Przyczyny powstania listopadowego
Przyczyny powstania listopadowego
- łamanie konstytucji – działalność opozycji legalnej i tajnej
- opozycja liberalna w sejmie – Wincenty i Bonawentura Niemojowscy (posłowie z województwa kaliskiego – ‘kaliszanie’) krytykowali łamanie konstytucji i działalność Rady Administracyjnej, opowiadali się za oczynszowaniem chłopów i stopniowym uwłaszczeniem, czyli wykupem przez chłopów użytkowanej ziemi na własność; w 1820r. Car zawiesił obrady sejmu i zniósł jawność obrad, a na posłów nałożył areszt domowy
- tajne związki młodzieży o charakterze samokształceniowym, prowadziły dyskusje na tematy literackie
a) w Wilnie – Towarzystwo Filomatów (Tomasz Zan, A. Mickiewicz), Towarzystwo Przyjaciół Pożytecznej Zabawy ‘Promieniści’, Zgromadzenie Filaretów; w wyniku aresztowań w latach 1823-1824 ruch studencki rozbito
b) w Warszawie – Związek Przyjaciół „Panta Koina”-1817r., Związek Wolnych Polaków (1819/1820) – Wiktor Hetman, Maurycy Mochnacki – głosili poglądy liberalne i narodowowyzwoleńcze
c) 1822r. –ukaz carski o zakazie organizacji tajnych związków spowodował falę aresztowań wśród młodzieży
- opozycja wojskowych – w 1819r. Mjr Walejran Łukasiński założył WOLNOMULARSTWO NARODOWE – była to organizacja o charakterze karbonarskim, działała w trzech zaborach, celem było odzyskanie niepodległości drogą wzmocnienia związków między zaborami, przyłączenie pozostałych ziem do Kongresówki, zmuszenie cara do przestrzegania konstytucji; od 1822 Towarzystwem Patriotycznym (nazwa od 1821) kierował ppłk Seweryn Krzyżanowski, po aresztowaniach w 1826 i Sądzie Sejmowym (1827-28) nastąpił koniec działalności ;; Spisek Podchorążych Piotra Wysockiego (1828) – celem było wywołanie powstania
- utrata nadziei na rozszerzenie autonomii
- obawa przed wykryciem spisków
- rozwój ideologii romantyzmu, docieranie inf o zwycięstwie rewolucji lipcowej w Paryżu w 1830r.
- Polacy obawiali się ze car Mikołaj I może użyć armii polskiej do interwencji Świętego Przymierza w Belgii, gdzie wybuchło powstanie przeciw Holendrom (VIII 1830r)