Części mowy
1). RZECZOWNIK
Odpowiada na pytania kto? co?
ma rodzaj męski, żeński, nijaki w l.p., oraz męskoosobowy i niemęskoosobowy w l.mn
Odmienia się przez:
- przypadki
- liczby
2). CZASOWNIK
Odpowiada na pytania: co robi? co się dzieje? w jakim jest stanie?
Odmienia się przez:
- osoby (ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one)
- liczby (l. pojedyncza i l. mnoga)
- czasy (cz. teraźniejszy, cz. przyszły, cz. przeszły)
- rodzaje (w l.p. mają rodzaj: męski, żeński, nijaki; w l.mn. mają formę dwóch rodzajów: męskoosobowy i niemęskoosobowy)
- tryby (oznajmujący, przypuszczający, rozkazujący)
- strony (czynną, bierną, zwrotną)
3). PRZYMIOTNIK
Odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?; który? która? które?; czyj? czyja? czyje?
Odmienia się przez:
- przypadki
- liczby
- rodzaje
- przymiotniki podlegają stopniowaniu.
4). LICZEBNIK
Ze względu na różnice i zastosowanie liczebników rozróżniamy:
- liczebniki główne - dwa, pięć, dwadzieścia siedem
- liczebniki ułamkowe - pół, półtora
- liczebniki zbiorowe - dwoje, troje, pięcioro, ośmioro
- liczebniki porządkowe - pierwszy, drugi, trzydziesty
- liczebniki nieokreślone - kilkadziesiąt, niewiele, wiele
Liczebniki nie są jednolite pod względem gramatycznym
- liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki, liczby, rodzaje
- liczebniki zbiorowe odmieniają się tylko przez przypadki
- liczebniku ułamkowe są nieodmienne
- liczebniki główne mają odmianę zróżnicowaną
5). ZAIMEK
To wyraz zastępujący takie części mowy jak: rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, przysłówek.
Przez przypadki, liczby, rodzaje odmieniają się zaimki: rzeczowne, przymiotne, liczebne.
6). PRZYSŁÓWEK
Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
Przysłówek nazywa różne okoliczności wykonania czynności:
- miejsce
- czas
- sposób
- cel
- przyczynę
- warunek
7). PRZYIMEK
PRZYIMKI DZIELIMY:
- PROSTE: w, o, z, za, u, do, nad, na, dla, bez, przy, od, ku, mimo, śród, przed, po, pod, przez, między
- ZŁOŻONE: obok, około, oprócz, spoza, zza, znad, ponad, poprzez, pośród, pomiędzy, wbrew, pomimo
8). SPÓJNIK
SPÓJNIKI dzielimy na:
- WSPÓŁRZĘDNE: i, oraz, a, ani, lecz, jak również, jednak zaś, natomiast, albo, bądź, czy, czyli, dlatego, przeto, więc, zatem, toteż, tudzież, lub,
- PODRZĘDNE: aby, aż, chociaż, choć, bowiem, bo, że, żeby, jeżeli, iż, ponieważ, gdyby, gdy, gdyż, zanim
9). PARTYKUŁA
Partykuła ma za zadanie uwydatnić pytanie, rozkaz, przypuszczenie, życzenie.
Partykuły: bym, byś, by, bym, byście, byle, bodaj, czy, nie, niech, niechaj, no, oby, -że, -ż, -li.