy od wymiarów i kształtów kryształów powodujących zmętnienie. Chcąc jednak uzyskać klarowny preparat stosuje się składniki rozpuszczające surowce powodujące zmętnienie. Mogą to być rozpuszczalniki typu alkoholi, glikoli oraz niektóre związki. Zmętnienie spowodowane zbyt wysoką temperaturą, przy obecności niejonowych związków powierzchniowo czynnych usuwa się przez dodatek środka hydrotropowego. Jako dodatki w szamponach stosuje się także środki sekwestrujące. Wiążą one jony wapnia i magnezu, co zapobiega wytrącaniu się ich mydeł przy użyciu twardej wody, a tym samym zapobiega osadzaniu się mydeł wapniowych i magnezowych na włosach podczas spłukiwania szamponu. Ponadto mają zdolność regulacji pH.
Do gamy dodatków zalicza się również witaminy oraz zioła. Najczęściej stosowanymi witaminami są: A, E, oraz witaminy z grupy B jak: B5, B6. Rodzaj zioła stosowanego w szamponie zależy od tego, do jakiego rodzaju włosów przeznaczony jest preparat, np. do włosów tłustych stosuje się: tatarak, jałowiec bądź chmiel, czy liście pokrzywy. Natomiast do włosów suchych zalecany jest wyciąg z lipy, szałwii (ma działanie przeciwłupieżowe), soi czy lawendy. Z kolei do włosów zniszczonych zaleca się wyciągi z skrzypu, brzozy, czy nagietka. Ponadto dobór ziół zależy od tego, do jakiego koloru włosów przeznaczony jest szampon, np. do włosów jasnych zalecane są wyciągi z krwawnika bądź z kwiatu rumianku zwykłego, natomiast dla brunetek z: łupin owoców i liści orzecha włoskiego, a dla rudowłosych z: liści henny lub z łusek cebuli. Z kolei dla szatynek z: kwiatów bławatka.
Większość szamponów zawiera bogaty zestaw witamin, które są za coś odpowiedzialne w pielęgnaci włosów. Najczęściej występującymi witaminami są:
-WITAMINA A - doskonały antyutleniacz, chroni komórki przed negatywnym działaniem wolnych rodników. Wspomaga regenerację naskórka i ogranicza jego szorstkość i złuszczanie.
-WITAMINA E - działa korzystnie na skórę i włosy, kumuluje się we włosach, poprawia ich kondycję, zwłaszcza włosów rozjaśnionych. Neutralizuje wolne rodniki pochodzące z zanieczyszczonego otoczenia i powstające w nadmiarze pod wpływem promieniowania UV.
-WITAMINA F - to zespół niezbędnych, nienasyconych kwasów tłuszczowych, które natłuszczają włosy i zabezpieczają przed utratą wilgotności i niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych. Witamina idealna do pielęgnacji włosów bardzo suchych.
-WITAMINA H (BIOTYNA) - wpływa na polepszenie jakości włosów, powoduje, że stają się grubsze, bardziej elastyczne i błyszczące. Jednocześnie chroni włosy przed przedwczesnym wypadaniem i opóźnia proces siwienia.
-PROWITAMINA B5 (D-PANTENOL) - tworzy na powierzchni włosa równomierną, przenikalną błonę chroniącą włosy przed zewnętrznymi czynnikami atmosferycznymi. Stosowana do pielęgnacji wnika głęboko do wnętrza włosa. Zatrzymuje nagromadzoną we włóknie wodę, zapobiegając w ten sposób ich nadmiernemu wysuszeniu i kruszeniu się, dzięki czemu włosy zachowują naturalny wygląd, połysk i elastyczność-łatwo się układają.
Stosowanie go zaleca się osobom z włosami zniszczonymi trwałą ondulacja, farbowaniem, suszeniem, z włosami przesuszonymi łamliwymi i rozdwajającymi się końcówkami.
Szampony w ostatnich czasacyh stają się coraz bardziej popularne. Są jednymi z najważniejszych środków higieny osobistej. Ciągle się rozwijają, wciąż powstają nowe, przeznaczone do innego rodzaju włosów. Każdy z nas bez problemu w najbliższej drogerii znajdzie odpowiedni do swoich włosów szampon. Mają one nie tylko właściwości myjące, ale również nawilżające, lecznicze, odżywcze. Wyróżniamy również podział na szampony dla mężczyzn oraz dla dzieci, nie pojawiają się jednak szampony z przeznaczeniem dla kobiet.