Przydawka to część zdania określająca rzeczownik. Może być wyrażona przymiotnikiem, liczebnikiem, rzeczownikiem lub wyrazem przyimkowym. Odpowiada na pytania: jaki? jaka?jakie?który?która?które?czyj?czyja?czyje?ile?czego?z czego? Na przykład: jaki? ładny płaszcz który? ten chłopiec czyj? mój rower ile? pięć kwiatów czego? światło lampy z czego? płaszcz ze skóry Dopełnienie- to część zdania określająca czasownik. Najczęściej jest wyrażana rzeczownikiem lub wyrażeniem przyimkowym. Odpowiada na pytania przypadków oprócz mianownika i wołacza. Okolicznik miejsca- oznaczają miejsce gdzie jakaś czynność się odbywa, odpowiadają na pytania gdzie?skąd?dokąd?skąd?dokąd?którędy? okolicznik czasu-oznaczają czas trwania czynności, jej początek i zakończenie w określającym czasie. Odpowiadają na pytania: kiedy?odkąd?dokąd?jak długo? Okolicznik sposobu-oznaczają sposób wykonania czynności, odpowiadają na pytania: jak?w jaki sposób? Okolicznik stopnia-oznaczają stopień natężenia czynności, odpowiadają na pytania: jak?w jakim stopniu?jak bardzo? Okolicznik celu-oznaczają cel czynności, odpowiadają na pytania: po co?w jakim celu? Okolicznik przyczyny-oznaczają przyczynę czynności lub stanu i odpowiadają na pytania: z jakiego powodu?dlaczego? Wypowiedzenie - to uporządkowana gramatycznie grupa wyrazów, która zawiera zrozumiałą informację. Wypowiedzenie rozpoczyna się wielką literą, a kończy kropką, wykrzyknikiem, znakiem zapytania lub wielokropkiem. Wypowiedzenie dzielimy na: - zdanie (z orzeczeniem) - równoważnik zdania (bez orzeczenia) - zawiadomienie Orzeczenie - to główna część zdania. Najczęściej wyrażone osobową formą czasownika. Przykłady: - (zdanie) Jutro wakacje. - (równoważnik zdania) Jutro rozpoczęcie wakacji. - (z.) Drużyna w zawodach. - (r.z.) Zwycięstwo drużyny w zawodach. - (z) Dzisiaj wielkie święto. - (r.z.) Dzisiaj wielkie święto. ZDANIE WSPÓŁRZĘDNIE ZŁOŻONE 1). ŁĄCZNE - informują o czynnościach, które odbywają się niezależnie od siebie w tym samym czasie lub miejscu. Np. Wieje wiatr | i pada deszcz Spójniki: i, oraz, ani ... Wykres: ___ ... ___ 2). ROZŁĄCZNE - treści zdań składowych wzajemnie się wykluczają. Np. Pójdę na dwór albo zostanę w domu. Spójniki: albo, lub Wykres: ---< ... >--- 3). PRZECIWSTAWNE - treści zdań składowych przeciwstawiają się sobie. Np. Świeci słońce, ale pada deszcz. Spójniki: ale, lecz, jednak ... Wykres: ---> ... <--- 4). WYNIKOWE - treść drugiego zdania składowego wynika z treści pierwszego. Np. Zrobiło się późno, więc wróciłam do domu. Spójniki: więc, zatem, dlatego ... Wykres: ---> ... >--- ZDANIE PODRZĘDNIE ZŁOŻONE 1). ZDANIE PODRZĘDNE PRZYDAWKOWE (odpowiada na pytania przydawki: jaki? który? czyj? ile? czego? z czego?) 2). ZDANIE PODRZĘDNE DOPEŁNIENIOWE (odpowiada na pytania dopełnienia: kogo? czego? komu? czemu? co? z kim? z czym? o kim? o czym? - pytania przypadków zależnych) 3). ZDANIE PODRZĘDNE OKOLICZNIKOWE (odpowiada na pytania okolicznika) - okolicznik miejsca - gdzie? - okolicznik czasu - kiedy? - okolicznik sposobu - jak? - okolicznik celu - po co? - okolicznik przyczyny - dlaczego? - okolicznik przyzwolenia - mimo co? - okolicznik warunku - pod jakim warunkiem? 4). ZDANIE PODRZĘDNE PODMIOTOWE - uzupełnia lub zastępuje podmiot zdania nadrzędnego i opowiada na pytania podmiotu - kto? co? (M) 5). ZDANIE PODRZĘDNE ORZECZNIKOWE - uzupełnia treść zdania nadrzędnego i odpowiada na pytania orzeczenia imiennego: jaki jest? czym jest? kim jest?
PRZYDAWKA-to część zdania określająca podmiot lub inny rzeczownik w zdaniu. Może być wyrażona różnymi częściami mowy, np:rzeczownikiem, przymiotnikiem, liczebnikiem, zaimkiem, wyrażeniem przyimkowym. Najczęściej odpowiada na pytania jaki?, który?, czyj?, ile?, czego?, z czego? DOPEŁNIENIE-to część zdania, która odpowiada na pytania przypadków i co robić?, co zrobić?. Jest ono najczęściej wyrażone rzeczownikiem, zaimkiem lub wyrażeniem przyimkowym. Określa czasownik. "Dopełnia" zdanie. OKOLICZNIK-to część zdania, która jak dopełnienie określa czasownik. Najczęściej informuje: *gdzie ma miejsce dana czynność lub określa stan *kiedy nastąpi (lub nastąpiło) zdarzenie *jak wykonano określoną czynność *dlaczego do czegoś doszło *po co zostało coś zrobione *pod jakim warunkiem coś nastąpi *pomimo czego coś się odbyło (lub odbędzie) Odpowiada na pytania gdzie?, dokąd?, którędy?, kiedy?, od kiedy?, do kiedy?, jak długo?, jak?, w jaki sposób?, w jakim celu?, po co?, pod jakim warunkiem?, pomimo czego?, mimo co?,dlaczego?, z jakiego powodu? ZDANIE ZŁOŻONE PODRZĘDNIE składa się ze zdania nadrzędnego i podrzędnego. Zdanie podrzędne odpowiada napytanie wynikające z treści zdania nadrzędnego. W ZDANIU ZŁOŻONYM WSPÓŁRZĘDNIE żadne ze zdań składowych nie odpowiada na pytanie wynikające z treści innego zdania. Poszczególne zdania składowe łączą się ze sobą za pomocą takich spójników, jak:i, oraz, albo, lub, ale, lecz, więc, zatem, jednak, natomiast. RÓWNOWAŻNIK ZDANIA– wyraz lub ciąg wyrazowy formalnie nietworzący zdania (ponieważ nie zawiera orzeczenia), oddający jednak tę samą treść co zdanie. Przykłady: Piękna pogoda. ZDANIE – w językoznawstwie termin ten oznacza wypowiedzenie, służące do zakomunikowania jakiejś treści. Aby wypowiedzenie było zdaniem, musi zawierać orzeczenie. MAM NADZIEJĘ,ŻE POMOGŁAM!!!
