Gospodarka Ukrainy - referat
Informacje ogólne w tabeli zostały zaczerpnięte ze strony internetowej Ukrainy (dane z roku 1999) | |
---|---|
Położenie | wschodnia Europa, na wybrzeżu Morza Czarnego, pomiędzy Polską a Białorusią |
Notka | strategiczne położenie na skrzyżowaniu dróg pomiędzy Azją a Europą; drugie pod względem powierzchni państwo w Europie |
Sąsiedzi | Białoruś 891 km, Węgry 103 km, Mołdawia 939 km, Polska 428 km, Rumunia (południe) 169 km, Rumunia (zachód) 362 km, Rosja 1576 km, Słowacja 90 km |
Współrzędne geograficzne | 49 00 N, 32 00 E |
Powierzchnia całkowita | 603 700 km2 |
Powierzchnia - porównanie | prawie dwa razy większa od Polski |
Powierzchnia lądu | 603 700 km2 |
Powierzchnia wód | 0 km2 |
Długość granic | 4 558 km |
Linia brzegowa | 2 782 km |
Najwyższy punkt | Howerla: 2 061 m |
Najniższy punkt | Morze Czarne: 0 m |
Zasoby naturalne | rudy żelaza, węgiel kamienny, mangan, gaz ziemny, ropa naftowa, sól, siarka, grafit, tytan, magnez, kaolin, nikiel, rtęć, drewno, żyzne gleby |
Użytkowanie ziemi | grunty orne 58%; sady i trwałe plantacje 2%; łąki i pastwiska 13%; lasy i zarośla 18%; inne 9% (1993) |
Zagrożenia naturalne | b/d |
Problemy ekologiczne | niewystarczające zasoby wody pitnej; zanieczyszczenie wód i powietrza; wycinanie lasów; radioaktywne skażenie północnych terenów (po katastrofie w Czarnobylu w 1986 roku) |
Warunki naturalne
Bogactwa naturalne i mineralne
W nizinnej części Ukrainy wyróżniamy trzy poziome strefy roślinności:
- stefa lasów mieszanych obejmuje ukraińską część milf Polesia (północno-zachodnia część kraju) – lasy zajmują tu ok. 60% powierzchni, poza tym występują rozległe obszary bagienne;
- strefa lasostepu rozpościera się z południowego wschodu na północny wschód – ziemie orne zajmują 70% powierzchni, lasy – 12%;
- strefa stepu zajmuje 40% powierzchni kraju i rozciąga się z południowego zachodu na północny wschód – ziemie uprawne zajmują 75% powierzchni escorts, zaś lasy – zaledwie 3%. 7
Ogólnie ziemie uprawne zajmują 58% terytorium państwa, lasy – 18%, pastwiska – 13%.2 2/3 ziem uprawnych to czarnoziemy (ok. 25% całych zasobów światowych).1
Władza radziecka postanowiła wykorzystać energię wodną, co zaowocowało przede wszystkim budową kaskad na Dnieprze. Sztandarową budową komunizmu jest elektrownia wodna Dniprohes koło Zaporoża. Regulacja Dniepru i utworzenie wielkich zalewów było połączone ze zniszczeniem środowiska naturalnego na wielką skalę. Zalano m.in. Porohy – jedyną w swoim rodzaju ostoję wielu gatunków roślin i zwierząt oraz wspaniały zabytek przyrody nieożywionej.
Bogactwa mineralne
Ukrainy to przede wszystkim:
- węgiel kamienny (doniecki okręg przemysłowy),
- węgiel brunatny (naddnieprzański okręg przemysłowy – okolice Dniepropietrowska),
- ropa naftowa i gaz ziemny (okręg doniecki i naddnieprzański, wybrzeże Morza Czarnego i Krym),
- ruda żelaza (Krzywy Róg, Kremenczuk, Biłozerka, Kercz),
- ruda manganu – największe złoża na świecie (Nikopol),
sól kamienna i potasowa, rudy niklu i chromu, rudy rtęci, siarka, a także niewielkie złoża złota.
Znaczną część powierzchni zajmują niziny i wyżyny, m.in. Wyżyny: Wołyńska, Podolska, Doniecka, Polesie, Niziny: Naddnieprzańska, Czarnomorska, jedynie na południowym zachodzie rozciąga się pasmo Karpat Wschodnich, a na południu Gór Krymskich. Najwyższy szczyt Howerla, 2061 m n.p.m., w pasmie Czarnohory.
Klimat umiarkowanie ciepły. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu -6°C i 58 mm, w lipcu 20°C i 91 mm.
Główne rzeki: Dniepr, Dniestr. Liczne bagna i moczary. Roślinność stanowią stepy i lasostepy oraz lasy mieszane pokrywające 14% powierzchni.
Wołyńska Wyżyna, kraina naturalna w zachodniej części Ukrainy, między górnym biegiem Bugu na zachodzie i rzeką Słucz na wschodzie. Na północy graniczy z Polesiem, na południu przechodzi w Wyżynę Podolską.
Zbudowana ze skał krystalicznych prekambru, przykrytych płytowo zalegającym kompleksem skał mezozoicznych i kenozoicznych. Powierzchnia pagórkowata (wysokość do 409 m n.p.m.), rozcięta licznymi dolinami rzek. Klimat umiarkowany ciepły, kontynentalny. Główne rzeki: Bug, Styr, Horyń, Słucz.
Podolska Wyżyna, kraina naturalna w zachodniej części Ukrainy, między środkowym biegiem Dniestru i Bohu.
Zbudowana z prekambryjskich granitów i gnejsów, przykrytych płytowo zalegającym kompleksem skał mezozoicznych i kenozoicznych. Powierzchnia falista i pagórkowata, silnie rozczłonkowana głębokimi dolinami rzek o charakterze jarów. Na północnym zachodzie opada stromym i wysokim progiem ku Wyżynie Wołyńskiej.
Najwyższą część stanowią: Gołogóry - z kulminacją Kamuły (471 m n.p.m.) oraz Miodobory (Tołtry) - wał wapiennych skałek, którego wysokość dochodzi do 435 m n.p.m. Klimat umiarkowany ciepły kontynentalny.
Liczne rzeki należą do dorzeczy Dniestru (m.in.: Seret, Zbrucz, Smotricz, Murata) oraz Bohu (m.in.: Rom, Sawranka, Kodyma). Rozwinięty region rolniczy.
Główne miasta: Tarnopol, Winnica, Chmielnicki i Kamieniec Podolski.
Polesie, podprowincja fizycznogeograficzna, stanowiąca południowo-zachodnią część Niżu Wschodnioeuropejskiego, położona na terytorium Białorusi, Ukrainy i Polski. Polesie stanowi płaską równinę, leżącą w dorzeczu Prypeci i Bugu. Rzeki te, poprzez Muchawiec (prawy dopływ Bugu) i Pinę (lewy dopływ Prypeci), łączy kanał Dniepr-Bug.
Na Polesiu znajdują się jedne z największych w Europie obszarów zabagnionych. Występują też liczne płytkie jeziora. Obszar jest stosunkowo słabo zaludniony. Polesie dzieli się na szereg makroregionów, w obrębie Polski znajdują się: Polesie Podlaskie i Polesie Wołyńskie.
Czarnomorska Nizina, położona na terytorium Ukrainy, częściowo także w Mołdawii i Rumunii. Ciągnie się szerokim łukiem wzdłuż północno-zachodnich wybrzeży Morza Czarnego, od ujścia Dunaju do Morza Azowskiego. Główne miasto - Odessa.
Zbudowana z trzeciorzędowych wapieni, na powierzchni pokryta piaskami, miejscami gliną i lessem. Charakterystycznym elementem krajobrazu są limany w ujściach dolin rzecznych. Stanowi dolny odcinek biegu wielu rzek, które na jej obszarze rozlewają się na znaczną szerokość.
Do największych należą: Dniepr, Dniestr i Bug. Stanowi region rolniczy. Uprawia się tutaj zboża, słoneczniki, winorośl, tytoń, konopie, buraki cukrowe, kukurydzę, warzywa i owoce. Hoduje się bydło, trzodę chlewną i konie.
Klimat
Klimat Ukrainy określa się jako umiarkowany kontynentalny. W północnej części kraju klimat jest bardziej suchy, a amplituda temperatur styczeń-lipiec większa niż w Polsce, tzn. zimy są chłodniejsze, zaś lata – cieplejsze; im dalej na wschód, tym mniej opadów i cieplej. Na południu większy jest wpływ Morza Czarnego, co objawia się większymi opadami, cieplejszą zimą i gorącym latem. Południowa część Półwyspu Krymskiego zalicza się już do subtropikalnej strefy klimatycznej; panuje tam klimat śródziemnomorski.
Średnia temperatura stycznia to –1,4 °C, lipca +22,7 °C; najłagodniejszy klimat (najcieplejsza zima i najchłodniejsze lato) posiada Zakarpacie. Roczna suma opadów na Niżu Wschodnioeuropejskim waha się w zależności od regionu od 300 mm na stepie do 700 mm na Polesiu, na Nizinie Węgierskiej wynosi ok. 1000 mm, w górach Krymskich – 1100 mm, w Karpatach – powyżej 1500 mm.2
Gospodarka rolno – przemysłowa na Ukrainie
Informacje gospodarcze w tabeli zostały zaczerpnięte ze strony internetowej Ukrainy (dane z roku 1999) | |
---|---|
Opis ekonomii kraju | Ukraina była tuż po Rosji najważniejszą pod względem gospodarczym republiką byłego ZSRR. Wartość produkcji Ukrainy czterokrotnie przewyższała...» |
PKB | 109 miliardów USD |
Wzrost PKB | -0,4% |
PKB na 1 mieszkańca | 2 200 USD |
Inflacja | 20% |
Zatrudnienie | przemysł i budownictwo 32%, rolnictwo i leśnictwo 24%, służba zdrowia, edukacja i kultura 17%, handel i dystrybucja 8%, transport i komunikacja 7%, inne 12% |
Bezrobocie | 4,3% |
Produkcja energii elektrycznej | 171 000 mln. kWh |
Źródła energii | paliwa kopalne: 52%; energia wodna: 5,9%; energia atomowa: 42,1% |
Rolnictwo - uprawy | zboża, buraki cukrowe, słonecznik, warzywa |
Rolnictwo - hodowla | wołowina, mleko |
Eksport - surowce i produkty | metale żelazne i nieżelazne, paliwa i produkty, maszyny i pojazdy, żywność |
Import - surowce i produkty | energia, maszyny i części, sprzęt transportowy, chemikalia |
Waluta | 1 hrywna = 100 kopiejek |
Eksport - najważniejsi partnerzy | Rosja 20%, UE 17%, Chiny 7%, Turcja 6%, USA 4% |
Import - najważniejsi partnerzy | Rosja 48%, UE 23%, USA 3% |
Obszary użytkowe zajmują (1928): 40,059.000 ha, z czego na role wypada 83%, na lasy 8%, na łąki i pastwiska 7%. Obszary zasiane miały (1928): 24,050.000 ha, w tym 23% pszenica, 17% żyto, 10% kukurydza, 9% owies, 7% jęczmień, 5% słonecznik i 5% ziemniaki. Dobrze również rozwinięta jest uprawa buraków cukrowych i tytoniu, ogrodnictwo oraz chów bydła (5,409.000 koni, 8,497.000 bydła rogatego, 8,006.000 kóz i owiec, 6,930.000 trzody chlewnej w 1928 r.). Ogromną rolę w gospodarce odgrywa również przemysł i górnictwo, którego głównymi ośrodkami są: zagłębie Donieckie (kopalnie mangamu) oraz Charków, Dniepropetrowsk, Mikołajów, Kijów (przemysł metalurgiczny i maszynowy). Dobrze rozwinięty jest również przemysł rolniczy zwłaszcza na płn. – zach.
Rośliny uprawne | Pow. w tys. ha 1973 | Zbiory w tys. ton | Plony w q/ha | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Średnia 1966-70 | 1973 | % zbiorów ZSRR | Średnia 1966-70 | 1973 | ||
Pszenica ozima Kukurydza na ziarno Jęczmień jary Buraki cukrowe Słonecznik Len na włókno Ziemniaki Winorośl | 8 330 2 220 2 503 1 701 1 728 237 1 901 267 | 16 193 6 337 7 966 46 731 2 830 86,6 20 294 1 065 | 26 608 7 815 6 673 47 520 3 154 139 22 167 1 254 | 24,3 59,1 54,6 42,7 31,4 20,5 27,4 | 23,6 27,9 24,5 267 16,4 3,8 100 42,2 | 31,9 35,1 26,7 279 18,1 5,9 116 60,9 |