Charakterystyka przestępczości w Polsce

1. Rozmiar przestępczości

Poziom przestępczości w Polsce wyznaczony jest przestępczością o charakterze kryminalnym,(ok. 90% ma podłoże kryminalne, 10% ma podłoże gospodarcze – kradzieże rozboje). Przestępczość dominuje w dużych aglomeracjach miejskich. W strukturze przestępczości kryminalnej dominują przestępstwa skierowane na zabór mienia bez użycia przemocy na osobie, ok. 60% ogółu przestępstw kryminalnych to kradzieże z włamaniem. Aktualne tendencje rozwojowe przestępstw to wzrost przestępczości przy użyciu broni palnej i materiałów wybuchowych na tle rabunkowym a także nasilenie przestępstw porachunkowych w postaci zabójstw, uszczerbku na zdrowiu, uprowadzanie osób, rozwój przestępczości zorganizowanej przypominające struktury mafijne.
W okresie od 1 stycznia 2003 roku do 31 grudnia 2005 roku w bazie Krajowego Centrum Informacji kryminalnych podmioty uprawnione dokonały łącznie 8 394 659 rejestracji.
Na razie od stycznia do listopada 2006 r. Policja zarejestrowała 1.045.817 przestępstw stwierdzonych jest to o 6,5 proc. mniej niż w okresie styczeń - październik 2005 r. Szczególnie zmniejszyła się liczba przestępstw kryminalnych - o 10,4 % i wyniosła 723.036. Utrzymuje się natomiast, wynikający ze zwiększonej aktywności, dynamiczny wzrost ujawnionych przestępstw gospodarczych o 6,4 proc. do poziomu 121.323 przestępstw stwierdzonych.

W porównaniu do lat poprzednich tj. 2003/2004 roku zanotowano:

• rekord spadek kradzieży samochodów – aż o 31 proc. co oznacza, że było ich mniej o 11.220
• spadek kradzieży z włamaniem - o 20,4 proc było ich mniej o 36.181
• spadek kradzieży cudzej rzeczy - o 13,2 proc. oznacza, że było ich mniej o 34.431
• spadek przestępstw rozbójniczych - o 14,8 proc. co oznacza, że było ich mniej o 5.002, w tym spadek rozbojów z użyciem broni lub niebezpiecznego narzędzia o 21,3 proc, co oznacza, że było ich mniej o 674
• spadek przestępstw zgwałcenia - o 5,1 proc. było ich mniej o 82

Wzrosła natomiast ogólna liczba bójek i pobić – o 377 przestępstw, choć zmniejszyła się liczba tych przestępstw z użyciem broni lub innego niebezpiecznego narzędzia o 22,5 proc., zanotowano policjantów 169 przypadków mniej.

Należy ujawnić również przestępstwa narkotykowe – zarejestrowano ich 58.981.
Liczba przestępstw korupcyjnych utrzymała się na podobnym poziomie – zarejestrowano ich 4.643
Liczba przestępstw drogowych 159.381 – tyle zanotowano ale ich liczba spada w tym 141.633 podejrzanych o prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości.

Ogólna liczba podejrzanych dorosłych wyniosła 433.892
Liczba podejrzanych nieletnich nieznacznie wzrosła; policjanci ustalili ich
43.485 czyli o 2,2 proc. więcej niż w tym samym okresie w latach poprzednich.

Liczbę przestępstw odnotowanych w latach 2002-2005 można przedstawić w formie tabeli przedstawia się on następująco:
Przestępstwa stwierdzone, podejrzani, wykrywalność –ogółem
Rok Stwierdzone Podejrzani Wykrywalność
2005 1.379.962 594.088 58.6
2004 1.461.217 578.059 56.2
2003 1.466.643 557.224 55.2
2002 1.404.229 552.301 54.9
2001 1.390.089 533.943 53.8
2000 1.266.910 405.275 47.8


W tym przestępstwa stwierdzone - wybrane kategorie (Przestępstwa rozbójnicze: kradzież rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze, rozbój)
Rok Zabójstwo Zgwałcenie Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce lub pobicie Kradzież Przestępstwa rozbójnicze Kradzież z włamaniem
2005 837 1.987 15.047 13.911 324.144 42.150 221.020
2004 980 2.176 15.814 14.338 339.086 48.636 266.591
2003 1.039 2.322 15.669 14.010 336.143 51.688 294.654
2002 1.188 2.345 16.775 14.194 314.929 47.808 304.625


Wykrywalność – w tych samych kategoriach
Rok Zabójstwo Zgwałcenie Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce lub pobiciu Kradzież Przestępstwa rozbójnicze Kradzież z włamaniem
2005 90,6 84,1 87,8 77,4 20,7 52,0 22,4
2004 90,8 82,7 87,8 75,8 19,9 50,4 21,1
2003 87,5 85,7 87,9 76,4 19,8 48,0 20,2
2002 89,4 85,3 89,1 77,2 21,2 50,6 21,5


2. Aktualne trendy

Na podstawie statystyk można zaobserwować : 196.486 przestępstw drogowych
1.000.096 kryminalnych oraz 136.801 przestępstw gospodarczych ogółem 1.379.962 stwierdzonych pozostaje jeszcze 594.088 przestępstw podejrzanych, jest to znacznie mniej niż w roku np. 2003 gdy policja stwierdziła łącznie 1.466.643 przestępstw (wzrost o 4,4 % w stosunku do roku 2002), w tym 1.101.387 ( wzrost o 1,6 %) o charakterze kryminalnym oraz 147.658 ( wzrost o 34,6 % ) o charakterze gospodarczym.
Natomiast 2004 rok można nazwać w pewnym sensie rokiem przełomowym. Liczba przestępstw stwierdzonych obniżyła się o 0,4%, a wskaźnik zagrożenia przestępczością na 100 tys. mieszkańców spadł o 12,7, z 3839,9 do 3827,2. W ten sposób została przełamana trwająca od 12 lat (od 1993 r.) tendencja stałego wzrostu przestępczości.
W 2004 roku ograniczono rozmiary przestępczości, w tym, co najważniejsze, przestępczości kryminalnej.
Na terenie kraju stwierdzono 1 461 217 wszystkich przestępstw, co w porównaniu z 2003 rokiem (1 466 643) oznaczało spadek o 0,4%, w tym 1 085 295 przestępstw kryminalnych - spadek o 1,5%.
Jednakże rok 2005 jest pierwszym w historii Policji, w którym odnotowano zarówno spadek przestępczości we wszystkich najważniejszych kategoriach, (w szczególności przestępstw kryminalnych), jak i wzrost wskaźnika wykrywalności niemal wszystkich rodzajów przestępstw. W porównaniu do lat poprzednich jest to jeden z najmniej”przestępczych roków”. Ogólna liczba przestępstw spadła o 5,6 % ( z 1.461.217 do 1.379.962) czyli każdego dnia, mniej o 222 przestępstwa.

A o to zestawienie przestępstw przedstawione w skali malejącej za rok 2005
Dokonano:
Kradzieży cudzej rzeczy - 324.144 przypadków(spadek z 339.086)
Kradzieże z włamaniem 221.020 przypadków(spadek z 266.591)
Fałszerstw kryminalnych - 61.750 (spadek z 66.397)
Kradzieży samochodów - 45.292 (spadek z 51.150)
Rozboje, wymuszenia rozbójnicze 42.150 (spadek z 48.636), w tym z użyciem roni lub niebezpiecznego narzędzia - 3.926
Oszustw kryminalnych 39.282(spadek z 45.350)
Bójki i pobici 13.911 (spadek z 14.338), w tym z użyciem broni lub niebezpiecznego narzędzia - 936
Krótkotrwałego zaboru pojazdu - 8.776 (spadek z 10.963)
Zgwałceń 1.987 (spadek z 2176)
 Przestępstwa z użyciem broni palnej 849(spadek z 1.058)
Zabójstwa 837 przypadków (spadek z 980 ) , w tym zabójstw o motywie rabunkowym 90 przypadków
Należy dodać iż jeszcze bardziej aktywnie niż w roku ubiegłym zwalczono przestępczość narkotykową. Tym samym policjanci ujawnili o 13,8 % przestępstw narkotykowych więcej niż rok wcześniej ( wzrost z 59.356 do 67.560).

3.Geografia przestępczości

Przestępstwa stwierdzone wg. województw w przybliżeniu w latach 2002-2003 :
najwięcej śląskie ponad ok.182 000 przestępstwa rocznie
dolnośląskie ponad ok.120 000
mazowieckie(Warszawa) ponad 119 000
wielkopolskie ponad ok.117 000
pomorskie ponad ok.113 000
małopolskie ponad ok.106 000
opolskie ponad ok.39 000
świętokrzyskie ponad ok.39 000
podkarpackie ponad ok.39 000
podlaskie ponad ok.34 000
najmniej lubelskie ponad 33 000

To zestawienie utrzymuje się w podobnych wartościach w roku 2005 jest tylko nieznaczna różnica wzrostu przestępstw w województwie mazowieckim oraz śląskim a spada na Podkarpaciu i Opolszczyźnie.

4. Nnajbardziej niebezpieczny czas na podstawie badań Centrum Opinii Publicznej dla KGP, 5 - 9 października 2006 r., N = 1057)

Ocena stanu bezpieczeństwa w Polsce
Utrzymuje się zaobserwowana w zeszłym roku wyraźna poprawa opinii o stanie bezpieczeństwa w kraju i w miejscu zamieszkania. W roku bieżącym spadł nieznacznie odsetek badanych postrzegających Polskę jako kraj, w którym żyje się bezpiecznie i wynosi 43%, mimo to jest on nadal wyższy niż w kilkunastu poprzednich latach. Natomiast nadal przeszło połowa ankietowanych (53%) deklaruje, że Polska nie jest krajem bezpiecznym.
W październiku 2006. wzrósł odsetek badanych postrzegających Polskę jako kraj, w którym żyje się bezpiecznie i wynosi on 54% (wzrost o 11 punktów procentowych). Jest to najwyższy wskaźnik od początku istnienia Policji (1990). Jednocześnie spada odsetek ankietowanych, deklarujących, że Polska nie jest krajem bezpiecznym (44% - spadek o 9 punktów procentowych). Po raz pierwszy od 1990 roku odsetek osób oceniających Polskę, jako kraj bezpieczny jest wyższy, niż odsetek tych, którzy wyrażają zdanie przeciwne.
W stosunku do ubiegłego roku nie zmieniły się oceny stanu bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Dla 78% Polaków ich miejsce zamieszkania można nazwać bezpiecznym, a dla co piątego otoczenie, w którym mieszka nie jest źródłem poczucia bezpieczeństwa. Oceny te różnią się między sobą w zależności od wielkości zamieszkiwanej miejscowości. Najbezpieczniej czują się mieszkańcy wsi i miast do 20 tys. mieszkańców. Natomiast w miastach średnich i dużych niemal co trzeci mieszkaniec nie czuje się bezpieczne.
Poczucie zagrożenia przestępczością
43% dorosłych Polaków nie ma obaw, że stanie się ofiarą przestępstwa, odmienne poczucie ma przeszło połowa (55%) ankietowanych. Natomiast blisko dwie trzecie (64%) deklarowało obawę, że ofiarą przestępstwa może stać się ktoś z ich najbliższej rodziny. Poczucie bezpieczeństwa osobistego oraz najbliższych znacznie się różni w zależności od miejsca zamieszkania. Najmniej boją się mieszkańcy wsi i miast do 20 tys., najbardziej mieszkańcy największych miast.
Na opinie o stopień poczucia bezpieczeństwa duży wpływ mają własne doświadczenia badanych. Wśród wszystkich uczestników badania aż 37% w ciągu ostatnich pięciu lat padło ofiarą jakiegoś przestępstwa, najczęściej była to kradzież lub włamanie. W tej grupie poczucie braku obaw o bezpieczeństwo własne lub najbliższych jest o połowę niższe niż u ankietowanych, którzy nie mieli takich doświadczeń.
Jeśli chodzi o poczucie bezpieczeństwa w okolicy miejsca zamieszkania to:
79% Polaków uznaje swoje miejsce zamieszkania jako bezpieczne. Natomiast co piąty obywatel (20%) uważa, że otoczenie, w którym mieszka nie jest bezpieczne i spokojne


Poczucie zagrożenia przestępczością

Wzrósł odsetek Polaków (46% - o 3 punkty procentowe), którzy nie obawiają się, że zostaną ofiarą przestępstwa. Jest to wynik najwyższy od 1996 roku. Pomimo tego, wciąż ponad połowa (52%) ankietowanych wyraża taką obawę. Jednocześnie coraz mniej badanych, deklaruje, że ofiarą przestępstwa może stać się ktoś z ich najbliższej rodziny. Wskaźnik ten jest najniższy z dotychczas odnotowywanych i wynosi 56%. O bezpieczeństwo osób najbliższych nie obawia się 42% obywateli (wzrost o 8 punktów procentowych), co również jest najlepszym wynikiem od początku badania
Poziom poczucia bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania osób badanych, w porównaniu do marca 2006 r., wzrósł o 2%. W sierpniu 2006r. 70% ankietowanych zadeklarowało, że czuje się bezpiecznie spacerując w swojej okolicy po zmroku. Jest to najwyższy wynik od marca 1994 r., tj. kiedy zapytano o to po raz pierwszy (wtedy wyniósł 44%). W stosunku do roku ubiegłego, w roku 2006 zanotowano wzrost łącznie o 7%
79% mężczyzn czuje się bezpiecznie spacerując w swojej okolicy po zmroku. Wśród kobiet odsetek ten jest niższy wynosi 63%. Tylko blisko co piąty mężczyzna i co trzecia kobieta czuje się niebezpiecznie podczas takich spacerów
Poziom poczucia bezpieczeństwa podczas spacerów w swojej okolicy po zmroku przyjmuje najwyższe wartości w grupach 15-19 lat (79%) i 40-49 lat (76%), nieco niższe u dwudziestolatków i pięćdziesięciolatków (po 72%). Najniższe wartości przyjmuje w grupach trzydziestolatków (65%) i osób powyżej 60 lat (64%)
Zmienna wykształcenia różnicuje opinie badanych na temat poczucia bezpieczeństwa podczas spacerów po zmroku. Wyniki badania wskazują, że im wyższy jest poziom wykształcenia badanych osób, tym niższe jest ich poczucie bezpieczeństwa. Niemal 3/4 znich z wykształceniem podstawowym oraz zasadniczym zawodowym czuje się bezpiecznie spacerując w swojej okolicy po zmroku. Pogląd ten podziela 2/3 osób z wykształceniem średnim i pomaturalnym oraz wyższym i licencjackim.
Mieszkańcy wsi czują się zdecydowanie bezpieczniej (85%) podczas nocnych spacerów niż mieszkańcy miast (62%). Najmniej bezpiecznie czują się obywatele miast od 100 tys. do 500 tys. ludności (56%). Jest to wynik niższy o 29 punktów procentowych od mieszkańców wsi i o 14 punktów procentowych od średniej wynoszącej 70%. W pozostałych miastach, prawie 2/3 zamieszkującej je ludności czuje się bezpiecznie.