Sawanna - referat
Sawanna obejmuje obszary równin i okolic pod- i międzyzwrotnikowych, porośniętych bujną roślinnością trawiastą (o liściach ostrych i twardych), z rzadko rozmieszczonymi drzewami bądź kępami drzew albo krzewów. To rzadkie i równomierne rozmieszczenie drzew jest skutkiem konkurencji o wodę, eliminującej drzewa słabiej ukorzenione.
Klimat na sawannie nie jest łatwy z powodu susz i braku wody. W sawannie wilgotnej pora sucha trwa od 3 do 5 miesięcy, w sawannie suchej susza trwa od 5 do 7 miesięcy natomiast na sawannie kolczastej pora sucha trwa często kilka lat.
W czasie suszy ważnym czynnikiem ekologicznym są pożary odgrywające dużą rolę w formowaniu się tego biomu. Ilość opadów może być bardzo zróżnicowana, choć zasadniczo waha się od 200 – 500 mm na rok.
Największy biom tego typu znajduje się w Afryce, aczkolwiek duże obszary sawanny występują w Ameryce Południowej i w Australii.
LUDNOŚĆ SAWANNY
Życie ludzi utrudnia suchy klimat , częste pustynnienie terenu spowodowane nadmierną eksplatacją, oraz mucha tse-tse występująca na sawannie wilgotnej, która jako żywiciel pośredni przenosi wiele chorób np. śpiączkę Afrykańską . Do najbardziej znanych gatunków należą Glossina morsitans, roznosiciel śpiączki i nagany, oraz Glossina palpalis, roznosząca śpiączkę.
Sawannę w okolicy Sahelu zamieszkują nomadzi (pasterze), którzy zajmują się hodowlą bydła. Prowadzą oni koczowniczy tryb życia, ponieważ w porze suchej wędrują z stadami na południe gdzie są zielone trawy i woda, a w porze deszczowej wracają na północ. Ilość ich bydła wzrosła w ostatnich latach ze względu na obfite deszcze w okolicach Sahelu, oraz studnie głębinowe.Ludność plemion afrykańskich zamieszkujących tereny sawanny zajmuje się przede wszystkim polowaniem, zbieractwem, uprawą roli i wspomnianą wcześniej hodowlą bydła. Uprawia się głównie kukurydzę, sorgo, proso, jam, bataty, ryż, trzcinę cukrową, rośliny strączkowe i banany. Jednak rolnictwo jest całkowicie uzależnione od pory suchej i wilgotnej. Afryka znana jest nie tylko z pięknych krajobrazów i różnorodności fauny i flory ale ma też swoją ciemną stronę- mamy tu do czynienia z niewystarczającą ilością jedzenia i wielką biedą. Ludzie umierają z głodu każdego dnia, w każdej godzinie. Głód dotyka najbardziej i najdotkliwiej dzieci żyjące w afrykańskich plemionach. Umierają na rękach bezradnych matek. Często wybuchają wojny domowe. Brakuje też wody pitnej, przez co wybuchają epidemie przeróżnych chorób (malaria), nie znane są zabezpieczenia seksualne przez co właśnie na terenach sawanny w odizolowanych plemionach jest największy wskaźnik zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od kilkunastu lat światowe organizacje i misjonarze ze wszystkich zakątków świata starają się pomóc mieszkańcom Czarnego Lądu.
FLORA I FAUNA
Zwierzęcymi symbolami Afryki są lwy, żyrafy, zebry, a przede wszystkim — słonie. Wszystkie te zwierzęta żyją przede wszystkim na sawannach i warunki sawannowe kształtują ich życie. Z drugiej zaś strony, to zwierzęta, a zwłaszcza słonie, kształtują oblicze roślinności, przekształcając suche lasy podrównikowe w sawanny i nie pozwalając im na powrót się zalesić. Czasem prowadzi to do dylematów służb ochrony przyrody, gdy na terenach zadrzewionych pojawia się populacja słoni (o co nietrudno, gdyż po wielu latach eksterminacji słoni, objęto je ochroną i obecnie ich liczebność wzrasta), ponieważ tam, gdzie jest dużo wielkich roślinożerców, nie może być dużo drzew. Kierunek ewolucji roślin wpływa na kierunek ewolucji roślinożerców (i pośrednio polujących na roślinożerców drapieżców) i na odwrót. Taki proces nazywa się koewolucją. Jeszcze w trzeciorzędzie większość roślinożerców odżywiała się ziołoroślami, przystosowania do takiego pokarmu można znaleźć w skamieniałościach przodków koni. Później jednak pojawiły się rośliny, które nie drewnieją, nie wydają energii na tworzenie kolców, trucizn i innych zabezpieczeń przed zjadaniem, tylko pozwalają się spasać, błyskawicznie odrastając i zajmując tereny, na których wygryziono inne rośliny. Takimi roślinami są młode ewolucyjnie trawy. Im więcej było roślinożerców, tym większe obszary zajmowały trawy. Im więcej było łatwych do zjedzenia traw, tym więcej przybywało roślinożerców. W ciągu niedługiego geologicznie czasu znaczne obszary Ziemi pokryły się formacjami trawiastymi, a wśród roślinożerców najliczniejszą grupą stali się trawożercy. Nadmierny jednak wypas — czynnik związany z człowiekiem i bydłem, które wciąż w Czarnej Afryce jest miernikiem bogactwa — może przechylić korzyść na stronę zarośli kolczastych. Poza presją roślinożerców, ważnym czynnikiem kształtującym sawanny jest ogień — bądź to samorzutny, bądź podkładany przez człowieka. Człowiek wyewoluował właśnie tu, na afrykańskich sawannach, które powstały po oddzieleniu Wielkim Rowem Afrykańskim wilgotnej części kontynentu od części wschodniej, która stawała Euphorbia candelabrum albo mająca bardzo grubą, żaroodporną korę masłosz Parka Butyrospermum parkii) i trawy. W zależności od lokalnych warunków sawanny mogą mieć postać od całkowicie bezdrzewnej do zaroślowej. Bez ostrych granic przechodzą z jednej strony w półpustynie, a z drugiej — w lasy. Sawanny zalewowe nad brzegami rzek w zasadzie nie sposób odróżnić od właściwych lasów. Występują w nich, obok traw (np. Setaria), palmy: dum (Hyphaene thebaicum) lub winodań (Borassus aethiopicum), wierzby (Salix woodii), rzadziej bambusy (Oxytenanthera abyssinica). Często tworzy się mozaika zbiorowisk, a gatunki z jednej formacji są pospolite w innych.
W wilgotniejszych miejscach (sawanna drzewiasta, termitowa) jest więcej drzew (np. Cussonia barteri, Erythrina senegaliensis w Sudanie, Cussonia angolensis, Erythrina tomentosa w Afryce Południowej). Deszcze rzadkie, ale powtarzalne, pozwalają przetrwać sukulentom — wilczomleczom (Euphorbia), aloesom (Alo), sansewieriom (Sansevieria). Najliczniejsze są oczywiście trawy z olbrzymią trawą słoniową (Pennisetum purpureum) na czele, takie jak chwastnica (Echinochloa), Hyparrhenia, Andropogon, proso Panicum i inne. Dla tych obszarów charakterystyczne są termity i ich budowle, kształtujące siedlisko i mikroklimat.
W suchszych miejscach (sawanna balsamowcowa, kolczasta i trawiasta) z drzew utrzymują się prawie wyłącznie baobaby i akacje (np. Acacia spirocarpa czy południowoafrykańska A. giraffae). Z lasami baobabowymi graniczą krzewiaste zarośla Combretum. W jeszcze suchszych miejscach występują krzewiaste zarośla różnych gatunków balsamowców (np. Commiphora abyssinica) albo busz akacjowy. Na sawannie, co odróżnia ją od lasu, głównym komponentem są trawy — tutaj: Aristida
(np. A. funiculata), Pennisetum, Eragrostis, Tetrapogon i inne.
MIESZKAŃCY SAWANNY Z BLISKA
SŁOŃ AFRYKAŃSKI - Jest największym ssakiem lądowym. Samiec osiąga wagę do 7,5 tony i wzrost w kłębie do 3,5 metra, zaś samica jest nieco mniejsza i waży do 3 ton i maksymalnie ma 3 metry wzrostu. Zamieszkuje obszary leśne i sawanny znajdujące się nawet na wysokości 2000 m n.p.m. Jest ssakiem roślinożernym- jego podstawowe pożywienie stanowią gałęzie, liście i kory drzew, różne owoce oraz trawy. Organizm słonia przyswaja zaledwie 40% z pochłoniętych roślin, w związku z czym musi stale poszukiwać pożywienia. Dziennie zjada do 200 kg pokarmu. Wielkie małżowiny uszne odróżniają słonia afrykańskiego od indyjskiego. Kły będące siekaczami umieszczonymi w górnej szczęce zbudowane są z zębiny (kość słoniowa) o wadze do 90 kg każdy i osiągają znaczne rozmiary, maksymalnie do 3m długości i 60cm obwodu u nasady. Ciąża słonia trwa 22 miesiące, najdłużej wśród ssaków. Po urodzeniu małe słoniątko ma 90cm wzrostu i waży 90kg. Słonie dożywają 50-60 lat. Po śmierci zostają zagrzebane w ziemi przez inne słonie. Szarżujący słoń jest niezwykle niebezpieczny dla człowieka.
ZEBRA - Z gatunku koniowatych ma krępy tułów wysokości do 1,6m, stosunkowo krótkie nogi, duży łeb i wyraźny deseń wąskich, czarnych pasków gęsto rozmieszczonych na całym ciele. Żyje wśród wysokich traw sawanny, w stadach liczących do kilkudziesięciu osobników, często wraz z antylopami gnu. Żywi się trawami, liśćmi, drobnymi gałązkami. Jest bardzo płochliwa, biega z prędkością do 60km/h. Ciąża trwa do 12 miesięcy, żyje zaś do 30 lat.
ŻYRAFA - Żyje w małych grupach rodzinnych na otwartych terenach stepów, czasem wśród niezbyt gęsto porastających akacji, których liśćmi i gałązkami głównie się żywi. Długość ciała dochodzi do 2,2m, ogona do 1m, wysokość w kłębie sięga 3m, zaś do czubka łowy osadzonej na długiej szyi do 6m. Rzadko spożywa trawę, potrafi wytrzymać długi okres bez picia, czerpiąc wilgoć zawartą w liściach akacji. Poszczególne podgatunki różnią się ubarwieniem skóry, kształtem ciemniejszych plam oraz liczbą rożków na głowie. Łatwo dostrzega niebezpieczeństwo, atakowana skutecznie się broni, silnie kopiąc tylnymi kończynami. Ciąża trwa 15 miesięcy, rodzi się tylko jedno młode
LEW - Uważany za króla zwierząt żyje na otwartych przestrzeniach sawanny porośniętej kępkami krzewów, gdzie chętnie wypoczywa po polowaniu. Samiec osiąga wagę do 250kg, samica jest mniejsza i waży do 110kg. Długość ciała dochodzi do 2m, zaś ogon ma 1m długości. Ciało pokrywa sierść barwy płowej, czasem bardziej żółta, aż do rudawej. Dzień lew przesypia, wylegując się w chaszczach lub na skalnych wzniesieniach.
Jest wówczas rozleniwiony, nie atakuje w porze wypoczynku nawet jeśli byłby bardzo wygłodzony. Poluje nad ranem w stadzie na antylopy, zebry, bawoły, czasem także na żyrafy. Atakują samice, samiec zaś często pomaga tylko w osaczeniu ofiary. Zachowywana jest kolejność spożywania upolowanego zwierzęcia, zawsze pierwszy posila się samiec, potem samice a na końcu małe lwiątka. Ciąża trwa 15,5 tygodnia, po której rodzi się trójka młodych. Lwy dożywają 30 lat. Kiedy lew przekona się, że łatwiej niż zebrę zabić człowieka, może stać się lwem-ludojadem. W czasie budowy słynnej linii kolejowej z Mombasy do Ugandy lwy-ludojady zabiły ok.100 robotników pracujących przy jej powstaniu.
HIPOPOTAM - Większą część dnia hipopotamy spędzają w wodzie lub na błotnistych brzegach. W ciągu dnia pojawiają się na suchym lądzie jedynie na terenach zupełnie bezludnych. Z zapadnięciem zmroku wychodzą na żer. Zjadają głównie trawę, ale nie gardzą też roślinnością wodną i opadłymi na ziemię owocami. Hipopotamy przyczyniają się do wzbogacenia wodnego świata Afryki: ich odchody "użyźniają" wodę, powodują też rozwój glonów - pokarmu dla ryb, a te z kolei są zdobyczą ptaków i krokodyli. Żaden z dużych afrykańskich ssaków nie jest ze względów fizjologicznych tak uzależniony od wody jak hipopotam. Jednocześnie stanowi ona bezpieczne schronienie w razie zagrożenia. przez lata narosło wiele nieporozumień wokół rzekomo krwiożerczej natury hipopotamów. Te spokojnie odpoczywające w wodzie zwierzęta stanowiły dobry cel nawet dla najgorszych myśliwych. Polowano na nie, aby uzyskać twardą i nie żółknącą z czasem kość. Używano jej do wyrobu sztucznych zębów i różnych pamiątek. Na hipopotamy polowano już setki lat przed przybyciem białego człowieka do Afryki. Ale takie prymitywne łowy nie stanowiły jednak zagrożenia dla populacji hipopotamów. Dopiero biały człowiek uzbrojony w broń palną stał się naprawdę niebezpieczny. Od zagłady uratowało hipopotamy założenie rezerwatów przyrody oraz fakt, że dobrze znoszą niewolę i rozmnażają się w ogrodach zoologicznych. Badania nad zwyczajami hipopotamów dostarczyły też wielu informacji o ich charakterze. Okazało się, że są inteligentne i bardzo ciekawe świata. Dzięki dobrej pamięci i umiejętności kojarzenia faktów hipopotamy żyjące na terenach, na których często na nie polowano, nauczyły się na przykład wynurzać tylko w kępkach roślin. Po krótkim zaczerpnięciu powietrza natychmiast z powrotem nurkowały.
BAWÓŁ AFRYKAŃSKI - Zamieszkuje tereny trawiaste i suche równiny. Terytorium stada wynosi od 100 do 1000 km2. Nigdy nie oddalają się na odległość 15 km od źródła wody. Samice i młode stanowią stada. Samce z reguły są samotnikami, chociaż najsilniejsze samce podążają za stadem. Cała grupa podąża z szybkością 9 km/h. Bawoły to zwierzęta bardzo towarzyskie. W porze deszczowej gdy jest wystarczająca liczba pokarmu stada łączą się w jedno i powstaje 1 superstado liczące ok. 2000 osobników. Byki mające powyżej 10 lat opuszczają stado. Bawoły bardzo lubią tarzać się w błocie, które zasychając tworzą jakby mały pancerzyk chroniący przed kąśliwymi owadami. Bardzo dobrze pływają. Bawoły mogą rozmnażać się przez cały rok. Tylko najsilniejsze samce kryją samice, dlatego odbywają się walki o względy samicy. Krowa rodzi młode z dala od stada. Cielę waży wtedy od 35 - 50kg. Cielę do prawidłowego wzrostu potrzebuje 5 l mleka dziennie. Matka opiekuje się potomstwem przez ok. 2 lata.
NOSOROŻEC - Współcześnie żyje pięć gatunków nosorożców: dwa w Afryce - nosorożec zwyczajny zwany czarnym i nosorożec afrykański zwany biały, oraz trzy w Azji: nosorożec indyjski zwany pancery, nosorożec jawajski oraz nosorożec sumatrzański. Wszystkie są wielkimi roślinożercami o wyjątkowo grubej i pofałdowanej skórze, bez trudu rozpoznawalnymi po wydatnym rogu. Wszystkie taplają się w błocie. Kąpiele te są jednym z podstawowych czynników wpływających na ich dobrą kondycję (nie mają gruczołów potowych). Zwierzęta te chłodzą się głównie, przebywając przez wiele godzin w błocie. Są krótkowidzami i nie potrafią odróżnić drzewa do człowieka z odległości większej niż 15 metrów. Niemal całkowicie polegaą więc na zmysłach węchu i słuchu. Każdy nosorożec musi spożyć dziennie dziesiątki kilogramów liści, gałązek, owoców i trawy. W sumie czynność ta zajmuje im ponad połowę życia. Zwierzęta te żerują głównie nocą oraz w chłodniejszych porach dnia. Nosorożce prowadzą samotny tryb życia w obrębie wytyczanych przez siebie terytoriów o powierzchni dochodzącej nawet do 300 kilometrów kwadratowych. Żyją około 45 lat. Ponieważ do aktu prokreacji dochodzi co 2-4 lata, w wyniku czego rodzi się przeważnie 1 potomek, uzupełnianie strat w populacji tych zwierząt przebiega bardzo powoli. Przyszłość całej rodziny nosorożców stoi pod znakiem zapytania. Nosorożec sumatrzański liczy około 150 osobników, rozproszonych po południowo-wschodniej Azji. Około 1500 osobników nosorożca indyjskiego żyje w kilku rezerwatach w Indiach i Nepalu. Najgorsze jest położenie nosorożca jawajskiego, którego można spotkać już tylko na terenie jednego rezerwatu, gdzie pozostało około 50 zwierząt. W wypadku obu gatunków afrykańskich sytuacja pogarsza się w zastraszającym tempie. W XIX stuleciu nosorożec biały został doprowadzony w południowej części kontynentu prawie do zagłady. Zgodnymi wysiłkami udało się go uratować, lecz teraz zwierzęta żyjące bardziej na północ są na granicy wymarcia: w Zairskim Parku Narodowym zachowała się populacja licząca mniej niż 20 zwierząt. Nosorożec czarny jest wciąż najliczniejszym gatunkiem, ale jego liczebność również spada, a największe zagrożenie stanowi kłusownictwo. Do wyniszczenia nosorożców przyczyniły się ich rogi, które - sproszkowane - są tradycyjnie używane na pewnych obszarach Indii jako afrodyzjak, a także środek przeciw gorączce, bólowi głowy, chorobom wątroby i serca oraz na Dalekim Wschodzie, przeciwko chorobom skórnym. Pod względem chemicznym róg nosorożca niewiele się różni od materiału będącego tworzywem paznokci, kopyt i twardych okryw rogów bydła i antylop. W ostatnich latach zaczęto poszukiwać rogów nosorożca z zupełnie innych powodów. W Jemenie Północnym sztylety z rękojeścią wykonaną z rogu nosorożca są wysoko cenionym symbolem pozycji społecznej. Jeżeli zabijanie dzikich nosorożców będzie postępowało w dotychczasowym tempie, zwierzęta te mogą nie przetrwać nawet najbliższych kilku lat. Światową populację nosorożców ocenia sie pod koniec XX wieku na niecałe 11 tysięcy osobników. Jeszcze w początach lat siedemdziesiątych żyło ich 10 razy więcej. Bez zdecydowanych działań w ciągu jednej dekady 4 gatunki mogą zniknąć z powierzchni Ziemi. Nosorożce są oczywiście chronione. Nie wydaje się jednak, aby była to skuteczna metoda na ich uratowanie. Jednym z najlepszych sposobów jest tworzenie parków narodowych specjalnie dla nosorożców. W walce o zachowanie gatunku podejmowane są również radykalniejsze działania. Jedno z nich polega na obcinaniu rogów nosorożcom żyjących na wolności. Ma to zniechęcić kłusowników do zabijania takich osobników. W niektórych państwach na przykład w Zimbabwe, posunięto się jeszcze dalej. Stworzono specjalne oddziały wojskowe patrolujące tereny, na których żyją nosorożce, i strzelające bez ostrzeżeń do kłusowników.
GEPARD - Do drapieżnego trybu życia najlepiej przystosowana jest rodzina kotów. Zmysły węchu, słuchu i wzroku mają wyostrzone najbardziej ze wszystkich ssaków. Charakteryzuje je także wyjątkowa lekkość i zwinność ruchów, Do tej rodziny należy gepard, kot o długości około 1,3 metra i wysokości w kłębie 80 centymetrów. Puszysty ogon osiąga długość 75 centymetrów. Zależnie od miejsca występowania futro ma kolor szarożółty lub rudawy. Całe ciało, z wyjątkiem białawego brzucha, pokrywają równomierne niewielkie, czarne cętki. Charakterystyczny wygląd nadaje zwierzęciu mała głowa z krótkimi, zaokrąglonymi uszami i stosunkowo wysokie nogi. Gepard jest wśród kotowatych najpiękniejszym gatunkiem. Jego ciało jest wzorem proporcji. Jest elegancki i dostojny. Zamieszkuje Afrykę Północną, Afganistan, Turkmenię, Półwysep Arabski. Od innych kotów gepard odróżnia się niechowanymi pazurami u nóg. Pazury wzmagają chwytność łap w czasie biegu. Jako jedyny wśród dużych gatunków gepard objawia dobry humor mruczeniem, podobnym do głosu wydawanego przez koty domowe. W przeciwieństwie jednak do większości kotów nie potrafi się wspinać. Jest mieszkańcem stepów i sawann. Żyjąc na otwartych terenach poluje na ssaki zamieszkujące jego terytorium, głównie antylopy. Potrafią osiągnąć prędkość do 72km/h w ciągu zaledwie 2 sekund, a ich maksymalna prędkość wynosi 120km/h. Ofiara zostaje powalona na jest czasem lampartem myśliwskim. W spokojnym i niedostępnym miejscu samica geparda po dziewięciu do dziesięciu tygodniach ciąży rodzi od dwóch do czterech młodych. Przychodzą na świat nieporadne i ślepe. Oczy otwierają im się po dwóch tygodniach. Matka karmi kocięta przez 1,5 miesiąca. W niewoli gepard rzadko się rozmnaża. Żyje około 15 lat.
ANTYLOPA - Występuje we wschodniej Afryce, na terenie sawannowym. W porze suchej – gatunek stadny. Osobniki łączą się wtedy, aby łatwiej im było wyszukiwać pokarm i wodę. W przeciwieństwie do adaksa – antylopa szabloroga uzależniona jest od wody i nie może bez niej przeżyć dłużej niż 3 dni. W porze deszczowej samce wykazują terytorializm. Gatunek ten dobrze rozmnaża się w niewoli. Ciekawostką jest to, że trochę odchowane młode nie trzymają się matek, tylko tworzą osobne stada. Łączą się z matkami tylko na czas karmienia.
HIENA - Ten ssak wielkości sporego psa z pewnością należy do drapieżnych. Wskazują na to masywne szczeki uzbrojone w duże zęby. Bystre oczy pozwalają mu widzieć dobrze w ciemności - wtedy głównie cale stada wyruszają w poszukiwaniu padliny, ale nie gardzą młodymi, starymi lub osłabionymi osobnikami niezdolnymi do obrony.
PARKI NARODOWE NA TERENIE SAWANNY
PARK NARODOWY W SERENGETI
W niewielkiej odległości od Jeziora Wiktorii przebiega granica rozciągającego się w zachodniej Tanzanii Parku Narodowego Serengeti. Zajmuje on powierzchnię 14 763 km2. Do parku przylegają inne obszary chronione: na południowym wschodzie - rezerwat wokół wulkanicznego krateru Ngorongoro; na północnym wschodzie - leżący już na terytorium Kenii rezerwat zwierząt Masai-Mara. Park Narodowy Serengeti obejmuje rozległe obszary sawanny - zbiorowiska traw z rzadko występującymi krzewami i drzewami. Szlaki w parku są słabo oznakowane - orientacja w terenie jest utrudniona zwłaszcza w porze deszczowej. Miejscowi przewodnicy polecają szukać "kopje" - gór wyspowych, które powstały wskutek wymycia otaczających je warstw ziemi.
Sawanna na równinie Serengeti to środowisko życia wielu gatunków zwierząt: gazeli, antylop, gnu, nosorożców, hipopotamów, słoni i zebr. Spotyka się tu również bawoły afrykańskie, lwy i żyrafy, a jeśli ma się dużo szczęścia, przed obiektywem pojawiają się nawet żurawie, lamparty i gepardy. Porę suchą, trwającą od czerwca do sierpnia, przeżywają tylko nieliczne rośliny. W latach szczególnie ubogich w opady wielu gatunkom zwierząt brakuje pożywienia. Jednak w kolejnym roku obfite deszcze kwietniowe z reguły wyrównują niedobory wody.
Park Narodowy Serengeti został wprawdzie oficjalnie utworzony już w 1941 r., ale ochrony zwierząt nie traktowano wtedy w zachodniej części obecnej Tanzanii zbyt poważnie. Społeczność międzynarodowa zaczęła sobie uświadamiać konieczność otoczenia opieką przebogatego świata fauny i flory na równinie Serengeti dopiero po 1959 r.
Wielkie zasługi dla Parku Narodowego Serengeti położył niemiecki zoolog, z wykształcenia lekarz weterynarii - profesor Bernhard Grzimek. W 1959 r. nakręcił on wraz z synem Michaelem film pt. "Serengeti nie może umrzeć", za który otrzymał Oscara. Również książka, która ukazała się pod tym samym tytułem, stała się w tamtych czasach światowym bestsellerem. Grzimek zdobył już wcześniej wiele nagród za filmy dokumentalne - na przykład w 1956 r. za "Nie ma miejsca dla dzikich zwierząt", na podstawie którego powstał później serial telewizyjny "Miejsce dla zwierząt". Do czasu śmierci autora w 1987 r. wyprodukowano 150 jego odcinków. W swoich audycjach Grzimek niestrudzenie apelował o datki na ochronę przyrody. Udało mu się zebrać i przekazać odpowiednim placówkom 30 mln marek (ok. 15 mln euro). Dzięki tym pieniądzom utworzono między innymi Park Narodowy Meru w Kenii. W Parku Narodowym Serengeti Grzimek obserwował przede wszystkim dalekie wędrówki zwierząt, opisywał zwierzostany i zwalczał kłusownictwa). Po wyemitowaniu jego filmu liczba nielegalnie ubijanych zwierząt znacznie spadła. Park Narodowcy Serengeti to dziś jeden z najpopularniejszych celów turystycznych w Afryce. Najlepszym miejscem na wycieczkową bazę wypadową jest leżący w samym sercu parku obóz Seronera Wildlife Lodge. Robiąc jednodniowe wypady samochodem terenowym, można stąd dotrzeć do niemal wszystkich interesujących miejsc w okolicy.
CO TRZEBA WIEDZIEĆ:
1. Park Narodowy Serengeti wpisano, jako jeden z nielicznych obiektów przyrodniczych, na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO.
2. Słonie, pierwotnie nie występujące na równinie Serengeti, osiedliły się tam w latach 60. XX w. Od tego czasu wyrządzają znaczne szkody na terenie parku.
3. W porze suchej większość zwierząt wędruje ku zachodniej, bardziej płaskiej części Parku Narodowego Serengeti, zasilanej wodami rzek uchodzących do Jeziora Wiktorii.
4. Niemiecki zoolog Bernhard Grzimek, zanim rozpoczął działalność w Afryce, od 1945 r. kierował pracami przy odbudowie frankfurckiego ogrodu zoologicznego, który w czasie II wojny światowej został całkowicie zniszczony.
W SKRÓCIE:
- Park narodowy w Tanzanii
- Mieszkańcy: Masajowie
- Języki: suahili, angielski
- Waluta: szyling tanzański, dolar USA
- Miejscowości: Seronera, Lobo, Banagi
PARK NARODOWY AMBOSELI
Amboseli - nieduży park, ale można tu spotkać zagrożonego wyginięciem czarnego nosorożca oraz olbrzymie stada słoni, które przemierzają trawiastą równinę, z Kilimandżaro w tle. Drapieżników, nie licząc hien i szakali, żyje tu mało, a lwów prawie się nie spotyka. Nie brakuje za to roślinożerców: gazeli, zebr, żyraf.
PARK NARODOWY KRUGERA
Największy park narodowy Afryki Południowej, położony na równinach przy granicy z Mozambikiem. Jego powierzchnia to ponad 20 tys. km2. Niedawno połączony z bliźniaczymi parkami w Zimbabwe i Mozambiku tworzy kompleks Gaza-Kruger-Gonarezhou - o powierzchni 38600 km2 i jest największym zespołem parków na świecie - jego obszar to 1/9 część terytorium Polski! Porośnięty bogatą roślinnością tropikalną i subtropikalną. Przebogaty w zwierzynę. Zamieszkuje go 150 gatunków ssaków, ponad 500 gatunków ptaków i ok. 100 gatunków gadów. Na terenie parku na początku XX wieku mieszkało 30 słoni, ale dzięki rozsądnej opiece rządu RPA ich liczba wzrosła teraz do kilkudziesięciu tysięcy.
PARK NARODOWY NGORONGORO
Największy krater na Ziemi (ok. 20 km kwadratowych), dawno wygasły. Pionowe, kilkusetmetrowe ściany ochroniły unikalny ekosystem przed ingerencją ludzi. Żyją tu zebry, antylopy, lwy, gepardy, słonie, hieny, hipopotamy, bawoły, strusie, nosorożce i wiele gatunków ptaków - dlatego nazywany jest "Arką Noego". Obóz rozbijemy na krawędzi krateru, mając ten żywy teatr u swych stóp. Zwierzęta podglądać będziemy również w ciekawych parkach narodowych: Lake Manyara i Tarangire, które wespół z Ngorongoro tworzą jeden z najsłynniejszych kompleksów parków na Ziemi.
PARK NARODOWY TSAWO
Sąsiadujące ze sobą parki Tsavo East i West tworzą największy park narodowy Kenii. Na rozległej sawannie spotkać można: słonie, antylopy, żyrafy, zebry, pawiany, bawoły, lwy. Jedną z największych atrakcji są dwa, połączone ze sobą kaskadami jeziorka. Wyższe zamieszkałe jest przez hipopotamy, natomiast niższe - przez krokodyle.
PARK NARODOWY NAIROBI
W niemal dziewiczych lasach, w sąsiedztwie stolicy kraju Nairobi - żyje ponad 80 gatunków ssaków. Niestety, nie spotkamy tu słoni, za to łatwo można zaobserwować polujących drapieżników. Park ten daje możliwość ostatniego spotkania z dzikimi zwierzętami przed odlotem do kraju, gdyż graniczy z lotniskiem w Nairobi.
REZERWAT NARODOWY MASAI MARA
Jest najpopularniejszym kenijskim parkiem safari. Położony jest w południowo - zachodniej części Kenii, na wysokości niemal 2000 m. n.p.m. Obfitujący w zwierzęta, jest pod każdym względem niezwykły. Wędrując po sawannie można zaobserwować stada gnu podczas ich dorocznych wędrówek. Wszędzie zobaczyć można stada lwów w czasie polowania. Żyją tu także: gazele, zebry, żyrafy, bawoły, topi, kongoni, gnu, elandy, słonie, hieny, szakale, strusie. Przez Masai Mara przepływa jedna z największych rzek Kenii - Mara, zamieszkała przez hipopotamy i krokodyle. Jest to raczej rezerwat, gdyż Masajowie mają prawo paść tu swoje bydło i polować. Jest tu też ich wioska, otwarta dla turystów.
SAFARI
Na terenie wielu krajów afrykańskich znajduje się sporo specjalistycznych biur podróży, organizujących właśnie takie safari do licznych parków i rezerwatów. Podróżując samochodami terenowymi czy mikrobusami po wyznaczonych trasach, można poprzez otwierane ich dachy obserwować, fotografować i filmować wielkie stada zwierząt pasących się na rozległych, równinnych sawannach, być świadkiem okrutnych polowań drapieżników, podpatrywać godzinami naturalne zwyczaje i zachowanie zwierząt. Jednym słowem-móc całkowicie wtopić się w niemalże niczym nie skalaną, a jakże przecież piękną przyrodę afrykańską. Safari odbywa się przed południem, w porze lunchu przewidziana jest krótka przerwa na posiłek i wypoczynek. Wszystko odbywa się według określonych zasad, z zachowaniem ciszy i spokoju, z kategorycznym zakazem opuszczania samochodu, z możliwością strzelania wyłącznie migawkami aparatów fotograficznych i filmowych. Afrykańskie safari jest bez wątpienia jedną z najprzyjemniejszych i wyjątkowo fascynujących form spędzania kilkunastu dni urlopu, a wyniesione wrażenia na pewno na bardzo długo pozostaną w pamięci tak mocno już przecież ucywilizowanego umysłu obywatela świata. Według napisanej konwekcji, safari uznaje się za pełni udane, jeśli jego uczestnik może zobaczyć całą „Wielką Piątkę” afrykańskich ssaków: lwa, geparda, słonia, nosorożca i afrykańskiego bawoła. Jeśli to się uda, trzeba koniecznie jeszcze raz tam powrócić.