Spór wokół genezy II wojny światowej.

1. WPROWADZENIE
2. TAKTAT WERSALSKI
3. PRZEJĘCIE WŁADZY PRZES MUSSOLINIEGO
4. MEIN KAMPF
5. WIELKI KRYZYS EKONOMICZNY
6. JAPONIA ŚWIATOWĄ POTĘGĄ
7. HITLER U WŁADZY
8. ŚWIAT U PROGU WOJNY
9. PODSUMOWANIE
10. BIBLIOGRAFIA

1 września 1939 roku o godzinie 3.00 w nocy , pierwsze oddziały Wehrmachtu przekroczyły niemiecko-polską granicę. O godzinie 4.45 niemiecki pancernik "Schleswig-Holstein" rozpoczął ostrzeliwanie Westerplatte , polskiej placówki w Gdańsku. Tak wybuchła największa wojna w dziejach ludzkości. II wojna światowa.

1. WPROWADZENIE

Geneza-zespół warunków , które złożyły się na powstanie jakiegoś zjawiska , jego rozwój od form zarodkowych do rozwiniętych.

Od kiedy człowiek stanął na dwóch nogach stał się istotą konfliktową.Małe konflikty z czasem przerodziły się w większe , a te przeistoczyły się w wojny. Było (i będzie) tych wojen w historii ludzkości nieskończenie wiele. Wojny starożytne , nowożytne , religijne , domowe , międzynarodowe , ogólnoeuropejskie , światowe itd. Jednak jak powiada pewne powiedzenie "Nie ma dymu bez ognia" to znaczy , że każde działanie musi mieć jakąś przyczynę , a co za tym idzie każda wojna naszego świata musiała mieć jakieś powody aby wybuchnąć. Przyczyn było jeszcze dużo więcej niż samych wojen które z powodu owych przyczyn wybuchały. Ale tutaj rodzi się pytanie: która przyczyna była bardziej istotna? Czy dany fakt rzeczywiście miał najważniejsze znaczenie i w największym stopniu spowodował wybuch danej wojny?

Czy rzeczywiście główną przyczyną prowadzenia krucjat była chęć walki z niewiernymi w imię Pańskie? A może po prostu była to tylko chęć grabienia i łupienia cudzych majątków. Historycy zawsze będą się spierać o to , które fakty wpłynęły na wybuch danego konfliktu. Ale czy można mówić o sporze wokół genezy II wojny światowej? Na to pytanie trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć. Większość historyków nie spiera co do tego , które warunki złożyły się na wybuch wojny , a co najwyżej , które z nich były ważniejsze od pozostałych.

II Wielka wojna była największą wojną w dziejach ludzkości. Te sześć lat (1939-45) zostanie zapamiętane aż do końca świata. Spośród 78 istniejących w tym czasie państw tylko sześć nie przystąpiło do wojny. Pod broń powołano ponad 110 mln ludzi. Wydatki wojenne pochłonęły 935 mld dolarów , a straty materialne w samej tylko Europie szacowano na 260 mld dolarów. 53 mln ludzi poległo , zostało zamordowanych lub zmarło na wskutek epidemii głodu i działań wojennych.

Największe straty poniosły państwa okupowanej Europy , a w Azji Indie i Chiny.

W drugiej wojnie światowej zastosowano najnowsze w ówczesnych latach technologie , wybudowano wiele nowych rodzajów broni i urządzeń , które miały pomóc w walce z przeciwnikiem. Podczas wojny pierwszy raz użyto bomby atomowej(i jak na razie ostatni) przeciw ludności cywilnej w Hiroszimie i Nagasaki. Wybudowano także tzw. obozy koncentracyjne gdzie eksterminowano ludzi. Obozy te powstały tylko w dwóch najbardziej totalitarnych świata państwach: III Rzeszy i Związku Radzieckim. Do dzisiaj nie wiemy ile osób w tych obozach naprawdę zginęło.

Faktów składających się na wybuch II wojny w latach 1918-1939 można znaleźć bardzo wiele. Postanowienia traktatu wersalskiego to w zasadzie chyba najważniejszy fakt w okresie międzywojennym. Następne ważne przyczyny to dojście do władzy ludzi pragnących przeobrazić swoje państwa w totalitarne imperia (Hitler , Stalin , Mussolini). Czy ci ludzie naprawdę musieli się znaleźć na szczycie swoich państw i czy ich działania były bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny? Być może tak ale nie do końca. Na to nieszczęście jakim była II Wielka Wojna złożyło się setki warunków. Każde spotkanie wielkich ówczesnego świata , każdy najmniejszy szczegół , który początkowo umknął uwadze wszystkich , mógł stać się przyczyną działania któregoś z rządów co doprowadziło do konfliktu z innym państwem. Podsycanie nastrojów nacjonalistycznych we Włoszech , Japonii i Niemczech musiało doprowadzić do konfrontacji z państwami pragnącymi zachować ład wersalski. Francja i Wielka Brytania , mocarstwa , które zwyciężyły I Wielką Wojnę , bardzo nieudolnie próbowały prowadzić politykę stabilności na kontynencie i nie potrafiły zahamować terytorialnych zapędów III Rzeszy. To w końcu musiało doprowadzić do konfliktu. Na zachodzie terytorialne żądania Hitlera nie były porównywalne z wręcz nierealnymi żądaniami na wschodzie. Tu interesy niemieckie pokrzyżowały się z sowieckimi. Stalin , który pragnął eksportu Czerwonej Rewolucji , nie mógł dopuścić do zajęcia przez III Rzesze Polski , Ukrainy i państw nadbałtyckich. Hitler z kolei potrzebował przestrzeni życiowej dla narodu niemieckiego na ziemiach polskich i zachodnio ukraińskich. W to wszystko wmieszana była suwerenna od 1918 roku Polska. Polacy , którzy dopiero co odzyskali niepodległość i wygrali wojnę z bolszewikami , nie mogli przystać na niemieckie żądania Gdańska i korytarza przez Pomorze. Nie najlepiej układały się również stosunki Rzeczypospolitej z Czechosłowacją. Zajęcie przez Polaków Zaolzia tylko zaogniło sytuację w tej części Europy.

Narastające nastroje i niepokoje pogłębił jeszcze bardziej Wielki Kryzys Ekonomiczny w 1929 roku. Szalejąca inflacja , bezrobocie i głód przekonały społeczeństwa do wprowadzenia zmian. Dzięki kryzysowi do władzy doszedł przecież nie kto inny tylko Adolf Hitler...

W zasadzie każda przyczyna wynikała z innej , a tą najważniejszą był traktat wersalski. Być może gdyby postanowienia traktatu były inne do II wojny światowej nigdy by nie doszło. Oczywiście inne przyczyny były również ważne , ale według mnie , nie tak ważne jak traktat. W mojej pracy postaram się przynajmniej pokrótce przedstawić te najbardziej istotne wydarzenia , które doprowadziły do wybuchu wojny i w miarę wnikliwie je przeanalizować , aby udowodnić , że albo były mniej istotne od owego nieszczęsnego traktatu , albo z niego wynikały.

2. TRAKTAT WERSALSKI

28 czerwca 1919 to data wydarzenia , które umotywowało do działania wielu ludzi i wywołało cały łańcuch nieszczęść. Traktat wersalski , bo o tym wydarzeniu mowa , był jednym z trzech głównych warunków bez którego II wojna światowa by nie wybuchła. Tą tezę postaram się w dalszej części mojej pracy udowodnić.

Postanowienia podpisanego w Paryżu traktatu były łagodnie mówiąc mało trafne. Traktat był w rzeczywistości srogim rozliczeniem się Francji z II Rzeszą. Już preambuła traktatu za wybuch wojny obciążała Niemcy. Większość dalszych postanowień wynikało z tego założenia. Traktat przyznawał Francji Alzację i Lotaryngię , Belgia otrzymała Okręg Eupen i Malmedy , a Polska Wielkopolskę i Pomorze Gdański. Na bardziej strategicznych obszarach przyjęto inne rozwiązania. Gdańsk stał się wolnym miastem. Przemysłowy okręg Saary poddano administracji międzynarodowej. Bogate w złoża kopalnie okręgu przekazano jednak Francji na piętnaście lat jako wynagrodzenie za to , że podczas wojny francuskie okręgi przemysłowe pracowały na rzecz niemieckiego okupanta. Na Śląsku , Warmii i Mazurach ogłoszono plebiscyty. Niemcy utraciły na skutek postanowień 14 procent swojego terytorium z 1914 roku oraz blisko10 procent ludności. II Rzesza musiała zrzec się wszystkich swoich koloni , które zostały podzielone jako mandaty Ligi Narodów. Jako państwo odpowiedzialne za wojnę Niemcy zostały zobowiązane do zapłacenia niebotycznych odszkodowań tzw. reparacji. Zwycięzcy nie byli zgodni co do wysokości odszkodowań. Rząd francuski pragnął całkowitego zwrotu kosztów , Wielka Brytania częściowego pokrycia strat , a Stany Zjednoczone zrzekły się jakichkolwiek roszczeń. Ostatecznie kwotę ustalono na astronomiczną kwotę 6,5 mld dolarów. Jednak najgorsze dla państwa niemieckiego były postanowienia dotyczące ograniczenia jego suwerenności. Lewobrzeżna Nadrenia miała być okupowana przez 15 lat i zdemilitaryzowana na do końca ludzkości. Ograniczono ponadto niemieckie siły zbrojne. Wojska lądowe miały liczyć 100 tysięcy zawodowych oficerów i żołnierzy , wyposażonych tylko w broń krótką ! Zakazano Niemcom posiadania lotnictwa i floty podwodnej , a marynarka została poważnie zredukowana.

Postanowienia traktatu były , delikatnie mówiąc , fatalne. Francuzi , którzy byli głównymi pomysłodawcami większości postanowień traktatu obrali najgorszą z możliwych dróg. Najgorszą bo środkową. Albo należało państwo niemieckie zniszczyć zupełnie , albo nie wprowadzać w stosunku do niego żadnych restrykcji. Cesarstwo Niemieckie stało się zranionym lwem na dodatek pozbawionym swej brody. Ograbione z kolonii , pozbawione armii , zmuszone do zapłacenia olbrzymich odszkodowań musiało się jakoś bronić. Które państwo świata mogło egzystować na takich warunkach? Żadne. Nie mogły i Niemcy.

Być może gdyby nie tak ostre postanowienia traktatu nie miałyby miejsca wszystkie te fatalne wydarzenia , które rozegrały się w latach późniejszych. Czy naród niemiecki wybrałby na swego przywódcę małego austriackiego krzykacza, gdyby ten nie głosił haseł o odrodzeniu niemieckiej potęgi? Nie. Gdyby niemiecka potęga nie została zniszczona traktatem wersalskim , Hitler nie mógłby głosić nacjonalistycznych haseł bo nie miałby ku temu powodu , a w efekcie nigdy nie zostałby wybrany Kanclerzem Rzeszy.

Traktat bardzo źle rozwiązywał sprawy terytorialne. Wymieszaną etnicznie ludność bardzo trudno było rozdzielić granicami terytoriów. Niemcy straciły tereny , które zamieszkiwała w większości niemieckojęzyczna ludność i od prawieków znajdowały się w granicach Rzeszy. Gdyby były to jeszcze regiony o małym znaczeniu to można by taką stratę przeboleć. Niestety były to tereny o znaczeniu wysoko strategicznym i ich strata stawiała państwo niemieckie w bardzo trudnej sytuacji. Na stratę takich ziem jak Nadrenia , Alzacja czy Śląsk żadne państwo nigdy nie pozwoliłoby.

Również postanowienia dotyczące ograniczenia liczebności armii i jej wyposażenia , a także te dotyczące odszkodowań , okazały się bardzo dotkliwe dla państwa niemieckiego. Ograniczenie floty wojennej oraz zakaz posiadania lotnictwa i broni pancernej spowodowały zniszczenie niemieckiego przemysłu militarnego. Rzesza utraciła większość swojego przemysłu ciężkiego ( Śląsk , Zagłębie Ruhry ) co w połączeniu z zapłatą astronomicznych odszkodowań wojennych spowodowało kryzys gospodarczy. Szalejąca hiperinflacja oraz rosnące bezrobocie dopiero teraz uświadomiło przeciętnemu niemieckiemu obywatelowi co to jest traktat wersalski.

Naród niemiecki żądał zmian , potrzebował nowych ludzi u władzy i właśnie na tym urosła w potęgę NSDAP.

3. PRZEJĘCIE WŁADZY PRZEZ MUSSOLINIEGO

Włochy wyszły z I wojny jako naród bardzo rozczarowany. Czuły się nie jako kraj zwycięski , ale raczej jako państwo przegrane , upokorzone , wykorzystane i pominięte przy ustaleniach traktatowych. Włochy nie otrzymały ani obszarów na wschodnim wybrzeżu Adriatyku , ani też części niemieckiego imperium kolonialnego , które zostało podzielone jako mandaty Ligi Narodów. Gospodarka musiała przestawić się z wojennej na pokojową , co doprowadziło do ograniczenia liczby etatów i w efekcie do bezrobocia.Spadł popyt niebezpiecznie szybko rosła inflacja.Narastały nastroje nacjonalistyczne , które w 1919 roku były tak silne , że korpus ochotników pod dowództwem Gabriele d`Annunzio zajął miasto Fiume (dzisiejsza Rijeka) , które na mocy traktatu z St.Germain znalazło się w granicach Jugosławii. Obok nastrojów nacjonalistycznych pojawiły się społeczne. Socjalistyczne związki zawodowe organizowały strajki, demonstracje , a nawet lokalne próby obalenia władzy. Burżuazję ogarnął strach przed Czerwoną Rewolucją.

Był to idealny moment dla Benito Mussoliniego aby wkroczyć na scenę polityczną. Mussolini urodził i wychował się w rodzinie o sympatiach lewicowych. Początkowo również kierował się tymi sympatiami. Był dziennikarzem pism socjalistycznych , członkiem partii. Po wybuchu wojny uciekł z kraju kryjąc się przed poborem do wojska. Wkrótce jednak zmienił zdanie i nawoływał do przystąpienia do wojny państwa włoskiego , po stronie Ententy. Za te poglądy został usunięty z partii i wyrzucony z redakcji jednego z socjalistycznych pism.Założył wówczas własna gazetę w której wygłaszał swoje poglądy oraz lansował siebie jako polityka. Po przystąpieniu Włoch do wojny zgłosił się do armii na ochotnika i służył aż do 1917 roku kiedy został ranny. Po rewolucji bolszewickiej Mussolini odwrócił się od poglądów socjalistycznych głosząc teraz poglądy bardziej radykalne , nacjonalistyczne i militarystyczne. Atakował system polityczny , podobnie jak wielu weteranów wojny przemoc traktował jako sposób wprowadzenia zmian.

W okresie nasilenia strajków robotniczych wraz ze swoimi zwolennikami tworzy Związki Walki i organizacje paramilitarne zwane "czarne koszule". Hasła nowej organizacji to mieszanina doktryn socjalistycznych , nacjonalistycznych , anarchistycznych i konserwatywnych. Doszła do tego wrodzona ambicja i chęć przejęcia władzy Mussoliniego. Za podstawowy cel faszyści upatrzyli sobie zniszczenie partii socjalistycznej i uporanie się ze strajkującymi robotnikami. Równocześnie na bazie Związków Walki Mussolini tworzy partię faszystowską. Rozwija aparat partyjny , zorganizowany w sposób hierarchiczny i podporządkowany tylko jemu. Przyjmuje tytuł " duce" - wódz. Po wyborach w 1921 roku w których partia uzyskała 35 mandatów , zmienia się troszkę jej program i charakter. Mussoliniego nadal popiera burżuazja , chłopi i weterani wojny , ale teraz zbliża się również do Kościoła katolickiego i dworu królewskiego. Do partii masowo wstępuje młodzież , której podobają się militarystyczne ideały.

W październiku 1922 roku , w sytuacji , w której Włochy znajdowały się na skraju wojny domowej , Mussolini organizuje zjazd partii faszystowskiej w Neapolu. Przyjeżdża blisko 25 tysięcy zwolenników "duce" , a on sam żąda dla siebie urzędu premiera. W przypadku odmowy ze strony króla Włoch Wiktora Emanuela III , Mussolini zapowiada marsz na Rzym , w którym weźmie udział 25 tysięcy jego zwolenników. I tu dzieje się rzecz bardzo dziwna. Król będąc niepewnym postawy armii i puczu , legalnie przekazuje tekę premiera Mussoliniemu. "Duce" triumfalnie , niczym Cezar , wkracza do Rzymu. Wygrał , doszedł do władzy.

Dlaczego Wiktor Emanuel III tak bardzo przestraszył się Mussoliniego? Dlaczego bez słowa sprzeciwu mianował go premierem i dlaczego bał się postawy lojalnej mu przecież armii? Prawdopodobnie król tak samo jak burżuazja bał się socjalistów i robotniczej rewolucji.

W 1923 roku deputowani , przerażeni sytuacją w stolicy i bojąc się o własne życie , mianują Mussoliniego dyktatorem. Nowy dyktator dość szybko zmienia prawo wyborcze , co umożliwia jego partii osią wszcie większości w parlamencie. W 1926 roku następuje rozwiązanieerdzystkich partii politycznych ( poza faszystowską oczywiście ). Przestaje istnieć parlament , Mussolini zawiesza wolność prasy i zgromadzeń. Nastał czas rządów faszystowskich.

Dosyć szeroko opisałem przejęcie władzy przez Mussoliniego ze względu na to , że jest jedna z najważniejszych przyczyn wybuchu II wojny światowej. Niektórych takie stwierdzenie bardzo zdziwi i będzie dla nich bardzo szokujące , ale jest ono w stu procentach słuszne. Dojście do władzy Mussoliniego i przede wszystkim jego polityka miało dwa zasadnicze skutki. Po pierwsze: na południu Europy tworzy się państwo , które chce władać terytoriami porównywalnymi do ziem Imperium Rzymskiego. Wiąże się to z zajęciem przez Włochy basenu Morza Śródziemnego. "Duce" chce mieć pod swoją kontrolą Italię , południową Francję , Hiszpanię , Grecję , Turcję i Północną Afrykę i Dalmację. Po przystąpieniu do wykonania swego planu cała południowa Europa staje się teatrem wojny , do tego dołącza się Wielka Brytania , która pragnie bronić swoich interesów w Północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie. Po drugie: z dojścia do władzy Mussoliniego i organizacji włoskiego państwa faszystowskiego lekcję wziął nie kto inny tylko Adolf Hitler. Sytuacja tych dwóch państw jest po 1918 roku dosyć podobna , więc Hitler nie miał najmniejszych problemów z adaptacją włoskich rozwiązań w niemieckich warunkach. W Niemczech cały schemat zadziałał podobnie kilka lat później. "Duce" stosuje bezkompromisową politykę co również podchwycił Hitler i w efekcie doprowadził do wybuchu wojny. Gdyby przecież fuhrer był w swoich żądaniach choć trochę ustępliwy to jego zdobycze ograniczyłyby się do Nadrenii i Austrii , a wojna nigdy nie miałaby miejsca.

Najprawdopodobniej gdyby 20 października 1922 roku włoski król Wiktor Emanuel III nie przekazał teki premiera Mussoliniemu nigdy nie doszłoby do wybuchu II wojny światowej. Prawdopodobnie władzę we Włoszech przejęliby bolszewicy. Adolf Hitler nigdy nie próbowałby przejąć władzy w II Rzeszy , która nadal pozostałaby uciśniona postanowieniami traktatu wersalskiego. Są to oczywiście tylko dywagacje i moje prywatne zdanie , ale czyż nie jest to prawdopodobne?

4. MEIN KAMPF

Dnia 8 listopada 1923 roku o godzinie dwudziestej w jednej z monachijskich piwiarni rozpoczyna się wiec partii konserwatywnej Gustawa von Kahra , generalnego komisarza Bawarii. Kilka minut później , na salę wypełnioną blisko trzema tysiącami mieszczan , słuchających przy piwie wystąpienia von Kahra , wkracza oddział szturmowców. Do zgromadzonych na sali karabiny SA-mani wymierzają karabiny. Na podium wbiega Adolf Hitler i wystrzela z pistoletu w sufit w celu zwrócenia na siebie uwagi. Hitler ogłasza komunikat o obaleniu przez narodową rewolucję zarówno rządu Rzeszy jak i krajowego rządu Bawarii. Ogłasza również , że policja i wojsko gotowe są do wymarszu pod sztandarami ze swastyką. Do sąsiedniego , tonem nie znoszącym sprzeciwu , zaprasza von Kahra , von Lossowa i Seissra , aby ci przeprowadzili z nim pertraktacje. Trzej panowie nie mają jednak ochoty na żadne rokowania. Wówczas Hitler powraca na salę i ogłasza , że von Kahr został mianowany regentem Bawarii , a w Monachium jeszcze dziś wieczorem zostanie utworzony nowy rząd , który obali prezydenta Eberta i dotychczasowy rząd Rzeszy , przebywający w Berlinie. Nowym Kanclerzem będzie Adolf Hitler , a zwierzchnikiem sił zbrojnych generał Erich Ludendorf. Wobec takiej sytuacji Kahr i spółka deklarują iż "stają po stronie narodowej rewolucji". Proszą o zwolnienie do domów i deklarują , że będą cały czas do dyspozycji wywrotowców. Po zwolnieniu przez generała Ludendorfa , natychmiast udają się do koszar Reischwehry i tam opracowują plan stłumienia puczu. Von Kahr niezwłocznie podpisał dekret o delegalizacji NSDAP. Miasto zostaje otoczone przez wojsko.

Rebelianci tymczasem podejmują desperacką próbę dotarcia do centrum Monachium. Tam zostają zatrzymani przez policję. Padają strzały. Ginie szesnastu nazistów , są ranni.

Proces organizatorów puczu odbywa się przed sądem okręgowym w Monachium. Cechuje go wyjątkowa pobłażliwość dla oskarżonych. Pozwala im się na wygłaszanie wielogodzinnych przemówień , które mają charakter propagandowy. Po miesiącu procesu (od 26 lutego do 27 marca 1924) pada werdykt: pięciu oskarżonych zostaje skazanych na 15 miesięcy więzienia i natychmiast zwolniono z aresztu , gdyż ich wyroki zawieszono , czterech pozostałych , wśród nich Hitlera , skazano na 5 lat więzienia.

Hitler został uwięziony na 9 miesięcy , w grudniu 1924 roku , wraz z pozostałą trójką uwięzionych organizatorów puczu monachijskiego , zostaje uwolniony. W tym okresie powstaje książka , która jest elementarzem nazizmu. Książka , której posiadania po wojnie będzie surowo zakazane. I w końcu książka , która jest planem Hitlera na przyszłość. Bez tego dzieła miliony Niemców nie podporządkowało by się Hitlerowi. W napisaniu tego "dzieła" wydatnie pomógł jego osobisty sekretarz Rudolf Hess.

"Mein Kampf" ( Moja Walka ) dzieli się na dwie części. Pierwsza nosząca tytuł "Obrachunek" ukazała się w 1925 roku , drugi pt. "Ruch narodowosocjalistyczny" dwa lata później. W "Mein Kampf" przewijają się wątki autobiograficzny i refleksyjny. Według opinii większości filologów książka napisana jest w nieporadnym stylu. Przydługie enigmatyczne zdania dalekie są od klarowności. Hitler nie zwracał uwagi na styl gdyż był przekonany o swoim geniuszu. Gdy pisał tą książkę był jeszcze obywatelem austriackim , co często wytykali mu przeciwnicy polityczni , dlatego też już we wstępie odciął się od swojego austriackiego pochodzenia. Również w dalszych rozdziałach krytykuje Austrię i monarchię Habsburską , a znienawidzony Wiedeń przyrównuje do wieży Babel. To na Austriaków zrzuca część winy za porażkę Niemiec w I Wielkiej Wojnie. Winni są także socjaliści , których on sam by uwięził i sądził za zdradę państwa , cesarz Wilhelm II , który do socjalistów wyciągnął w 1914 roku rękę oraz wszędobylscy Żydzi.

Hitler wskazuje błędy w polityce przedwojennego cesarstwa , które jego zdaniem doprowadziły do zniszczenia i upokorzenia Niemiec. Twierdzi , że należało szukać sojuszu z Wielką Brytanią , zamiast niepotrzebnie rozbudowywać flotę stworzyć silną armię lądową , a zamiast kolonii szukać nowych zdobyczy terytorialnych w Europie. Trudno się z tymi argumentami nie zgodzić.

Najważniejsza część "Mein Kampf" dotyczy jednak przestrzeni życiowej i kwestii żydowskiej. To w tych zagadnieniach należy upatrywać maniakalnej wręcz chęci dążenia do wojny Hitlera. To właśnie ta część książki skłoniła wiele milionów zwykłych , przeciętnych Niemców do pójścia za swoim wodzem. Zdaniem Hitlera celem państwa niemieckiego jest zapewnienie przestrzeni życiowej dla każdego Niemca oraz stu następnych pokoleń jego potomków. "Niemcy osiągają przyrost ludności wynoszący prawie 900 000 osób rocznie" argumentuje Hitler , "wyżywienie armii nowych obywateli sprawi coraz większe trudności , których bezpośrednim skutkiem będzie zjawisko głodowej pauperyzacji (Hungerverelendung)".Widmo głodu w końcowej fazie wojny , zachowane w świeżej pamięci przez większość ludności niemieckiej , rozbudzać miało wrogość wobec "sprawców" uszczuplenia powojennej powierzchni Rzeszy. Czynnik ten miał ponadto mobilizować naród na razie ( tj. w powersalskich warunkach ) duchowo , aby w perspektywie przygotować go do zbrojnego zdobyci Lebensraumu (przestrzeni życiowej). Kierunek ekspansji miał być inny od dotychczasowych. Nie południowa czy zachodnia ale wschodnia Europa stała się celem Hitlera. Mieszkające na tych terenach narody , gorsze od germańskiej rasy , miały służyć niemieckim osadnikom jako bezpłatna , niewolnicza wręcz siła robocza. Marsz na wschód ( Drang nach Osten ) , to jednoczesne zerwanie z polityką zagraniczną Bismarcka , czyli układami z Rosją. Hitler boi się utworzenia w Europie drugiego wielkiego mocarstwa i dlatego pragnie zniszczyć Związek Sowiecki , który nie tylko urasta w potęgę , ale również jest kolebką socjalistów i komunistów.

Żydów Hitler traktuje jak największe zło świata.To Żydzi ponosili odpowiedzialność za porażkę II Rzeszy w wojnie gdyż to oni zadali tzw. "cios w plecy" niezwyciężonej armii niemieckiej. To na nich należy zrzucić odpowiedzialność za postanowienia traktatu wersalskiego. Żydzi posiadają większość światowego kapitału i dzięki temu mogą manipulować międzynarodową opinią społeczną Byli oni według niego inspiratorami wszystkich światowych programów. Dotyczy to nie tylko marksizmu , ale także postulatów światowego pokoju , powszechnego rozbrojenia oraz utworzenia Ligi Narodów. Żydzi są winni wszystkiemu , jako kapitaliści wyzyskują niemieckich robotników , jako socjaliści pragną pchnąć Rzeszę w wir wojny domowej. Rasa żydowska , podobnie jak słowiańska , jest gorsza od aryjskiej i musi się jej podporządkować. Hitler nie pisze nic o eksterminacji Żydów. Ten pomysł zrodził się w jego , i jego współpracowników , umyśle wiele lat później.

"Mein Kampf" to nic innego jak tylko postulat przeprowadzenia wojny , wygrania jej i zbudowania Wielkiej Rzeszy , która będzie się ciągnąć od Renu aż po Ural i Kaukaz , oraz od Bałtyku po Adriatyk i Morze Czarne. Jak można by nie zaliczycić tej książki do przyczyn wybuchu II wojny światowej , nie wiem. Jest to najbardziej oczywista z przyczyn i jedna z najważniejszych.

Co by się stało gdyby Hitler , wzorem Mussoliniego , nie zorganizował puczu monachijskiego i , za Mussolinim , nie próbował marszu na Berlin? Nie zostałby uwięziony i najprawdopodobniej te dziewięć miesięcy spożytkował by inaczej niż na pisanie książki. Nie uczyniłby też swoim osobistym sekretarzem Rudolfa Hessa , człowieka , który miał na Hitlera olbrzymi wpływ. "Moja Walka" nigdy by nie powstała , nie byłoby wojny na wschodzie Europy , być może II wojna w ogóle by nie wybuchła. Nie zginęłoby kilka milionów ludzi w obozach koncentracyjnych...

Ta przyczyna rzeczywiście jest oczywista , ale nigdy by się nie wydarzyła , gdyby nie postanowienia traktatu wersalskiego. To kolejny przykład , że kluczem do wszystkiego jest ów nieszczęsny dokument.

5. WIELKI KRYZYS EKONOMICZNY

24 października 1929 roku , w Czarny Czwartek , nastąpił krach na giełdzie nowojorskiej. Według niektórych , błędnie znających fakty , był to początek światowego kryzysu gospodarczego. Kryzysu , który dotknął wszystkie państwa świata. Kryzysu , który był jedną z pośrednich , ale jak ważnych , przyczyn wybuchu II wojny światowej.

Kryzys zaczął się już kilka miesięcy wcześniej i spowodowany był złą polityką monetarną rządu USA. Geneza kryzysu sięga dnia 21 maja1907 roku , dnia w którym rozpoczęła się jedna z małych i dosyć częstych w ówczesnych czasach recesji. Ta recesja była dla świata na tyle ważna , że spowodowała działania rządu amerykańskiego mające na celu stworzenie Systemu Rezerw Federalnych (w skrócie FED). Instytucja ta , zupełnie zresztą nie potrzebna , gdyż z recesjami banki radziły sobie w bardzo prosty sposób , po prostu ograniczając wypłaty , działała dosyć sprawnie pod rządami pana Stronga. Gdy Strong umarł w FEDzie rozpoczęła się walka o władze i system zaczął działać zupełnie inaczej.Błędne posunięcia 24 października doprowadziły do przerodzenia się małej recesji w ogólnoświatowy kryzys gospodarczy.

Na kryzysie stracili wszyscy. Stracił cały świat nie zyskując nic oprócz II wojny światowej. Ludzie stracili swoje majątki skrzętnie gromadzone przez wiele pokoleń , teraz rozpłynęły się wraz z bankowymi depozytami. Wiele osób zostawiło rodziny wybierając inną drogę , skok z mostu lub pasek zaczepiony gdzieś u sufitu. Likwidowano fabryki , zamykano banki , miliony ludzi straciło pracę i środki do życia. Bezrobocie było olbrzymie , nigdy wcześniej nie odnotowano takich wskaźników. Liczba bezrobotnych w USA wyniosła 15 milionów , w Niemczech 6 milionów , a w Wielkiej Brytanii 3 miliony. W Stanach Zjednoczonych 5 tysięcy banków zbankrutowało a razem z nimi miliony osób straciły wszystkie swoje oszczędności. W Rzeszy zbankrutowały prawie wszystkie banki , gdyż ich funkcjonowanie oparte było na kredytach udzielonych przez banki amerykańskie. Nastała światowa depresja , której koniec datuje się mniej więcej na 1937 rok w Europie i 1941 rok w Stanach Zjednoczonych.

Dlaczego kryzys gospodarczy stał się jedną z przyczyn wybuchu wojny?Czy wojna wybuchłaby gdyby nie Czarny Czwartek i jego skutki? Po raz kolejny nie jestem historykiem gdyż bawię się w "gdybanie". Jak napisałem we wstępie geneza to zespół warunków , brak więc jednego wcale nie wyklucza zjawiska , chyba że ten warunek jest bardzo ważny. Takim bardzo ważnym warunkiem jest wielki kryzys ekonomiczny.

Republika Weimarska przechodziła kryzys gospodarczy już na początku lat dwudziestych. Wynikał on z postanowień traktatu wersalskiego. Astronomiczne sumy odszkodowań , które miał zapłacić rząd niemiecki , skutecznie blokowały rozwój zniszczonej wojną gospodarki. Zajęcie przez aliantów Zagłębia Saary i utrata Śląska to kolejne fakty , które hamowały rozwój niemieckiej gospodarki. Nastąpił gwałtowny spadek kursu marki , szybko wzrastało bezrobocie. Narastały niepokoje społeczne. Tą sytuację próbował wykorzystać Hitler , organizując w 1923 roku pucz monachijski. Wtedy , jak wiemy , nie udało mu się uzyskać władzy. Jednak za sprawą amerykańskich pożyczek (Plan Dawesa) , układów lokareńskich tj. zmniejszenia kwot odszkodowań i poprawie stosunków z państwami zachodnimi , gospodarka niemiecka zaczęła wydobywać się z kryzysu. W 1929 roku sytuacja jest tak dobra jak przed wybuchem wojny w 1914. Waluta jest stabilna , produkcja rośnie , bezrobocie maleje. Wraz z poprawą sytuacji w państwie maleje poparcie dla NSDAP. I wtedy , w okresie rozkwitu , następuje światowe załamanie gospodarcze. Pięć lat ciężkiej pracy idzie na marne. Sytuacja jest fatalnie jbezrobocch?qest ogromne , bankrutują banki fabryki , szaleje inflacja. Społeczeństwo , które przeżywa kryzys drugi raz w ciągu 10 lat , ma wszystkiego dość i szuka zmian. Szuka mesjasza , który poprowadziłby Rzeszę ku potędze i chwale. Tym mesjaszem okazuje się Adolf Hitler...

7. HITLER U WŁADZY

Po puczu monachijskim Adolf Hitler trafia na dziewięć miesięcy do więzienia , co owocuje książką "Mein Kampf". Po wyjściu z aresztu , w grudniu 1924 roku , jego sytuacja nie jest najlepsza. Zmarnował swoją szansę , NSDAP jest rozbita i zdelegalizowana , on sam nie może , jako obywatel austriacki , brać zbyt dużego udziału w życiu politycznym. Jednak już w 1925 partia zostaje założona na nowo , a Hitler przejmuje dyktatorską władzę w NSDAP. Przeprowadza hierarchizację , wszystko jest teraz podporządkowane jemu. Zmienia się jej program, teraz jest tak pojemny, że niemal każda grupa społeczna może się z nim identyfikować. Partia ma działać legalnie i rozbudować swoją strukturę na cały kraj. Rozwija się propaganda na rzecz nowej ideologii - nazizmu. Mimo tych zmian NSDAP zamiast zyskiwać traci na popularności. Powodem jest boom gospodarczy w połowie lat dwudziestych. Jak społeczeństwu jest dobrze to po co ma coś zmieniać. Naziści są bez szans na przejęcie władzy. Wtedy jednak dla Hitlera zdarza się cud. Cudem tym jest krach na giełdzie nowojorskiej i wielki kryzys ekonomiczny.

Niezadowolenie społeczne rośnie wraz z liczbą bezrobotnych , do coraz większej ilości ludzi zaczynają trafiać słowa Hitlera , który okazuje się świetnym agitatorem. Liczba członków partii szybko rośnie , bardzo szybko zwiększa się też liczba członków paramilitarnej organizacji szturmowej S.A. , która w 1931 roku liczy 100 tysięcy , a w roku 1932 już 3 miliony!! Z taką armią Hitler może szybko uzyskać władzę i poparcie. Brązowe koszule (S.A.) niszczą opozycyjne w stosunku do NSDAP partie polityczne , rozbijają ich wiece , demolują biura. Działaniem bardzo przypominają włoskie "czarne koszule" dlatego , że Hitler bardzo wiele nauczył się od Mussoliniego. Partia działa bardzo sprawnie i przygotowywuje się do przejęcia władzy w republice , ale boryka się z kłopotami finansowymi. Rozwiązuje je pomoc kręgów finansowych , które traktują Hitlera jako człowieka , który obali republikę a później odsunie się w cień. Jego ideologię traktują z pogardą , ale chętnie popierają żądania zbrojeń , gdyż nakręci to ekonomiczną koniunkturę. NSDAP , która podczas wyborów w 1928 roku otrzymała zaledwie 800 tysięcy głosów i 12 mandatów , a w 1932 roku już 13,5 mln głosów i 230 mandatów (na 680) , stała się największą i najpotężniejszą partią w Rzeszy.

38% głosów , które naziści osiągnęli w letnich wyborach, nie wystarczyło do utworzenia samodzielnego rządu , a inne partie nie chciały z NSDAP wejść w koalicję. W konsekwencji rozpisano nowe wybory. Jesienią partia zdobyła już tylko 33% głosów i Hitler poczuł , że władza wymyka mu się z rąk. Liczbę mandatów powiększyli za to komuniści , co napawało strachem wszystkie inne ugrupowania. Wolano wybrać mniejsze zło i utworzyć koalicję z NSDAP. 30 stycznia 1933 roku prezydent Hindenburg mianuje Hitlera kanclerzem Rzeszy. Nowy rząd miał być koalicyjny , aby pozostałe partie mogły hamować dyktatorskie zapędy Hitlera. Nowy kanclerz natychmiast rozpisał nowe wybory. Jego celem było osiągnięcie absolutnej większości w Reichstagu , dlatego też agresywną kampanie skierował przeciwko swym największym wrogom - komunistom. W samym środku kampanii przed wyborczej , w tajemniczych okolicznościach spłonął budynek Reichstagu , co naziści określili jako komunistyczny terror i wstęp do rewolucji. Wybory , które odbywały się w atmosferze terrory , dały NSDAP 44% mandatów co znowu nie było większością. Hitler jednak szybko zaradził sytuacji nie wpuszczając posłów komunistycznych do parlamentu. W dwa miesiące po objęciu przez Hitlera władzy zbiera się nowy Reichstag i wykorzystując niedawny pożar gmachu parlamentu , nadaje rządowi prawo zawieszenia konstytucji i wydawania dekretów z mocą ustawy. Dodatkowo dekret prezydenta Hindenburga zezwalał Hitlerowi na zawieszenie swobód obywatelskich. Ustawy te stały się podstawą zmasowanych represji wobec komunistów (aresztowania , morderstwa). NSDAP zażegnała niebezpieczeństwo komunistycznej rewolucji.

Po przejęciu władzy Hitler rozpoczął proces unifikacji niemieckich struktur państwowych. Zniesiono autonomię państw związkowych. Sformowano nowy całkowicie nazistowski rząd. Zdelegalizowano wszystkie partie polityczne i związki zawodowe. Jedynym słusznym ugrupowaniem była NSDAP. Hitler po raz kolejny wzorował się na państwie włoskim i postępował zgodnie z krokami Mussoliniego. Założył tajną policję Gestapo , która miała stać na straży nazistowskich Niemiec. Policja ta stosowała terror wśród mieszkańców Rzeszy , przeciwnicy Hitlera umieszczani byli w obozach koncentracyjnych. Szczególnym represją poddano ludność żydowską. W 1935 parlament uchwaliły ustawy o "obywatelstwie Rzeszy" i o "ochronie niemieckiej krwi i niemieckiego honoru". Ustawy te stanowiły , że obywatelami Rzeszy mogą być jedynie osoby krwi niemieckiej lub pokrewnej. Przynależność do tej uprzywilejowanej grupy należało udowodnić wyciągami genealogicznymi. Te akty prawne dały pretekst do pozbawienia ludności żydowskiej praw obywatelskich. Żydów dyskryminowano: wyrzucano z pracy , bito , niszczono ich własność i warsztaty pracy. Wielu opuściło Rzeszę. Społeczeństwo niemieckie utożsamiało się z programem obalenia systemu wersalskiego i ekspansji Niemiec , toteż bez trudu propagandziści nazistowscy przekonali je do idei czystości rasy niemieckiej , antysemityzmu i pogardy dla innych narodów.

Jednym z głównych postulatów Hitlera była poprawa sytuacji gospodarczej i zmniejszenie bezrobocia. Fuhrerowi udało się wywiązać z postulatów bardzo szybko. Przestawił on bowiem gospodarkę z pokojowej na wojenną. Zakłady zamiast produkować zbędny na rynku towar , którego i tak nikt nie kupi , zaczęły produkować broń na zlecenie rządu. Masy bezrobotnych zatrudniono przy budowie autostrad i dróg , które po wybuchu wojny miały ułatwić przemieszczanie się wojskom Wehrmachtu. Zabroniono również importu wszelkich towarów. Państwo niemieckie miało być samowystarczalne. Te posunięcia bardzo szybko zażegnały kryzys ekonomiczny.

Hitler u władzy i II wojna światowa to dwa pojęcia , które są nierozłączne. Bez osoby Adolfa Hitlera wojna by nie wybuchła , tak samo jak bez kilku innych warunków , które wymieniłem wcześniej. Dążenie Hitlera do zdobycia władzy było tak olbrzymie jak chęć wypicia szklanki wody po tygodniowym pobycie na pustyni. Dlaczego Hitler nie został powstrzymany? Dla większości polityków i ludzi z kręgów finansjery był on tylko zwykłym krzykaczem , który pomoże obalić Republikę Weimarską , a później z łatwością się go usunie. Ci ludzie nie docenili jednak Hitlera i okazało się to dla części z nich tragiczne w skutkach. Hitler nie tylko przejął władzę , ale również ustanowił siebie dyktatorem i zniszczył wszystkich swoich przeciwników. Jego polityka wyraźnie zmierzała do wytępienia narodu żydowskiego i wywołania wojny. Obiecał przecież narodowi w "Mein Kampf" przestrzeni życiowej i obietnicy musiał dotrzymać. Chciał stworzyć Trzytysięczną Rzeszę , a jego osoba miała być pamiętana przez następne tysiąclecia. Dla Hitlera wojna była tylko formą zdobycia tego czego żądał. Nie liczył się ze stratami , które może ponieść jego nordycka rasa. Cele , które sobie postawił musiały być wykonane nie zależnie od ceny.

Dlaczego Hitlera nie powstrzymali zachodni alianci , gdy ten zaczął zbrojenia? Myśleli , że są one środkiem w zwalczeniu niemieckiego kryzysu gospodarczego , a sam fuhrer poprzestanie na odbudowie mocarstwa niemieckiego , które będzie funkcjonować tak jak państwa zachodnie.

I oni się pomylili , jednak w przeciwieństwie do samych Niemców mieli jeszcze później wielokrotnie szansę Hitlera usunąć. Tej szansy nie wykorzystali jednak aż do końca wojny...

8. ŚWIAT U PROGU WOJNY

Agresja włoska w Etiopii
Mussolini , jak wiemy , chciał stworzyć z Morza śródziemnego wewnętrzne morze włoskie. Chciał także powiększenia włoskich zdobyczy kolonialnych w Afryce i osłabienia pozycji Imperium Brytyjskiego w tej części świata. Oba te pragnienia wiązały się ze sobą. Kolonie , które państwo włoskie zdobyło jeszcze przed I wojną światową , były ubogie i nie stwarzały możliwości dla włoskich osadników. Libia , Erytrea i Somali Włoskie nie miały też zbyt dużych zasobów surowcowych. To kazało Włochom szukać nowych terenów. "Duce" zainteresował się Etiopią , państwem położonym między Erytreą i Somali. Połączenie wszystkich trzech terytoriów pozwoliłoby utworzyć wschodnioafrykańskie imperium kolonialne o czym Mussolini marzył od dawna. Imperium to stanowiłoby przeciwwagę dla posiadłości brytyjskich w tym regionie. Mussolini wielokrotnie próbował namówić cesarza Etiopii Hajle Sellasje na utworzenie z jego kraju państwa wasalnego. Cesarz konsekwentnie odmawiał. Po kolejnej odmowie Włosi stracili cierpliwość i zaatakowali Etiopię. Mussolini rzucił do boju wojska wyposażone w automatyczną broń , artylerię , bombowce i broń chemiczną. Naprzeciw tej nowoczesnej armii stanęły prymitywnie uzbrojone plemiona etiopskie. Mimo przewagi potencjału i liczebności przeciwnika Etiopczycy bronili się długo i dzielnie. Wojna trwała od października 1935 roku do maja 1936. Etiopia została pokonana i wcielona do Włoch. Razem z Erytreą i Somali utworzyła Włoską Afrykę Wschodnią.

Wojna w Etiopii udowodniła kilka rzeczy. Po pierwsze armia włoska nie była jeszcze przygotowana do zwycięstw. Mussolini wiedział , że gdyby doszło do wybuchu wojny włosko-brytyjskiej , to jego wojska nie miałyby większych szans. Dlatego też poszukiwał sojusznika , zarówno militarnego jak i politycznego , stąd późniejsze zbliżenie z Hitlerem. Po drugie Liga Narodów nie mogła powstrzymać nikogo ani niczego od wywołania wojny. Była to organizacja zbyt słaba , aby ochronić swych członków przed agresją obcego mocarstwa. Znaczenie Ligi spadło gdy wystąpiła z niej Japonia , a później Niemcy i właśnie Włochy. Po trzecie Brytyjczycy za wszelką cenę pragnęli utrzymać swoje posiadłości kolonialne. Gdy poczuli się zagrożeni ze strony Włoch , nałożyli na to państwo sankcje gospodarcze.

Czy próba włoskich sił w Etiopii przyczyniła się w jakiś sposób do wybuchu II wojny światowej? Z pewnością tak. Udowodniła , że Mussolini nie żartuje głosząc swoje terytorialne żądania. Sankcje , które na Włochy nałożyła Wielka Brytania , zbliżyły to państwo do III Rzeszy. Sytuacja stała się jeszcze bardziej napięta i każdy kolejny konflikt mógł skończyć się wybuchem wojny. Znowu , podobnie jak przed I Wielką Wojną , zaczęły tworzyć się bloki państw. Alianci , bojąc się wybuchu wojny , zaczęli stosować politykę ustępstw , co przyniosło zupełnie odwrotny efekt.

Gdyby przeciw sile postawili siłę , to wojna nigdy by nie wybuchła. A mieli ku temu następną okazję...

Remilitaryzacja Nadrenii
Wojna w Etiopii i traktat o wzajemnej pomocy , zawarty przez rządy Francji i ZSRR , stworzyły idealną okazję dla Hitlera do zajęcia zdemilitaryzowanej Nadrenii. W marcu 1936 roku wojska niemieckie wkraczają do tej prowincji graniczącej z Francją , Belgią i Holandią. Remilitaryzacja Nadrenii łamała postanowienia traktatu wersalskiego i zapowiadała zerwanie układów lokareńskich. Bezpośrednio zainteresowana Francja zaczęła gwałtownie protestować , podobnie uczyniły rządy Belgii i Holandii. Hitler wiedział jednak , że tylko na protestach rządy te poprzestaną. Nie pomylił się. Po zajęciu Nadrenii Niemcy rozpoczęli budowę "Linii Zygfryda" , która miała być odpowiedzią na francuską "Linię Maginota". Francja znalazła się w trudnym położeniu , nie tylko Niemcy stworzyli linię , która uniemożliwiłaby jej skuteczny atak na Rzeszę , ale także znaleźli się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia.

Na myśl przychodzi mi jedno pytanie. Dlaczego mocarstwa zachodnie nie interweniowały? Niemcy byli tak słabi , że jakieśkolwiek użycie siły ze strony Francji czy Anglii , skończyłoby się ich klęską. Hitler , jako polityk który po trzech latach rządów przeprowadza nie udaną agresję , musiałby odejść w cień. Zresztą jak nie zrobiłby tego sam , to usunęli by go zwycięscy alianci.

Francuzi najprawdopodobniej bali się podjąć jakichkolwiek samotnie , a postawa Brytyjczyków była co najmniej dziwna. Zamiast stłumić działania niemieckie w zarodku , pozwalali Rzeszy na coraz więcej. Próbowali stosować politykę izolacjonizmu , licząc na to , że w przypadku wybuchu wojny Wielka Brytania pozostanie neutralna. Ta sztuka się jednak nie udała...

Oś Berlin-Rzym-Tokio
Izolacja Włoch po wojnie w Etiopii i wspólny stosunek do wojny w Hiszpanii stały się podstawą zbliżenia niemiecko-włoskiego. 25 października 1936 roku oba państwa podpisały układ , nazwany "osią Berlin-Rzym". Celem doraźnym sojuszu była pomoc generałowi Franco , w dalszej perspektywie , w zamian za uznanie aneksji Etiopii , obiecał poparcie dla starań Hitlera o odzyskanie kolonii niemieckich. Sojusz nie był jednak szczery , za deklaracjami przyjaźni ukrywała się wzajemna nieufność , irytacja i zawiść. Przyczyną tego był brak wspólnych interesów , a tylko wspólni wrogowie. Obaj przywódcy , Mussolini i Hitler , żywili ponadto jednakową niechęć do Ligi Narodów , mocarstw zachodnich i ZSRR , demokracji i komunizmu. Równo miesiąc później Niemcy zawarły podobny sojusz z Japonią. Oficjalnie dotyczył on wspólnej walki z komunizmem światowym , ale tajny protokół mówił o wzajemnej pomocy na wypadek wojny jednego ze sojuszników ze Związkiem Sowieckim. W rzeczywistości dotyczył także dwóch innych mocarstw , które stały na drodze Niemiec i Japonii: Wielkiej Brytanii i USA. 6 listopada 1937 stosowne dokumenty podpisują między sobą rządy Japonii i Włoch i powstaje oś Berlin-Rzym-Tokio.

Te trzy państwa , skutecznie dotychczas izolowane , nigdy samodzielnie nie wywołałyby wojny światowej. Teraz połączone tzw. osią stały się bardziej pewne siebie. W razie jakiejś spornej sytuacji Japonia mogła liczyć na pomoc Włoch czy Niemiec i odwrotnie. Powstał dosyć mocny blok , który mógł sprzeciwić się aliantom.

Anschluss Austrii
W Austrii coraz silniejsze wpływy zdobywała tamtejsza partia nazistów , domagająca się połączenia z Rzeszą. 25 lipca 1934 roku naziści zamordowali kanclerza Engelberta Dollfussa., który był zwolennikiem niezależności Austrii i pomocy szukał u Mussoliniego. Doszło wówczas do nieudanej próby wcielenia Austrii do Niemiec. Nie dopuścił do tego "duce" , który uważał Austrię za teren swoich wpływów.. Hitler zmienił taktykę , planując wcielenie Austrii do Rzeszy rękami samych Austriaków. W lutym 1938 roku , już po porozumieniu z Mussolinim , Hitler zażądał od kanclerza Austrii włączenia do rządu nazistów. Początkowo rząd austriacki odmówił oczekując poparcia któregoś z zachodnich mocarstw , którego nie otrzymał. 11 marca 1938 roku, pod presją nazistowskiej propagandy , oraz w obliczu stojących u granicy wojsk niemieckich , rząd podał się do dymisji. Nazajutrz 200 tysięcy niemieckich żołnierzy wkroczyło do Wiednia , a nowy kanclerz proklamował przyłączenie Austrii do Rzeszy. Zgodnie z dotychczasową polityką Hitlera Anschluss odbył się legalnie i zgodnie z wolą społeczeństwa austriackiego.

Rzesza zyskała siedem milionów nowych obywateli , a jej potencjał gospodarczy powiększył się dzięki austriackim bogactwom naturalnym i przemysłowi. Również sytuacja strategiczna Niemiec uległa radykalnej zmianie. Graniczyły teraz z Włochami , Węgrami i Jugosławią , kontrolowały górny odcinek Dunaju.

Wielka Brytania po raz kolejny nie reaguje co przekonuje Hitlera do dalszych ataków. Alianci wyraźnie tracą inicjatywę , teraz już za bardzo nie mogą nic zrobić. III Rzesza rośnie w potęgę , a wpływy Anglii i Francji maleją. Z ust tych ostatnich podnosi się tylko cichy szept protestu , którego Hitler już nie słucha.

Zajęcie Sudetenlandu
Czechosłowacja , okrążona z trzech stron przez Rzeszę , była państewkiem o charakterze bardzo strategicznym. Zajęcie jej umożliwiłoby Hitlerowi kontrolę nad całą Europą środkową.

Dobrze się składało , że na terenie Czechosłowacji mieszkała grupa blisko 3 mln Niemców. Na dodatek niekorzystna polityka rządu czechosłowackiego wobec mniejszości narodowych , spowodowała narastanie ruchu separatystycznego. Szczególną popularność zaczęła zdobywać miejscowa partia nazistowska , która odwoływała się do programu Hitlera i domagała przyłączenia do Rzeszy. Wiosną 1938 roku Hitler nakazał Niemcom Sudeckim , aby nasilili antyczechosłowacką propagandę i stawiali coraz to dalej idące żądania. Na ich podstawie zaczął domagać się Sudetów do Rzeszy. Konflikt ten mógł przerodzić się w powszechną wojną , do czego nie chcieli doprowadzić Brytyjczycy. Czechosłowacja posiadała układy sojusznicze z ZSRR i Francją , które w przypadku wojny gotowe były się z traktatów wywiązać. Premier Anglii Chamberlain przekonał premiera Czechosłowacji do ustępstw. We wrześniu 1938 Chamberlain dwukrotnie spotykał się z Hitlerem , by przedstawić mu kolejne ustępstwa Czechosłowacji min. Zgodę na autonomię Sudetów. Hitler odrzucał wszelkie propozycje , żądając od Czechosłowacji zrzeczenia się Sudetów i grożąc wojną. Konflikt postanowiono rozwiązać na konferencji czterech mocarstw w Monachium. Pod wpływem Hitlera i Mussoliniego , a także zdolnego do wszelkich ustępst , byle tylko nie dopuścić do wojny , Chamberlaina , Czechosłowacja zrzekła się na rzecz Niemiec Sudetów. Ten fakt to był tzw. gwóźdź do trumny Czechosłowacji , która straciła wszystkie swoje umocnienia i plan strategiczny obrony przed Niemcami. Triumfował Hitler , który przyłączył bezkrwawo kolejne ziemie do III Rzeszy , triumfował Chaberlain , bo kolejny raz udało mu się uratować pokój w Europie. Ale na jak długo? Hitlera żądania nie mogły się zatrzymać na Sudetach , on potrzebował przecież przestrzeni życiowej dla Niemców.

Wiosną 1939 roku , Hitler zapragnął podporządkować sobie cało bogatą gospodarczą Czechosłowację. Tym razem wykorzystał separatystyczne dążenia Słowaków. Osłabione Czechy zgodziły się na federację i dosyć szeroką autonomię. Hitler namówił jednak Słowaków do ogłoszenia niepodległości , co ci zrobili. !5 marca 1939 roku , pod pretekstem obrony państwa słowackiego , wojska niemieckie zajęły Czechy i Morawy. Utworzono tam wasalne wobec III Rzeszy państwo pod nazwą Protektorat Czech i Moraw. Teraz na drodze Hitler stanęła Polska...

Alianci po raz kolejny zastosowali wobec Hitlera politykę ustępstw. Zaczęło się z tej polityki wyłamywać państwo francuskie , ale zostało szybko wyciszone przez Brytyjczyków. A Hitler znowu zastosował zasadę: żadnych kompromisów oraz daj mi palec , a odgryzę całą rękę...

Sprawa polska.
Polacy , którzy nie dawno , bo w 1918 roku odzyskali niepodległość , nie mieli zamiaru poddawać się Hitlerowi bez walki. Niemcy żądali korytarza , który łączyłby Rzeszę z Prusami Wschodnimi oraz aneksji Gdańska. Rząd polski kategorycznie odrzucił niemieckie żądania. I tym razem próbował fuhrer wojny nerwów podobnej jaką przeprowadził w stosunku do rządów Austrii czy Czechosłowacji , ale tym razem się nie udało. Polacy podpisali traktaty z Wielką Brytanią , Francją , Rumunią i byli gotowi walczyć. Również inne państwa szykowały się do wojny. W Anglii wprowadzono obowiązkową służbę w czasie pokoju. Świat zmierzał ku wojnie olbrzymimi krokami...

9. PODSUMOWANIE

To podsumowanie nie będzie zbyt rozbudowane , gdyż jak się uczciwie przyznam nie lubię pisać własnych interpretacji i dygresji , bo zajmują one zbyt dużo miejsca i czasu. Wolę formę mówioną , co staram się często udowadniać.

W mojej pracy pragnąłem umieścić jak najwięcej wydarzeń , które miały według mnie większy lub mniejszy wpływ na wybuch II wojny światowej. Ograniczenia czasowe i brak mobilizacji z mojej strony przyczyniły się jednak do tego , że skupiłem się tylko na najważniejszych faktach.

Jak wielokrotnie podkreślałem w tej pracy , najważniejszym wydarzeniem , które miało największy skutek na działania wszystkich państw , a w szczególności Niemiec i Włoch , był traktat wersalski.

Pokreślę to jeszcze raz: to traktat był prowodyrem działań Hitlera i wielu jego bliskich współpracowników. Wszystkie wydarzenia , które w tej pracy zamieściłem w jakiś sposób są powiązane zarówno z traktatem jak i ze sobą nawzajem. Hitler używał tych samych metod przy zdobywaniu władzy i organizacji państwa co Mussolini kilka lat wcześniej. Gdyby nie było przejęcia władzy przez Mussoliniego nie było by przejęcia władzy przez Hitlera. Temat tej pracy jest dosyć problematyczny "Spór wokół genezy II wojny światowej". Gdy ponad dwa tygodnie temu zaczynałem pisać to wypracowanie wydawał mi się bezsensowny , gdyż nigdy w moim życiu z takim tematem się nie spotkałem. Dziś myślę , że sam taki spór na kartach tej pracy przeprowadziłem. Może nie jest on zbyt bardzo widoczny , ale od początku do końca starałem się udowodnić , że najważniejszą przyczyną wybuchu wojny był traktat wersalski. Myślę , że aby się spierać należy mieć z kim i o co. Ja nie miałem takiego komfortu i mogłem jedynie spróbować się spierać z faktami i z Tobą drogi czytelniku. Jedynym sposobem ten na spór było podtrzymywanie moich własnych teorii i nie zamieszczanie faktów , które wydawały mi się mało istotne jako przyczyny wybuchu tej okrutnej wojny. Czy ta praca jest napisana we właściwy sposób? Czy fakty , które przedstawiłem , są rzeczywiście prawdziwymi przyczynami wybuchu II wojny światowej? Odpowiedzi na te pytania pozostawiam Tobie drogi czytelniku.