Odżywianie - ściąga
Składniki odżywcze
Budulcowe:
białka (pełnowartosciowe-pochodzenia zwierzecego niepełnowartosciowe- pochodzenia roslinnego)stanowią 20% m. ciała, są podst. materiałem budulcowym komórek i tkanek org, jako enzymy biora udział w wiekszości reakcji zachodzących w org, biorą udział w transporcie subst., przeciwciała dajace odpornosc, są źródłem energi.
sole mineralne-(makroskładniki i mikroskładniki)wazny skł. budulcowy org. (wapń, fosfor, magnez)
Energetyczne:
węglowodany- spalanie ich dostarcza org niezbednej energi. stanowia 1%ciała, mały zapis w ciele człowieka, stałe uzupełnianie, zw. najczesciej ulegające przemianom, najważniejsze źródło energi potrzebnej do pracy miesni, pokrywaja zapotrzebowanie energetyczne w 60%, nadmiar ich ulega przetworzeniu w tkanke tłuszczową
tłuszcze- (zwierzęce i roslinne)10%masy ciała, gł. skł. energetyczny pozywienia, spalanoie ich daje dwukrotnie wiecej energi niz weglowodanów czy białka, zbudowane z gliceloru i kwasów tł.
Regulujące:
witaminy- związki. chem, wystepujace w minimalnych ilosciach, zarówno w produktach rośl i zwierzecych, reguluja przemiany zachodzące we wszystkich kom
sole mineralne – opis znajduje się wyżej
woda-niezbedna do zycia, wszystkie procesy zachodza w jej obecnosci, głowny skł. tkanek.
przygotowanie pokarmu w przewodzie pokar.
mechaniczne rozdrabnianie pokarmu, transport, trawienie, usuniecie na zewnątrz zbednych resztek pokarmu.
skład przewodu pokarmowego:
jama ustna- gardło -przełyk -zołądke- jelito grube-jelito cienkie -odbytnica -otwor odbytowy.
Gruczoły przewodu pokarmowego:
wątroba- największy gruczoł ciała ok 1,5kg, ciemnoczerwone zabarwienie, funkcje: wytwarza żółć, magazynowanie i przemiana tłuszczów, białek, witamin i węglowodanów, unieczynnianie niektórych toksyn, wytwarzanie prawie wszystkich białek osocza.
trzustka-długi wąski gruczoł, leży w petli, która tworzy dwunastnica, funkcje: wytwarza sok trzustkowy, produkcja hormonów insuliny i glukagonu, reguluja przemiane weglowodanową w org.
Ślinianki- duże przewody gruczołów ślinowych wyróżniamy ślinianki przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe, rozmieszczone symetrycznie po obu stronach jamy ustnej świnka to zapalenie ślinianek
pęcherzyk żółciowy- rozszerzony uchyłek przewodu wątrobowego, zbiornik żółci
Trawienie-polega na rozkładzie skł. Pokarmowych na związki przyswajalne przez krew.
trawienie odbywa się przy pomocy subst. wydzielanej przez gruczoły zwane enzymami..
Trawienie cukrów odbywa się w j. ustnej i w dwunastnicy.
Trawienie białek odbywa się w żołądku (białka mleka) i dwunastnicy.
Trawienie tłuszczów odbywa się w dwunastnicy przy pomocy żółci i soku trzustkowego.
Wchłanianie pokarmu z mleczka pokarmowego do krwi odbywa się w jelicie cienkim.
W jelicie grubym następuje wchłanianie wody i soli min.
jama ustna-początkowy odc, wargi, policzki, podniebienie łączy sie z gardłem
podniebienie- łukowate sklepienie, oddziela jame ustną od jamy nosowej.
język-zbudowany z miesni, połozony w dnie jamy ustnej, bierze udział w poczatkowm pobieraniu pokarmu.
zęby-korona, szyjka, korzen. zbudowane z zębiny, rodzaju tkanki kostnej, pokryta szkliwem.służą do rozdrobniania pokarmu.
zębina – tkanka kostna w obrębie korony pokryta szkliwem
szkliwo- zwapniały nabłonek najtwardsza tkanka organizmu
śłina-(wytwarzana przez ślinianki)zawiera enzym, który zapoczątkowywuje rozkład skrobi, słuzy do zwilżania i zlepiania w kęsy rozdronionego pokarmu, ułatwia połykanie, działa bakteriobójczo.
gardziel-łączy sie z jamą gardła, leża w nim migdałki podniebne.
gardło- wspólny odciek dróg oddech. i pokarm., mięśniówka gardła bierze udział przy przełykaniu pokarmów
przełyk- to przewód długości około 25-30 cm łączący gardło z żołądkiem. W ścianach przełyku znajdują się mięśnie gładkie ułożone w dwie warstwy skurcze tych mięśni powodują przesuwanie kęsów pokarmowych w kierunku żołądka
żoładek- stanowi część przewodu pokarmowego znajduje się między przełykiem a dwunastnicą przejsciowy zbiornik pokarmu, ściany żołlądka przebite są dwoma otworami wpustem i odźwiernikiem.
sok żoładkowy-wydzielany przez gruczoły żołądkowe, enzymy trawienne(podpuszczka i pepsyna), kwas solny(uaktywnia pepsyne, wł. bakteriobójcze, zabija drobnoustroje), śluz, (zabiezpiecza błone zoładka, zmniejsza tarcie powstałe przy przechodzeniu pokarmu )
jelito- najdl. czesc p.p od zołądka do odbytu. dzieli sie na cieknie i grube.
jelito cienkie- 4-5 m długości dzieli się na 3 odcinki dwunastnice, jelito czcze oraz jelito kręte
jelito grube- dł ok 1,5m nie strawione resztki pokar trafiają tutaj zakończone wyrostkiem robaczkowym, oplata jelito cienkie
dwunastnica- ok 25 cm dł jest początkowym odcinkiem jelita cienkiego ma ksztqałt podkowy uchodzą do niej przewody dwuch największych przewodów trawiennych wątroby i trzustki
ruch robaczkowy- fale skurczów jelita inaczej ruch perystaltyczny
kosmki jelitowe- powierzchnia błony śluzowej jelita cien, drobne uwypuklenia, dochodzą do nich naczynia włosowate i limfatyczne, zwiększają pow jelita ok 23 razy, wchłaniają składniki pokarmowe
Choroby układu pokar:
zatrucia pokarmowe:
przyczyny: spożywanie pokarmu lub wody zawierającej drobnoustroje
objawy: nudności, wymioty, biegunka, skurcze brzucha
aby uniknąć zatrucia: mięso surowe przechowywać z dala od innych produktów, warzywa i owocwe myć, nie urzywać produ z otwartymi opakowaniami, zjadać świeże potrawy, nie urzywac tego samego oleju kilkakrtotnie, myć ręce, odpowiednie warunki przechowywania, odpowiednia data ważności
laseczka jadu kiełbasianego, gronkowiec złocisty (wywołuje salmonelle), zatrucia pestycydami(środki owado i grzybo bujcze)
choroby zakaźne: żółtaczka, czerwonka, dur brzuszny
choroby pasożytnicze: glista ludzka (wywołuje chorobę zw glistnicą), tasiemiec ( tasiemczyca), owsik(owsica, włosień kręty(włośnica
pestycydy- zwalczają chwasty, są to chemiczne środki służące do ochrony roślin
azotyny, azotany- bardzo szkodzące substancje chemiczne, dos6tają się do organizmu ludzkiego drogą pokarm.
metale ciężkie- niebezpieczne dla zdrowia, organizm ich niewydala pozostają w org.