Liga Narodów - referat
Pomysł utworzenia organizacji międzynarodowej w celu obrony pokoju i organizowania współpracy państw świata wysunął prezydent USA Woodrow Wilson w swoich "14 punktach". Podczas konferencji pokojowej w Paryżu, 28 czerwca 1919r. uchwalono Pakt Ligi Narodów, który został włączony do Traktatu Wersalskiego. Wśród 32 państw założycielskich była też Polska. Statut Ligi został uchwalony w styczniu 1920 r. Zgodnie z nim organizacja miała gwarantować pokój i bezpieczeństwo w świecie. Każde państwo członkowskie, w wypadku konfliktu międzynarodowego, miało podporządkować się wyrokowi Trybunału Międzynarodowego w Hadze. Najwyższym organem Ligi była Rada złożona z czterech członków stałych ( Wielka Brytania, Francja, Włochy i Japonia) oraz czterech niestałych. Stany Zjednoczone nie przystąpiły do organizacji, ponieważ Senat odmówił ratyfikacji jej statutu, do Ligi nie przystąpiła także Rosja radziecka i Niemcy. Kiedy w Europie ład polityczny zaczęły dyktować państwa totalitarne, Liga Narodów nie potrafiła wprowadzać w życie swoich zasad, nie obroniła narodów dotkniętych agresją. Najbardziej agresywne państwa totalitarne (Włochy i Japonia) wystąpiły z organizacji. Siedzibą Ligi Narodów była Genewa.
Podstawową słabością Ligi było, to iż uwzględniała ona głównie interesy mocarstw. Charakterystycznym tego przykładem było wprowadzenie systemu mandatowego w odniesieniu do kolonii niemieckich oraz obszarów odebranych Turcji, które - jak Irak, Palestyna, Transjordania - znalazły się pod mandatem brytyjskim, a Syria i Liban - francuskim. Liga Narodów nie posiadała organów wykonawczych, zdolnych stworzyć i utrzymać system bezpieczeństwa zbiorowego.
Liga była pomyślana jako, z jednej strony, narzędzie zachowania pokoju, "aby - jak to ujmowano - zapewnić światu pokój dla demokracji", a z drugiej strony - jako instytucja mogąca poprawić warunki zdrowotne oraz społeczne i ekonomiczne w skali globalnej. Organizacje powołane do realizacji zadań drugiej grupy odnosiły znaczne sukcesy ( Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Organizacja Pracy ), ale ich sukcesy ustępowały w cień wobec powtarzających się niepowodzeń Ligi w zachowaniu pokoju czy to w Europie poprzez arbitraż, czy w regionach kolonialnych przy pomocy krajów mandatowych.
Po wybuchu drugiej wojny światowej Liga Narodów zaprzestała działalności: formalnie została rozwiązana 19 kwietnia 1946 r.
Głównymi organami Ligi Narodów zostały ustanowione: Zgromadzenie, Rada i Sekretariat.
Zgromadzenie było to zebranie wszystkich państw członkowskich. Każde państwo miało prawo być reprezentowane przez trzech delegatów, posiadających tylko jeden głos podczas podejmowania uchwał, wyborów itp. Zgromadzenie zajmowało się rozpatrywaniem wszystkich spraw, podejmowaniem uchwał, rezolucji i zaleceń, wyborem niestałych członków Rady, uchwalaniem budżetu oraz ustalaniem udziału członków w wydatkach Ligi.
Rada zajmowała się przygotowywaniem projektu rozbrojenia i kontrolowała wykonywanie mandatów. Zatwierdzała nominacje w Sekretariacie Ligi dokonywane przez Sekretarza Generalnego. Posiadała też prawo interwencji dla zapewnienia ochrony mniejszości narodowych. Poza tym Rada mianowała członków komisji, której powierzony był zarząd nad odłączonym od Rzeszy terytorium Zagłębia Saary, oraz mianowała Wysokiego Komisarza w Gdańsku i załatwiała zatargi tego miasta z Polską.
Organem niezbędnym dla zorganizowanej działalności Ligi Narodów, do wykonywania prac o charakterze technicznym związanych z uchwałami i postanowienia Rady oraz Zgromadzenia, a przy tym dostarczającym danych informacyjnych z różnych dziedzin życia międzynarodowego, był Sekretariat. Który przygotowując projekty uchwał rezolucji, zaleceń i obsługując różne konferencje międzynarodowe, już choćby poprzez odpowiednie sugestie, dobór informacji, ekspertyzy, mógł wpływać na ich treść czy charakter.
Powołanie do życia Ligi Narodów stanowiło zadośćuczynienie dążeniom mas. Ale było to także osobiste osiągnięcie Wilsona, który zdawał się bliski osiągnięcia supremacji Stanów Zjednoczonych poprzez Ligę pod hasłami pokoju, demokracji i postępu.
Pakt Ligi Narodów dołączono do wszystkich traktatów pokojowych. Określał on zadania Ligi- czuwać nad narodami, nad ich bezpieczeństwem i ogólnie nad pokojem światowym. Trzy główne organy Ligi to Zgromadzenie Ogólne wszystkich członków, Rada pięciu mocarstw i Sekretariat. Wokół ich powstało kilka innych instytucji. Razem stanowiły system Ligi Narodów. Utworzono stałe komisje czuwające nad sprawami podlegającymi Lidze: Komisja ds. Wolnego Miasta gdańska, Komisja Mandatowa i komisja ds. Mniejszości Narodowych. Powołano tez instytucje koordynujące współprace międzynarodowa w dziedzinie kultury, gospodarki i pomocy humanitarnej. Ważna działalność prowadziło Biuro Komisarza Ligi Narodów ds. Uchodźców, tzw. Bezpaństwowców, którym ich własne państwa odbierały obywatelstwo. Przy Lidze Narodów założono także Międzynarodowa Organizację Pracy, dążyła ona do zapewnienia odpowiedniego poziomu warunków pracy i życia na całym świecie. W Hadze powstaje również Stały Trybunał Sprawiedliwości Ligi Narodów, który miał rozstrzygać spory między państwami.
I tak po raz pierwszy stosunki między państwami miała regulować ponadnarodowa organizacja, której członkowie płacili nawet składki. Działalność Lig Narodów była ważnym doświadczeniem, na którym oparto Organizację Narodów Zjednoczonych. W sprawie pokojowego rozwiązania poważnych międzynarodowych konfliktów organizacja zawiodła. Po pierwsze Liga Narodów miała być org. wszystkich państw świata i dysponować prawem mediacji oraz interwencji w wypadku zagrożenia pokoju, jednak nigdy nie stała się org, światowa. Do 32 państw założycieli dołączyły wkrótce państwa neutralne, nowo powstałe oraz pokonane. Z ligi wykluczono jednak Niemcy i Rosję Radziecką już na samym początku. Nie przystąpiły do niej w ogóle Stany Zj.
Obciążeniem dla organizacji okazało się uznanie Paktu Ligi za integralna część traktatów pokojowych. Polska, Czechosłowacja, Jugosławia uważały Ligę za gwaranta postanowień pokojowych. Jednak państwa niezadowolone z postanowień pokojowych tj Niemcy, ZSRR, Węgry, Austria krytycznie odnowiły się do organizacji, uważały Ligę Narodów za narzędzie polityki państw zwycięskich. Spadek jej prestiżu był widoczny, gdy organizacje nie potrafiła zapobiec takim wydarzeniom jak okupacja Zagłębia Ruhry przez Francję lub aneksja Kłajpedy przez Litwę.
Organizacja nie dysponowała odpowiednimi środkami nacisku w wypadku konfliktów, nie miała możliwości zastosowania sankcji wojskowych. Międzynarodowe siły mogące temu służyć nie powstały. Jedynym sukcesem Ligi było wykluczenie ZSRR po agresji na Finlandię. Polityka mocarstw znów oparła się na sojuszach i koalicjach, ale również na przemocy i zbrojeniach
Liga Narodów jest to organizacja międzynarodowa utworzona w 1919r. w Paryżu, podczas konferencji pokojowej, jaka odbyła się po zakończeniu I wojny światowej. Pakt L.N. został przygotowany pod przewodnictwem prezydenta Stanów Zjednoczonych W. Wilsona, a następnie przyjęty 28.04.1919r. jako „integralna część Generalnego Traktatu Pokoju” inaczej nazywanego Traktatem Wersalskim. Wszedł on w życie 10.01.1920r. O jego istocie mówiły hasła jak: „pokój przez prawo”, „harmonia interesów”, „ harmonia świata”, „prawo międzynarodowe jako światowy skarbiec wartości moralnych”. Członkiem L.N. mogło zostać państwo posiadające samorząd. Pierwotnymi członkami Ligi Narodów były 32 państwa. W okresie do 1925 r. do L.N. przystąpiło dalszych 10 krajów. W sumie więc L.N. liczyła 55 członków. Do Ligi nie należały: Stany Zjednoczone, ZSRR, który wstąpił do Ligi Narodów w 1934r., by wystąpić z niej w 1939r. oraz Niemcy ( wstąpiły do Ligi w 1926r., by wystąpić z niej w 1933r. Najwyższą liczbę członków L.N. osiągnęła w 1937r. Należały wówczas do niej 54 państwa. Największą rolę odgrywały w niej Francja i Wielka Brytania.
Siedzibą L.N. była Genewa. Jednym z celów L.N. było stworzenie systemu bezpieczeństwa, warunków pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych i rozbrojenia.
Szczególnie ważny jest artykuł 12, w którym zawarte jest zobowiązanie państw do pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych. Nie jest to jednak postanowienie wprowadzające bezwzględny zakaz wojny jako środka rozwiązywania sporów i konfliktów międzynarodowych. Tego rodzaju zobowiązanie zostało zawarte dopiero w przyjętym w 1928r. Pakcie Brianda-Kelloga mówiącym o wprowadzeniu zakazu wojny, traktowanej dotąd jako legalny środek polityki zagranicznej państwa.
Przy Lidze Narodów działał Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej. Działalność L.N. obejmowała w pierwszej kolejności problematykę pokoju, bezpieczeństwa i wojen. Do sukcesów w tym zakresie należały m.in. zwołanie konferencji rozbrojeniowej w 1932r. Liga rozpatrywała także szereg sporów międzynarodowych, jak np. spór Litwy z Polską o Wilno (1920), Spór Grecji z Włochami o cieśninę Korfu (1923). Nie rozpatrywała natomiast w ogóle sprawy Agresji Niemiec na Polskę w 1939r. Prowadząc negocjacje z agresorami ułatwiła im rozpętanie II wojny światowej. Osiągnięciem L.N. są natomiast prawno-miedzynarodowe regulacje wielu problemów międzynarodowych (np. prawo wojenne, status uchodźców, bezpaństwowość). Od grudnia 1939r. Liga Narodów zawiesiła swe prace.