Budowa komórki nerwowej
Komórka nerwowa, inaczej neuron, jest podstawowa jednostka anatomiczno-czynnosciowa tkanki nerwowej. Sklada sie ona z ciala komorki okreslanego mianem perikarionu, i dwoch rodzajow wypustek - licznych zazwyczaj wypustek cytoplazmatycznych, noszacych nazwe dendrytow, i pojedynczej wypustki osiowej, zwanej neurytem lub aksonem. Dendryty przekazuja impulsy do komorki nerwowej, a neuryt przewodzi impulsy z komorki na obwod. W cytoplazmie nerwowej wystepuja liczne mitochondria, znajdujace sie takze w cytoplazmie wypustek, rozbudowany aparat Golgiego, otaczajacy jadro komorkowe, ziarnistosci zawierajace RNA, zwane tigroidem, skupione w sasiedztwie jadra komorkowego, oraz wlokienka nerwowe, inaczej neurofibrylle, ktore w perikarionie tworza siec, a w wypustkach komorki nerwowej ukladaja sie w rownolegle biegnaca wiazke.
Wloknami nerwowymi nazywamy wypustki komorki nerwowej, ktore koncza sie w znacznej odleglosci od perikarionu. Ich dlugosc u czlowieka moze wynosic 1 metr. Jedne wlokna maja oslonke zbudowana z substancji bialkowo-lipidowej, zwanej mielina, i te nazywamy wloknami rdzennymi lub mielinowymi. Inne jej nie posiadaja i wowczas nosza nazwe wlokien bezrdzennych lub bezmielinowych. Mielina pokrywajaca wlokna rdzenne nie jnest ciagla oslonka aksonu, lecz odcinkowo tworzy przewezenia (przewezenia Ranviera). W obwodowym ukladzie nerwowym na oslonce mielinowej znajduje sie oslonka komorkowa, zwana neurolema, lub oslonka Schwanna. Jest ona utworzona przez komorki - lemocyty. Odcinek lezacy miedzy dwoma przewezeniami zawiera tylko jeden lemocyt. W miejscu przewezenia sasiadujace ze soba dwa lemocyty stykaja sie swymi wypustkami.
W sklad mieliny wchodza rozne lipidy, np: cholesterol, fosfolipidy.
W przewodnictwiew nerwowym mielina spelnia funkcje izolatora, a obecnosc przewezen Ranviera umozliwia skokowy przekaz impulsow nerwowych, ktory jest znacznie szybszy i bardziej energooszczedny w porownaniu z falowym rozprzestrzenianiem sie impulsu nerwowego we wloknie bezrdzennym.
Wlokna nerwowe w nerwach wechowych nei maja zadnej oslonki i te naleza do bezoslonkowych, czyli nagich.
Czesc wlokien nerwowych jest pokryta tylko jedna oslonka: mielinowa lub Schwanna: sa to wlokna jednooslonkowe.
Przewodzenie impulsu nerwowego z jednej komorki nerwowej na druga lub z komorki nerwowej na efektor (miesien, nablonek gruczolu) zapewniaja styki, zwane synapsami.
Pierwsze z nich nazywaja sie miedzyneuronalnymi, drugie - neuronowo - efektorowymi. Blona plazmatyczna zakonczenia neurytu nazywa sie blona presynaptyczna, a blona dendrytu - blona postsynaptyuczna. Ze wzgledu na sposob przekazywania impulsu nerwowego wyroznia sie synapsy chemiczne i synapsy elektryczne.
Ze wzgledy na liczbe wypustek komorki nerwowe dzielimy na:
- jednobiegunowe
- rzekomojednobiegunowe
- dwubiegunowe
- wielobiegunowe
Pod wzgledem czynnosciowym neurony dzieli sie na:
- czuciowe, biegnace od receptora, stanowia komorki rzekomojednobiegunowe
- ruchowe - biegnace od efektora, stanowia komorki wielobiegunowe z dlugim aksonem
- posredniczace - wystepuja pomiedzy neuronami czuciowymi i ruchowymi, stanowia komorki wielobiegunowe z krotkim aksonem.