Układ ruchu

Budowa kości:
- nasada/główka - tkanka kostna gąbczasta
- okostna - chroni kość, b. dużo włókien białkowych, nerwy i naczynia krwionośne, zawiera kom. kościotwrócze.
- trzon - tk. kostna zbita
- jama szpikowa ze szpikiem żółtym

Typy kości:
- długie - sztywny trzon i bardziej sprężyste nasady; np. kość ramienna piszczelowa.
- płaskie - pełnią funkcje ochronne i krwiotwórcze; np. mózgoczaszka, łopatka.
- krótkie - kości nadgarstka oraz stępu.
- różnokształtne - kość żuchwowa, kręgi, nadgarstek.

Połączenia kości:
- nieruchome - ścisłe połączenia, miejsca styku kości spajane są różnymi rodzajami tk. łącznej (szwy w czaszce) , łącznej włóknistej (zęby w zębodołach) lub chrzęstnej (żebra z mostkiem) .
- ruchome - przez stawy (np. kulisty, siodełkowy, zawiasowy, obrotowy)

~chrząstka nasady - zapobiega tarciu kości.
~błona włóknista - ochrona mech. zbudowana z włókien i więzadeł.
~błona maziowa - wytwarza maż, która zmniejsza tarcie - działa jak smar.
*zwichnięcie - przesunięcie kości w stawie i zerwanie torebki stawowej i więzadeł.
*skręcenie - przesunięcie kości w stawie ale torebka nie ulega zerwaniu.

BIERNY (kostny) :
*szkielet osiowy:
- czaszka
>puszka mózgowa (ochrona mózgowia) - 2k. ciemieniowe, 2k. skroniowe, potyliczna, płat czołowy;
>twardoczaszka (chroni narządy zmysłów, otacza początek uk. oddechowego i pokarmowego) - 2k. jarzmowe, nosowa, żuchwa, kości szczęki górnej.
- kręgosłup
>szyjny - 7kręgów, 1 - atlas, 2obrotnik, mają ruchome połączenia kręgosłupa z czaszka;
>piersiowy - 12k;
>lędźwiowy - 5k;
>krzyżowy - 5k, które zrosły się w kość krzyżową;
>ogonowy - 4 - 5k

~dyski międzykręgowe - leżą między trzonami kręgów i chronią przed tarciem, amortyzują wstrząsy.
~lordoza - skrzywienie w przód (odcinek szyjny i lędźwiowy)
~kofoza - skrzywienie w tył (odcinek piersiowy i krzyżowy)
- klatka piersiowa - chroni narządy, umożliwia wdechy i wydechy; składa się z kręgów piersiowych, żeber oraz mostka.
>żebra - prawdziwe (7par, łączą się z mostkiem) , rzekome (3pary, łączą się z mostkiem przez chrząstke ostatniego żebra prawdziwego) , wolne (2pary, nie łączą się z mostkiem) .
*szkielet kończyn:
- kończyna górna:
>obręcz/pas barkowy - łączy ręce ze szwem osiowym (łopatka, obojczyk - łączy łopatke z mostkiem)
>kończyna wolna (kość ramienna; 2przedramienne:łokciowa i promieniowa; kości dłoni:nadgarstek, śródręcze, palce)

- kończyna dolna:
>obręcz miednicza - kość miednicza (zrośnięte kości:biodrowa, kulszowa i łonowa)
>noga (kość udowa; rzepka - ogranicza ruchomośc stawu kolanowego; kość podudzia - piszczelowa i strzałkowa[tworzą staw skokowy]; stopa - 7kości stępu[piętowa i skokowa], 5śródstopia i 14palców)

CZYNNY (mięśnie szkieletowe) :
*mięsień przymocowany jest zawsze do 2kości za pomoca ścięgien i stawów ruchomych.
*mięśnie przeciwstawne (antagonistyczne - podczs ruchu pracują oba mięśnie, ale 1kurczy się silniej a 2słabiej) :
- zginacz - prostownik (m. 3głowy uda i 4głowy uda)
*mięśnie synergistyczne - wykonują te samą czynność np. m. międzyżebrowe umożliwiają wdechy i wydechy, m. tułowia biorą udział w jego zginaniu

NARZĄDY ZMYSŁÓW:


a) wzrok:
*receptor - kom, która może odebrac bodziec
*podział receptorów:
- w zależności od miejsca, z którego dociera bodziec:
~interoreceptory (bodziec płynie z wnętrza naszego ciała) np. n. krwionośne, receptory stawowo - mięśniowe w ścięgnach, stawach i mięśniach
~eksteroreceptory (odbierają bodziec ze środowiska zewnętrznego) np. narząd wzroku kubki smakowe języka
~narząd słuchu i równowagi jest jednocześnie interoreceptorem i eksteroreceptorem.
- w zależności od rodzaju:
~fotoreceptory (czopki i pręciki)
~chemoreceptory (receptory smaku)
~termoreceptory (r. ciepła i zimna w skórze)
~mechanoreceptory (r. słuchu, równowagi, dotyku)
*budowa oka:
- gałka oczna - leży w oczodole wysłanym tłuszczem; kształt okrągły; połączona z nerwem wzrokowym.
- aparat ochronny (oczodół, powieka…)
- aparat ruchowy (6mięśni)

- I warstwa - błona włóknista:
~twardówka (1) - zbudowana z tk. łącznej; f. ochronna przed zwiększeniem ciśnienia wewnątrz oka.
~rogówka (2) - przezroczysta, silnie unerwiona, załamuje promienie świetlne.
- II warstwa - błona naczyniowa:
~naczyniówka (3) - n. krwionośne, odżywiają oko.
~ciałko rzęskowe (4) - zbudowane z wyrostków rzęskowych i mięśnia rzęskowego; umozliwia akomodacje - zdolnośc do ostrego widzenia z bliskiej i dalekiej odległości - u człowieka dzięki zmianie kształtu soczewki; wytwarza płyn (ciecz wodnista oka) , który wypełnia komorę przednią oka.
~tęczówka (5) - pierscień m. gładkich; powoduje zwężanie lub rozszerzanie się źrenicy.


- III warstwa - siatkówka (6) :
~czopki - receptory, które umożliwiają rozróżnianie barw
>plamka żółta (7) - miejsce największego skupienia czopków; w niej skupiają się promienie świetlne.
>plamka ślepa (8) - nie ma czopów ani pręcików
~pręciki - dają obraz czarno - biały
rodopsyna (purpura wzrokowa) opsyna (białko) +retinen (pochodna wit. A)
- soczewka (9) - przezroczysta; skupia światło.
- ciłako szkliste (10) - galaretowata, lepka subst; wypełnia oko.
11 - źrenica
12 - komora przednia
13 - nerw wzrokowy
*krótkowzroczność (miopia) - zbyt wypukła rogówka, soczewka lub zbyt długa gałka oczna. Promienie skupiają się przed siatówką. Powstaje obraz rozmazany. Korekta poprzez soczewki rozpraszające.
*dalekowzroczność (hyperopia) - zbyt płaska rogówka, soczewka lub zbyt krótka gałka oczna. promienie skupiają się za siatkówką. Korekta przez soczewki skupiające.
*astygmatyzm (niezborność rogówkowa) - siła łamiąca oka jest nierównomierna (przyczyną jest nieprawidłowa krzywizna rogówki) . Obrazy powstałe na siatkówce są rozmazane ze względu na nierównomierność skupiania fal swietłych, które biegną z różnych kierunków. Soczewki cylindryczne lub toryczne.
b) słuch:
*budowa ucha:
- ucho zewnętrzne:
~małrzowina uszna
~kanał słuchowy zewnętrzny

- ucho środkowe:
~błona bębenkowa - oddziela, zapobiega dostaniu się powietrza do ucha środkowego, wzmacnia drgania ~jama ucha środkowego:
>kosteczki słuchowe (wzmacniają siłę drgania i przekazują dalej) :młoteczke, kowadełko, strzemiączko
~trąbka słuchowa (Eustachiusza) - wyrównuje ciśnienie po obu str. błony; łączy ucho środkowe i gardło.

- ucho wewnętrzne:
~błędnik kostny (jamy w kościach) :
>przedsionek i 3kanały półkoliste (receptory równowagi)
>ślimak (r. słuchu)
~błędnik błoniasty:
>woreczek, łagiewka i 3przewody półkoliste
>przewód ślimakowy
Ślimak i przewód ślimakowy wypełnione są płynem (śródchłoką) . w ich ściankach sa receptory słuchu, które tworzą narząd Cortiego

*odbieranie fali głosowej:
Fala wpada do błony bębenkowej i powoduje jej drgania. Młoteczek zaczyna drgać, potem kowadełko i strzemiączko. Strzemiączko łączy się z błoną okienka owalnego (początek ucha wew. ) . Drgająca błona wprawia w ruch płyn który wypełnia ślimak. Drgnia płynu powodują powstanie impulsu nerwowego, który dociera do mózgu.
*schorzenia narządu słuchu:
- zatykanie kanału słuchowego zewnętrznego wydzieliną (woszczyną) ;
- ciała obce - zapalenie ucha środkowego (ostre lub przewlekłe) - nieleczone:szum, ból w uszach, wyciek ropny; toksyczne z. ucha przez nadmiar leków (niszczenie kostek słuchowych i błony) .
c) smak:
d) węch:
w górnej części jamy nosowej są zmienione kom. nerwowe . Bodźcem są subst. chemiczne rozpuszczone w śluzie.

UKŁAD NERWOWY:


a) neuron i synapsa:

- W ciele kom. znajduja się wszystkie organelle kom. zwierzęcej.
- Kom. nerwowa przewodzi bodzce dzięki polaryzacji błony kom.

*Synapsa - złącze w którym impuls nerwowy przekazywany jest z 1neuronu na inny neuron lub kom. wykonawczą (efektorową) . Synapsy powstają zwykle między zakończeniem aksonu 1, a dendrytem lub ciałem kolejnej kom. nerwowej.

*Mechanizm działania synapsy:
Gdy impuls nerwowy osiąga zakończenie neurytu, do szczeliny synaptycznej otwierają się malutkie pęcherzyki synaptyczne zawierające specjalną substancję chem - mediator synaptyczny. Substancja ta dyfunduje przez szczelinę i pobudza białkowe receptory w błonie postsynaptycznej, wyzwalając w kolejnej kom. impuls nerwowy.

- Nerw - skupienie neurytów kom. nerwowej poza OUN.
- Istota biała - skupienie neurytów kom. nerwowych w OUN.
- Istota szara - skupienie ciał kom. nerwowych w OUN.

*nerw czuciowy - przewodzi bodziec do OUN.
*nerw ruchowy - przewodzi bodziec od mózgu do narządu wykonawczego (mięśni) .
*nerw pośredniczący - łączy nerw czuciowy i ruchowy.

b) układ nerwowy:
*somatyczny (unerwia mięśnie szkieletowe) :
- ośrodkowy:
~mózgowie (mózg, pień mózgu)
~rdzeń kręgowy
- obwodowy:
~nerwy czaszkowe (12par)
~nerwy rdzeniowe
*autonomiczny (AUN)
- współczulny
- przywspółczulny

c) budowa uk. somatycznego:
*kresomózgowie:
- 2półkule połączone spoidłem wielkim (przebiegają przez nie drogi nerwowe przez które odbywa się komunikacja między półkulami) podzielone na płaty (czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny) ;
- kora mózgowa (pofałdowana istota szara, tworzy ją 6warstw kom. nerwowych) ;
- ośrodki:wzrokowy (potyliczny) , czucia (czołowy) , mowy, ruchu

*międzymózgowie:
- ośrodki motywacyjne:pokarmowy, termoregulacji, agresji, ucieczki, pragnienia, rozrodczy
- ośrodki regulacji hormonalnej

*śródmózgowie:
- ośrodek ruchu gałki ocznej

*móżdżek i most:
- zbudowany z 2półkul móżdżku z trójwarstwową korą móżdżku
- ośrodek koordynacji ruchu
- odpowiedzialny za tonus

*rdzeń przedłużony:
- znajdują się w nim drogi nerwowe
- oddechowy, prawy serca, żucia, połykania

d) budowa rdzenia kręgowego

e) ochrona OUN:
*mózgoczaszka (mózg) i kręgosłup (rdzeń) ;
*3opony rdzeniowo - mózgowe (twarda, pajęcza i miękka) ;
- płyn rdzeniowo - mózgowy (między oponami)
- chronią przed urazami miech;
- przepuszczają tylko glukozę i tlen.

f) łuk odruchowy - droga jaką przebywa bodziec od receptora do efektora

*budowa:
1 - receptor - kom. , która ma odebrać bodziec
2 - droga dośrodkowa, którą tworzy nerw czuciowy
3 - nerw pośredniczący - rdzeń nerwowy gdzie zachodzi analiza bodźca
4 - droga odśrodkowa, którą tworzy nerw ruchowy
5 - efektor - narząd wykonawczy

*odruch - reakcja org. na bodziec

*rodzaje odruchów:
- bezwarunkowy (wrodzony) - szybka reakcja na bodziec, w ich wytworzeniu nie uczestniczy świadomość. np. wymioty, kaszel, odruch kolanowy; stanowią podstawy instynktów (złożone zachowania wrodzone, umożliwiające realizacje ważnych clów biologicznych)
- warunkowy (nabyty) - oparty jest na treningu i wymaga wzmacniania. polega na tym, że bodziec pierwotnie obojętny zamieniany jest na bodziec kluczowy (wyzwalający reakcję) .
~klasyczny (”pawłowski”) :
bodziec obojętny (lampka) wzmocnienie (pokarm) reakcja
~instrumentalny:
bodziec obojętny (komenda głosowa) reakcja (podanie łapy) wzmocnienie (nagroda)

STRES:


*Czynniki stresowe:
- stan zagrożenia
- utrata kogoś bliskiego
- szkoła/praca

*Reakcja - wytworzenie hormonów (adrenaliny, noradrenaliny) .
Koryzol - h. podtrzymujący napięcie org. i nadnerczy

*Objawy:
- pocenie się, przyspieszone bicie serca, płacz
- wyłączenie n. krwionośnych - skóra blednie; krew krąży przez m. szkieletowe i mózg (odpowiedzialne za walkę)
- wzrasta ciśnienie krwi
- przysp. pogłębiony oddech
- m. szkieletowe napinają się, gładkie rozluźniają
- zwiększony rozkład tłuszczów; glukoza pochodzi z zapasów
- wyłącza się uk. odpornościowy

Dodaj swoją odpowiedź
Biologia

Układ ruchu

Ruch i jego podłoże

Ruch jest podstawowym przejawem wrażliwości, czyli zdolności organizmów do reagowania na bodźce środowiskowe. Jeśli za podstawę klasyfikacji przyjąć złożoność ruchu, to możemy wyróżnić ruch: cytoplazm...

Biologia

Podaj 3 narządy do każdego układu: Układ ruchu a) szkieletowy, b) mięśniowy Układ pokarmowy Układ wydalniczy układ krwionośny Układ oddechowy układ nerwowy układ hormonalny układ rozrodczy

Podaj 3 narządy do każdego układu: Układ ruchu a) szkieletowy, b) mięśniowy Układ pokarmowy Układ wydalniczy układ krwionośny Układ oddechowy układ nerwowy układ hormonalny układ rozrodczy...

Język niemiecki

jak jest po niemiecku 1. układ nerwowy 2. układ rozrodczy 3. aparat ruchu/układ ruchu ?

jak jest po niemiecku 1. układ nerwowy 2. układ rozrodczy 3. aparat ruchu/układ ruchu ?...

Przyroda

Wyjaśnij co robią róże układy: Układ ruchu, Układ oddechowy, Układ krążenia, Układ pokarmowy, Układ wydalniczy, Układ rozrodczy, Układ nerwowy, PROSZĘ POMOCY!!!

Wyjaśnij co robią róże układy: Układ ruchu, Układ oddechowy, Układ krążenia, Układ pokarmowy, Układ wydalniczy, Układ rozrodczy, Układ nerwowy, PROSZĘ POMOCY!!!...

Biologia

wyjasnij znaczenie pojęć :  - bierny układ ruchu  - czynny układ ruchu 

wyjasnij znaczenie pojęć :  - bierny układ ruchu  - czynny układ ruchu ...

Przyroda

Wyjaśnij dlaczego układ szkieletowy i układ mięśniowy tworzą układ ruchu

Wyjaśnij dlaczego układ szkieletowy i układ mięśniowy tworzą układ ruchu...