Średniowiecze - najważniejsze informacje.

Średniowiecze
Europa V-XV w.n.e.
476r. – początek śred. upadek Cesarstwa Rzymskiego
1450r. – wymyślenie druku przez Jana Gutenberga
1453r. – upadek cesarstw wsch.
1492r. – odkrycie Ameryki przez Kolumba
Polska X-XVI w
966r. – chrzest polski
1543r. wydanie działa przez Kopernika ,,O obrotach sfer niebieskich,,
Nazwa epoki
Media tempora – wieki średnie (czas miedzy renesansem a starożytnością)
Nazwę epoce nadali ludzi renesansu, którzy traktowali śred. jako okres upadku kultury starożytnej.
Hasła epoki
Memento mori – pamiętaj o śmierci
Ora et labora – pracuj i módl się
Ad maioram dei gloriam – na jeszcze większą chwałe Boga
Uniwersalizm – dominacja kościoła , czyli jednolitość śred. Gdzie docierały idee chrześcijańskie, kultura przybierała podobną formę, zaś filozofia, sztuka i literatura podejmowały te same problemy i motywy.
Teocentryzm – od łac. ,tcheos’ bóg w centrum uwagi, pogląd że wszystkich sprawy człowieka mają być podporządkowane bogu i celom pozaziemskim

,,Bogurodzica,,
XII/XIII w. pieśń anonimowa związana z kultem Marii, pieśń maryjna
Funkcje ,Bogurodzicy,:
- pieśń kościelna, religijna, modlitwa
- pieśń bojowa, rycerska
- pieśń patriotyczna, hymn narodowy
- pieśń dynastyczna
Podmion liryczny w utworze jest lud, który za pośrednictwem matki Bożej zwraca się do Chrystusa. Prosi (lud) o wysłuchanie modlitw spragnienie pragnień, wysłuchania modlitw, dostatnie życie na Ziemi, miejsce w raju po śmierci.
Bogurodzica ma budowę stroficzną, składa się z 2 stref
1 strefa – 3 wersy, 2 strefa – 6 wersów.
Po każdej strofie występuje refren (kirieleison). W utworze występują rymy – sąsiadujące, żeńskie, wew. i zew. Jest to typowy dla śred. wiersz zdaniowo-rymowy. Występuje rozbudowana apostrofa ,,Bogurodzica dziewica,, oraz
epitety - ,Bogurodzica dziewica, ,Bogiem słowna, ,zbożny pobyt,
archaizmy - ,gospodzie, ,zbożny ,krzciciel,
archaizm – wyraz dawny nie używany we współczesnym języku

,,Siedem pieczęci Bogurodzicy,,
Określenia Bogurodzicy:
- pieśń ojców
- najdawniejsza nasza pieśń
- zagadka zamknięta na siedem pieczęci
- pierwsze słowo polskiej, chrześcijańskiej poezji
,,zagadka zamknięta na siedem pieczęci,,:
- zagadka trudna do zrozumienia
,,siedem pieczęci,, pochodzi z Apokalipsy św. Jana
Zagadka Bogurodzicy
- czas i miejsce
- autorstwo
- zależność od wzorów obcych
,, pieśń ojców,, - utwór, który powstał u początku państwowości polskiej
,, ziarna chrześcijańskiej wiary,, - metafora
W śred. Twórca nie podpisywał swojego dzieła ponieważ zależało mu na ,,pomnożeniu chwały bożej,. Natomiast twórca współ. chce zdobyć sławę i zachować się w pamięci potomków (dlatego podpisuje swoje dzieła)

Średniowieczna Filozofia
Scholastyka - doktryna filozoficzna śred, metoda filozoficzna charakterystyczna dla sred. Polegająca na poszukiwaniu argumentów udowadniających religijne prawdy w Biblii, filozofia podporządkowana nauce kościoła i prawdom Biblii.
Filozofie:
1) Św. Augustyn (354-430). Poglądy:
- nawiązywał do filozofii Platona
- podzielił świat na 2 strefy: materialną i duchową
- koncepcja człowieka ( dramatyczna) ( człowiek jest duszą uwięzioną w ciele)
- miłość to siła uniwersalna, wszystko dąży do Boga
- poznanie odbywa się dzięki miłości i intuicji oraz iluminacji
Dzieła filozofa: ,Wyznania, ,O państwie Bożym,
2) Św. Tomasz ( 1225-1274). Poglądy:
- nawiązywało poglądów Arystotelesa
- wyznawał zasadę dualizmu materii i formy
- koncepcja człowieka – człowiek składa się z ciała i duszy (harmonijnie połączony)
- poznanie jest możliwe dzięki rozumowi i wiarze, dwa te poglądy nie są sprzeczne
- zwolennik hierarchicznego porządku
Dzieła filozofa: ,Sumna teologiczna,
3) Św. Franciszek z Asyżu (12-13 w.)
- założyciel zakonu franciszkanów
- nazywano go Biedaczyną lub Wesołkiem Bożym
- nie sformułował swoich zasad na piśmie, natomiast zaświadczał je swoimi czynami
Zasady Św. Franciszka:
- głęboka wiara w boga
- miłość do wszelkiego stworzenia
- radość z życia
- ubóstwo
- kierowanie się dobrocią
- praca

Średniowieczne ideały
Wzorce osobowe: religijne: asceta, święty, świeckie: rycerz, władca
Hagiografia – żywotopisarstwo ( legendy, podanie, żywoty świętych)
Historiografia – dziejopisarstwo (spisywanie dziejów państw, miast, dynastii)
Asceta – człowiek umartwiający ciało wyrzekający się wygód i wszelkich przyjemności życia, odrzucający życie doczesne, aby zasłużyć na wieczne zbawienie.
Cechy Św. Aleksego (ascety):
- pochodzi z wysokiego rodu
- odrzucił bogactwo, szczęście, rodzinę, przywileje, aby poświęcić się Bogu
- pobożny
- cierpliwy i uparty, wytrwały
- spędza czas na modlitwie i chwaleniu Boga
- żyje w ubóstwie
- jest poniżany, nie skarży się na swój los
- zdaje się na Bożą opaczność, wierząc w Boże miłosierdzie
Cuda związane z osobą Aleksego:
- cudowne narodzenie
- szczególna opieka Matki Bożej
- bicie dzwonów w chwili śmierci
- cudowna właściwość uzdrawiania ludzi
- list który napisał trafił do żony, bo był dla niej przeznaczony
Św. Franciszek – ideał Św.
Według Św. Franciszka człowiek może okazać miłość bogu po przez uwielbienie dla dzieła stworzenia.
Bracia: słońce- piękne i promienne, wiatr- pochmurny i pogodny, ziemia – żywicielka i matka, ogień – piękny i radosny, silny i mocny

Ideał średniowiecznego rycerza i władcy
Zwyczaje rycerskie:
- pasowanie na rycerza
- ślubowanie rycerskie
- pojedynki rycerskie
- turnieje
- kult damy
- kult miecza, nadawał mu imię
- herby i zawołania
,,chansons de geste,, - pieśni o czynach, dziejach
Eposy rycerskie - ,,pieśń o Roladzie,,
Romanse rycerskie - ,,Dzieje Trostana i izoldy,,
Roland – wzorzec rycerza śred. Hrabia Francuski, siostrzeniec króla Francji Karola Wielkiego. Dowódca tylniej straży wojsk Karola W. wycofujących się z Hiszpanii po klęsce z Saracenami
Cechy rycerza:
- etos rycerski, bóg, honor, ojczyzna
- dobrze urodzony
- mężny i odważny
- waleczny
- ambitny i uparty
- pobożny (broni wiary chrześcijańskiej)
- gotowy do walki mimo przewarzającej siły wroga
- wierny krajowi
- wierny damie swojego serca
- nadludzka siła
- idealizacja

Idealni władcy śred. Europy:
- Karol Wielki
- król Artur
- Bolesław Chrobry
- Bolesław Krzywousty
- król Marek

Gall Anonim jest tajemniczym pisarzem, który przybył do Polski na początku XII w. Był Francuzem (stąd jego przydomek: Gall), mnich, zatrudnił się w kancelarii księcia Bolesława Krzywoustego. Podjął prace nad spisaniem dziejów piastowskiej dynastii.

Cechy idealnego władcy:
- odwaga i męstwo
- roztropność
- sprawiedliwość i bezstronność
- szacunek dla innych, był dla poddanych jak ojciec
- z pośród innych władców wyróżniał się chwała, potęgą i bogactwie
- pobożny i religijny
- duchownych traktował z szacunkiem
- dobro kraju stawiał na pierwszym miejscu
- hojny i gościnny

,,W imię róży,, Umberto Eco
Erystyka – sztuka dyskutowania, jest bardzo stara. 1) klasyfikacja różnego rodzaju argumentów stosowanych przez rozmówców 2) rozmówców gromadzą argumenty które, atakują przeciwnika 3) ważna była logika i żelazne nerwy
Franciszkanie: opowiadają się za ubóstwem, argumenty: Chrystus nie miał pieniędzy i nie miał czym zapłacić za noclegi (w Jerozolimie)
Dominikanie: chwalą bogactwo, argumenty: Chrystus miał sakiewkę, ubóstwo nie świadczy o doskonałości życia, ważniejsza jest miłość bliźniego, kościołowi potrzebne są pieniądze na budowę kościołów.
Ocena dyskutujących:
* dominikanie – bardziej agresywni
franciszkanie – spokojniejsi
* obrażają siebie, używają wulgaryzmów (np. capie, wieprzu)
* nie potrafią się opanować, kierują nimi emocje
* kłócą się, nie potrafią udowodnić swoich racji, brak im argumentów

,,Posłuchaj bracia miła..,,
Utwór pochodzi z XV w. najstarszy zabytek języka polskiego
Ma charakter monologu. Osobą mówiącą jest Matka Boża stojąca nad krzyżem, na którym umiera Jezus. Przedstawiona została jako cierpiąca kobieta, bezradna, pełna smutku i żalu. Adresaci wypowiedzi – wszyscy ludzie, umierający Chrystus, Anioł Gabriel

,,Dzieje Tristana i Izoldy,,
Dzieło anonimowe, romans rycerski, utwór wywodzący się z kręgów literatury francuskiej. To utwór rycerski oparty na celtyckich legendach. Miłość Tristana i Izoldy nie jest dobrowolnie przyjęta przez bohaterów, jest ona zaś okrutnym żywiołem, wobec którego zakochani są bezradni. Los Tristana (który jest od urodzenia skazany na smutek i ból) i Izoldy jest z góry przesądzony – ta miłość musi ich zniszczyć.
Dlaczego tragiczna ?
- Nie powinni być razem, nie powinni się w sobie zakochać, ponieważ Izolda jest żoną króla Marka a Tristan jest jego rycerzem,
- Zakochali się w sobie po wypiciu magicznego napoju (przez przypadek, pomyłkę)
- Ich uczucia okazało się siłą fatalną, nie potrafili z niego zrezygnować, nie potrafili żyć bez siebie, a nie mogli być ze sobą, uczucie to przyniosło im wiele radości i szczęścia, a również przyniosło to im dużo cierpienia i licznych problemów.
- Była to miłość aż po grób, jej symbolem stał się krzak głogu wyrastający z grobu Tristana a wrastający do grobu Izoldy. Po śmierci mogli być tylko razem.

,,Rycerska Miłość,,
Miłość
1) W społeczeństwie feudalnym celem małżeństwa było skrycie chwała rodu
2) Złamanie honoru i prawa – miłość do innej damy niż małżonka
3) Stawienie fortuny (majątku) na pierwszy plan zamiast miłość
4) Przedstawienie miłość i dworskiej i porównanie jej do służby wasala

Śmierć
Danse macabre – taniec śmierci
Wygląd śmierci: chuda, blada, żółte lice, bez końca nosa, z oczu płynie krwawa rosa, bez wary, zgrzyta zębami, rzuca oczyma, przykra mowa, szkaradna postawa, wypięte kości i żebra, żółte oczy, brzuch blady, groźna kosa
Czym była śmierć:
- karą za grzechy
- bezwzględna i okrutna
- nie można jej przekupić
- wszystkich ludzi traktowała jednakowo
- budziła strach i obawy

,,Pieść o Roladzie,,
Scena śmierci rycerza ma charakter symboliczny jego gesty, słowa, rekwizyty mają ważne znaczenie jako znaki etosa rycerskiego, znaki wiary i znaki heroizmu.
- Rolad umiera z głową zwróconą do wroga
- chroni swój miecz
- daje świadectwo przywiązania do ojczyzny
- porządkuje wszystkie swoje ziem się sprawy
- daje dowód swej wiary (cały czas się modli leży twarzą do Ziemi, bije się w pierś i wyznaje wiarę, Bogu oddaje swą prawą rękawiczkę)
- umiera w samotności
- umiera na wzgórzu pod sosną
- w chwili śmierci przypomina Chrystusa
- jego duszę aniołowie zabierają do raju

Sztuka śred. wyrazem światopoglądu epoki
Dziedziny sztuki które się rozw. w śred.
Literatura, rzeźba, muzyka, architektura
Sztuka średniowiecza odgrywała bardzo ważną rolę i była podporządkowana religii. Miała za zadanie nauczyć w prosty sposób. Bogu, porządku wszechświata i miejsca człowieka na ziemi. Jej celem było porazić prostych nieuczonych ludzi i zmusić ich do refleksji religijnych.
Style architektoniczne śred.
Styl romański (XI a XIII w.)
- funkcje sakralne, cechy – budowla masowa, prosta, budowana na planie krzyża (łacińskiego lub koła) masywna i jednolita bryła w symboliczny sposób wyrażały harmonię bożego stworzenia i ówczesnego społeczeństwa, grube mury z grubo ciosanego kamienia, małe okna wysoko umieszczone, sklepienie kolebkowe, mało ozdób wewnątrz, ozdobny portal, apsyd – dobudowa
Styl gotycki (XIII a XV w.)
Cechy – wysoka strzelista budowa, z czerwonej cegły, strzelista ozdobna wieża, wysokie wąskie okna zakończone ostrymi łukami, wypełnione witrażami, katedra gotycka składała się z 3 naw, bogactwo zdobień we wnętrzu (obrazy, rzeźby, freski, kolumny), sklepienie krzyżowo-rzebrowe.

Gatunki lit. śred.
Pieśni - ,,Bogurodzica,, - Modlitwa do Boga za pośrednictwem Matki Bożej, zawierająca prośbę o odpuszczenie grzechów dostatnie życie na Ziemi i miejsce w raju po śmierci.
Epos rycerski - ,,Pieść o Roladzie,, - Utwór propagujący śred. wzorce idealnego rycerza.
Romans rycerski - ,,Dzieje Tristana i Izoldy,, - Historia nieszczęśliwej miłości Tristana i Izoldy
Kronika - ,,Gall Anonim – Kronika,, - Dzieje polskiej państwowości prezentacja wzorca osobowego władcy
Żywot - ,,Legenda o Św. Aleksym,, ,,Kwiatki Św. Franciszka,, - Biografie ascety i Św.
Dialog - ,,Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią,, - Śred. wizerunek śmierci
Plankt (żal, lament) - ,,Posłuchajcie bracja miła,, - Rozpacz matki, patrzącej na cierpienie syna


Opis Pracy
W niektórych miejscach opis moze być dla was nie zrozumiały, bo to natatki z mojego zeszytu. Mam nadzieje że w mniejszej lu większej stopniu Wam pomogłem

Dodaj swoją odpowiedź
Język angielski

Opisz średniowiecze (najważniejsze informacje, wygląd mista wygląd ludzi, wielcy artyści)

Opisz średniowiecze (najważniejsze informacje, wygląd mista wygląd ludzi, wielcy artyści)...

Język angielski

Temat pierwsze wioski rolników - rewolucja neolityczna na bliskim wschodzie , historia 1 gimnazjum , podrecznik starożytność i średniowiecze najważniejsze informacje o tym temecie , nie za długoo ; daaj najleepszeee

Temat pierwsze wioski rolników - rewolucja neolityczna na bliskim wschodzie , historia 1 gimnazjum , podrecznik starożytność i średniowiecze najważniejsze informacje o tym temecie , nie za długoo ; daaj najleepszeee...

Język angielski

Cześć,chciałbym się was zapytać o pewną rzecz,mianowicie,jakie są najważniejsze informacje na konkurs historyczny(średniowiecze i starożytność),etap międzyszkolny.

Cześć,chciałbym się was zapytać o pewną rzecz,mianowicie,jakie są najważniejsze informacje na konkurs historyczny(średniowiecze i starożytność),etap międzyszkolny....

Język polski

średniowiecze- opis ale nie za długo i najważniejsze informacje Styl gotycki i romański też nie za długo

średniowiecze- opis ale nie za długo i najważniejsze informacje Styl gotycki i romański też nie za długo...

Język polski

Antyk, Biblia i średniowiecze - najważniejsze informacje

Starożytność:
1.Refleksja o poezji i poecie w odzie Horacego Exegi monumentum. Motyw non omnis moriar. (Rzym Iw. pne)
ODA- utwór liryczny; pierwotnie przeznaczony do śpiewania, później jakby oderwał się od melodii; tematyka: pochwa�...