„Kandyd”

„Kandyd”
Powiastka filozoficzna
 Pisana prozą powieść narracyjna
 Forma przypowieści: akcja podporządkowana tezie, kontrast, absurd, przejaskrawienie fabuły, typy bohaterów, prosty język
 Akcja często fantastyczna
 Broni/ośmiesza poglądy filozoficzne, krytykuje stosunki społeczne
 Stworzona przez Woltera jako ominięcie absolutystycznego zakazu krytyki
 Podróż edukacyjna
 Funkcja moralizatorska i krytyczna

Powiastka Woltera
 Dyskusja z popularną w oświeceniu filozofią Leibniza (uosabianą w „Kandydzie” przez Panglossa)
 Nie mają tu znaczenia doświadczenia, przenośny sens opisywanych zdarzeń
 Kandyd (candide – dobroduszny, naiwny) – młody niedoświadczony, żyje fantazją o ukochanej, podporządkowany intelektualnie i emocjonalnie Panglossowi, niesamodzielny
 Kandyd odbywa podróż edukacyjną zbierając doświadczenia:
o Bitwa między Bułgarami i Abarami – konfrontacja ze światem agresji, przemocy i zniszczenia
o Poznanie Jakuba anabaptysty – bezinteresowna pomoc
o Morderstwo Żyda i Inkwizytora, ucieczka, morderstwo brata Kunegundy – odkrycie agresji w sobie samym przez Kandyda
o Eldorado – odkrycie świata najlepszego z możliwych (Pangloss)
o Małżeństwo Kandyda z Kunegundą (już brzydką, zdecydowanie nie idealną) – ostateczna kompromitacja teorii Leibniza