Troja

Troja, Ilion (gr. Τροία oraz Ἴλιον lub Ἴλιος Ilios, łac. Ilium) to starożytne miasto położone w Troadzie u zachodnich wybrzeży Azji Mniejszej nad rzeką Skamander.

Miasto jest szczególnie słynne z wojny, opisanej w starogreckim poemacie epickim Iliada. Poemat ten przypisuje się niewidomemu poecie Homerowi. Najprawdopodobniej powstał on w VIII lub IX wieku p.n.e. (jakkolwiek zawiera też starszy materiał). Odniesienia do Troi można znaleźć także w innym eposie Homera, Odysei. Homerycka legenda o Troi została wykorzystana przez rzymskiego poetę Wergiliusza w jego poemacie epickim Eneida. Według legendy miasto to zostało zdobyte za pomocą podstępu z koniem trojańskim. Obecnie uważa się, że Troja była miastem usytuowanym na Wzgórzu Hisarlik w dzisiejszej Turcji. Pierwsze badania na tym terenie przeprowadził w latach 1871-1894 niemiecki archeolog-amator Heinrich Schliemann z asystującym mu od 1882 roku Wilhelmem Dopfeldem. Póżniejsze badania z udziałem Carla Blegena w latach 1932- 1938 przyniosły pierwsze porządne opracowanie naukowe. W 1989 roku pracę na tym terenie rozpoczęła misja Manfreda Korfmanna z Tybingi. Dopiero ta misja rozpoczęła prace nie tylko na cytadeli, ale też w tzw. dolnym mieście, które znajdowało się u jej stóp i miało kilkakrotnie większą od niej powierzchnię. Ponadto niektórzy uważają, że w rzeczywistości Troja, w okresie opisywanym przez Homera, była hetyckim miastem Wilusa. Uczeni datują zniszczenie Troi na rok 1200 p.n.e.

Parys książę miasta Troi podstępem porywa piękną Helenę, co stało się bezpośrednią przyczyną wojny trojańskiej. Porwanie Heleny to obraza, jej mąż Menelaos, król Sparty, nie może puścić tego płazem. Menelaos prosi o pomoc swojego brata Agamemnona, króla Myken. Agamemnon jednoczy wkrótce wokół siebie liczne plemiona Greków i wysyła za uchodźcami pościg w wyniku którego dochodzi do oblężenia miasta Troi. W rzeczywistości honor jest jedynie wygodnym pretekstem, prawdziwą przyczyną wyruszenia Agamemnona na wyprawę jest chciwość - musi zdobyć Troję, by zdobyć panowanie nad morzem Egejskim, co zapewni jego królestwu niekwestionowane przywództwo. Pod murami Troi konflikt trafia na martwy punkt. Nie można wyłonić zwycięzcy, gdyż każdej ze stron pomagają bogowie. Zacięte boje toczą się blisko 10 lat. Wreszcie podstępem, Grecy symulując odwrót, pozostawili jako dar dla bogini Ateny drewnianego konia (koń trojański), a we wnętrzu ukryli greckich żołnierzy. Wbrew ostrzeżeniom Kasandry, córki Priama, Trojanie otworzyli bramy i wciągnęli konia do miasta. W nocy Grecy wyszli z konia i zaatakowali śpiące miasto. Niemal wszystkich Trojan wymordowano, kobiety uprowadzono w niewolę, a miasto doszczętnie spłonęło.

Na czele obu przeciwległych armii stoi dwóch mitycznych herosów Achilles i Hektor. W wojnie trojańskiej wzięli udział najwięksi greccy bohaterowie i herosi: Agamemnon (brat Menelaosa i wódz naczelny wyprawy), Achilles i Patroklos, Odyseusz, Palamedes, Nestor z synami, dwaj Ajaksowie. Na czele obrony miasta Troi stał syn króla Priama, Hektor.