Obraz szlachty w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza
Szlachta w "Panu Tadeuszu” jest bardzo zróżnicowana, pojawia się wśród niej:
1. Magnateria: ród Horeszków (Stolnik, Ewa, Zosia, Hrabia)
2. Średniozamożna szlachta ziemiańska: ród Sopliców (Sędzia, Jacek Soplica, Tadeusz, Telimena)
3. Szlachta zaściankowa: ród Dobrzyńskich (Maciek nad Maćkami, Prusak, Bartek).
Szlachta ziemiańska prowadziła uporządkowany tryb życia. Wszystkie rodzinne i towarzyskie spotkania podlegały pewnym obyczajom. Do tej szlachty należą Soplicowie i Podkomorzy.
SĘDZIA - był typowym polskim szlachcicem, bronił starego porządku szlacheckiego, krytykował cudzoziemszczyznę. Swoim poddanym nie robił krzywdy, dbał o nich. Szlachcic ten był uparty, chciwy. Przykładem tego może być spór o zamek.
JACEK SOPLICA - był wielkim patriotą. W Soplicowskim dworze wisiały portrety polskich bohaterów narodowych. Był zwolennikiem powstania narodowego. Stosunkowo bogaty jest również
PODKOMORZY, który cieszył się uznaniem szlachty. Tak jak Sędzia był patriotą oraz zwolennikiem starych obyczajów szlacheckich.
WOJSKI - pełni rolę marszałka dworu. Doświadczony myśliwy, gra dobrze na rogu. Słynie z doskonałej organizacji polowań. Podtrzymuje tradycje szlachecką. Jest mistrzem w rzucaniu nożami.
Obowiązuje hierarchia społeczna, świadczy o szacunku do starszych. Wśród szlachty panuje ład i porządek bo wszyscy dbają bo uważają że jest on gwarantem spokoju w państwie. W Soplicowie dba się o obyczaje, tradycje. A. Mickiewicz zauważa, że wśród szlachty następują drobne zmiany i wyrazem tego jest dowolne zajmowanie miejsc przy śniadaniu. Dla kobit i mężczyzn było co innego do jedzenia. Jedzenie jest podawane najlepsze. Do kawy wyznaczona jest jedna osoba, Kawiarka. Wśród szlachty są ludzie kłótliwi tacy jak Protazy. Szlachta walczy o majątki, o ziemię. Szlachcice są porywczy, nie przestrzegają prawa, Torza swoje własne. Pozywają się do sądów noszą w sobie cechy sarmackie.
Szlachta zaściankowa cechuje się tym, że są patriotami, szanują swoje szlacheckie pochodzenie. Uprawiają ziemię ale ubierają się po szlachecku. Są chętni do pracy oraz do walki. Biorą udział z Zajeździe na Sopliców w czasie walki z Moskalami. Szlachta ta ma duży majątek. Budynki są zaniedbane, brudne. Hodują dużo zwierząt, domostwa porównuje się do królikarni. Widać dużo śladów walk z czasów szwedzkich. Jest to ród waleczny, walczą o swoje. Szlachta przygotowana jest w każdej chwili do walki, maja dużo uzbrojenia w domu. Są to ludzie silni, chętni do walki, niczego się nie boją. Niekiedy działają zbyt pochopnie np., organizując Zajazd na Sopliców. Działają pod wpływem emocji, bez żadnego planu organizują Zajazd. Nie boją się potężnego wroga jakim jest Moskal.
W czasie Zajazdu szlachta dzieli się na dwie grupy: ta która chce atakować Sopliców oraz ta która szanuje Sędziego ale rezygnuje z walki z nim. Szlachta np. Gerwazy, to szlachta mściwa, skora do gniewu, bójek, odważna. Ta szlachta jest chytra, przebiegła i zabiega o dobra materialne. Mimo kłótni, mimo silnego podziału w chwilach zagrożenia ta szlachta potrafi się zjednoczyć i działać razem. Bitwa z Moskalami świadczy o wzajemnej pomocy.
A. Mickiewicz w pozytywnym świetle stara się przedstawić XIX szlachtę, a jej wady przedstawia w sposób żartobliwy z "pobłażaniem oka”. Mickiewicz próbuje pokazać, że szlachta się rozwija, następuje pewna zmiana w myśleniu ich. Rodzi się demokracja np. zajazd na Sopliców jest już ostatnim przejmowaniem dóbr siłą.