Dwie koncepcje życia na podstawie twórczości Sępa-Szarzyńskiego i J. A. Morsztyna.

Sęp Szarzyński a J.A Morsztyn –2 koncepcje życia na podstawie twórczości poetów. Opracuj temat –odwołaj się do fragmentów poznanych utworów.

Dwaj wybitni poeci, przedstawiciele swoich epok ukazuja różne koncepcje życia, różne postrzeganie świata. M. Sęp Szarzyński poeta tworzący u schyłku renesansu, dostrzegał nowe idee życia. Pisał on utwory ciężkie i smutne w swojej wymowie. Jeden z najwybitniejszych poetów staropolskich urodził się ok. 1550 roku pod Lwowem - w Zimnej Wodzie lub Rudnie. Był synem podstolego lwowskiego, Joachima Sępa z przydomkiem Szarzyński. Studia uniwersyteckie odbywał w Wittenberdze i Lipsku, co może wskazywać na związki poety z protestantyzmem. Później jednak - już po powrocie do kraju - pozostawał w kręgu dominikanów i jezuitów. Zmarł prawdopodobnie w Wolicy w roku 1581.. Natomiast Jan Andrzej Morsztyn był poetą związanym z dworem królewskim. Piastował wiele urzędów. Był dworakiem i intrygantem ale też sprawnym dyplomatą. Był skazany na banicję i wygnany z kraju. Styl życia, który uprawiał był odpowiedni barokowi dworskiemu. Poświęcił się całkowicie polityce. Poezja była dla niego tylko tłem. Był uznawany za twórcę bardzo zdolnego. Jego utwory nawiązywały do marinizmu. nie podejmowałon tematyki trudnej lecz łatwą, związaną z flirtem dworskim. Utwory były zbudowane sprawnie. Charakterystyczny był przejaw formy nad treścią. Pochodzenia, okres tworzenia mają wpływ na ich poezje, przedstawiają oni dwie różne koncepcje życia.

Sęp Szarzyński, zastanawiając się w swoich utworach przede wszystkim nad sensem życia i człowieczą kondycją, unikał gotowych formuł; zadawał pytania i zgłaszał wątpliwości. Jednocześnie poddawał rewizji stereotypy utrwalone w epoce renesansu, takie jak harmonia, stoicki umiar, przeświadczenie, że źródłem szczęścia jest stabilizacja, pokój. Życie ujmował jako "bojowanie", zmaganie się "z szatanem, światem, ciałem", z wszelkimi pokusami życia, jako dążenie do celu, którym jest "byt podniebny", kraina wiecznej wiosny. Przekonany, że równowaga nie jest osiągalna, z wyjątkową natarczywością powracał do motywów niepokoju i trwogi, grzechu, pokuty i śmierci. Widział człoweika jako osobe ułomną: "wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie", zmaga się z sobą i ze światem, ze sprzecznościami, niebezpieczeństwami i złudzeniami; staje nieprzerwanie wobec konieczności dokonywania odpowiedzialnego wyboru. Dysponując wolną wolą, musi się sam zdobyć na heroiczny krok, Bóg bowiem nikogo w jego wyborach nie wyręcza. Człowiek głęboko odczuwa swoje osamotnienie, choć nie wątpi w działanie Opatrzności; uwikłany w sprzecznościach - nieustannie poszukuje. Kres tym zmaganiom i poszukiwaniom kładzie śmierć. Życie ukazane przez Sępa-szarzyńskiego jest pełne niepokoju i trwogi, bólu i cierpienia. Świat przedstawiony jest w ciemnych barwach. Nie dostrzega on nic dobrego w życiu po za jego końcem- śmiercią. Traktuje on zycie jako zbiór błędów i pomyłek „A ja, co dalej, lepiej, cień głęboki błędów mych widzę, które gęsto jędzą „ . Niedoskonałośc człowieka zaczyna mu przeszkadzać staje się problemem i największą naszą słabością. Jedyna nadzieją dla człowieka jest Bóg, ale i ten nie jest taki wspaniałomyślny jakby się mogło wydawać. Stworzył on ziemię by toczyć walkę z szatanem a człowiek jest ofiarą owej wojny, boji się, że nie zapanuje nad swoja ludzka natura i odda się cielesności, która jest własnością szatana. Poeta wprowadza pojecie szatan, hetman ciemności co sprawia że liryka staje się szara i smutna w swojej wymowie, wprowadza wątpliwości. Tworzy on na przełomie renesansu i baroku, daltego możemy dostrzec w jego poezji wiele cech barokowych. Uważa, że w życiu najważniejszy jest bóg, który wszystko nam daje „ „ O święty panie, daj niech i my mamy to, co mieć każesz, i tobie oddamy!”. Powierza on zycie bogu bo innego wyjścia nie widzie, ma świaodmośc swojej nie doskonałosciu, przedstawia człowieka zrozpaczonego i zdezorientowanego który szuka ukojenia, jednak nie może zaznać go w życiu. Dostrzega tez pewne zależności , prawidłowości „Więc temu i to zdrowo, co się zda, że szkodzi,Tamtemu i to wadzi, co mu żywot słodzi”
Widzi, że każdy człowiek jest inny i ma innego potrzeby, jednak wszyscy zmieszają ku bogu. Odnosci się różniwz z wielkim szacunkiem do matki boskiej, której pojąc nie może, jednak wysławia ja „Panno bezrówna, stanu człowieczego Wtóra ozdobo, nie psowała w której Pokora serca ni godność pokory, Przedziwna matko stworzyciela swego!”

Człowiek boi i wstydzi się wszystkiego co ludzkie, człowiecze, nie wie jak się zachowac i ciagle ma wątpliwości „I nie miłować ciężko, i miłować
Nędzna pociecha” Pesymistyczne podejscie do życia sprawią, że czytając poezje Sepa- Szrzyńskiego wyobrażamy sobie świat jako cos co musimy przeżyć za karę. Wszystko co materialne, zmiemskie przemija, nie jest nic warte bo jest towymyślem szatana. Rzeczy ziemskie są nędzne, : „Ze wstydem człowiek, urodzony z boleścią, krótko tu na świecie żywie. . Życie człowieka jest krótkei nędzne, bo boryka się on z kłopotami, wątpliwościami i nie może osiągnąć harmonii, bo w nią nie wierzy. Staje się on smutny i zdenerwowany, nie chce żyć, ponieważ życie go męczy a szatan cały czas kusi. „Przeto , nic zbrzydł zywot pragnąc śmierci” Człowiek jest nudzony życiem, gardzi nim, bo jest one krótkie, nędzne i pozbawione sensu. Nie widzi on jakiegokolwiek sensu takiej męczarni, traktuje to jako pokutę i drogę do boga, czeka na śmierć z niecierpliwością bo wie że ona będzie jego wybawianiem i końcem problemów i wiecznej wojny wewnętrznej miedzy dusza a ciałem i końcem wojny boga z szatanem.

J.A Morsztyn pisze o miłości, niestałości kobiet w uczuciach „ Prędzej nam zginie rozum u ustną słowa, Niźli