W Królestwie Polskim działalność polityczna była nielegalna, dlatego powstawały różne konspiracyjne partie. Ruch robotniczy zaczął się rozwijać na ziemiach polskich poprzez wzrost liczby robotników i wzrost niezadowolenia tej warstwy społeczeństwa. Sprawę robotników podejmował nawet Kościół katolicki. Kościół więc prosił ludzi o tworzenie katolickich stowarzyszeń robotniczych, zgodnych z etyka katolicką.
Pierwszym, który rozpowszechniał ruch robotniczy był Ludwik Waryński. Został on przywódcą Wielkiego Proletariatu, założonego w 1882 roku w Warszawie. Była to pierwsza polska partia polityczna. W jej postulatach pominięto sprawę niepodległości, pojawiły się za to hasła charakterystyczne dla marksizmu. Wielki Proletariat zakończył swoją działalność w 1886 roku. Na podstawie tego Proletariatu powstał II Proletariat w 1888 roku, pod przewodnictwem Ludwika Kulczyckiego. Jego programem była rewolucja z robotnikami pochodzącymi z Rosji.
Jednak najważniejsze okazało się powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej, zwanej PPS w 1892 roku na zjeździe socjalistów w Paryżu. Z tą partią należy kojarzyć nazwiska Bolesława Limanowskiego, Stanisława Mendelsona, Józefa Piłsudskiego i Stanisława Wojciechowskiego. Partia ta uważała, że Polska musi odzyskać niepodległość i przeprowadzić szereg reform społecznych, żeby polepszyła się sytuacja ludzi żyjących w tym kraju. Przyszła Polska miałaby być republiką demokratyczną. Po rewolucjach polskich na ziemiach rosyjskich doszło jednak do rozłamu PPS na "Starych" (PPS - Frakcja Rewolucyjna) i "Młodych" (PPS - Lewica). Głównie odróżniały się tym, że PPS - Frakcja Rewolucyjna wciąż dążyła do odzyskania niepodległości, a PPS - Lewica chciała tylko osiągnięcia reform socjalnych.
Nie wszyscy socjaliści popierali wszystkie postulaty PPS, dlatego powstał kolejny odłam nurtu socjalistycznego - nurt rewolucyjny SDKPiL (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy). Z partią tą należy kojarzyć między innymi Różę Luksemburg, Juliana Marchlewskiego i Feliksa Dzierżyńskiego. Jej najważniejsze postulaty, odróżniające ją od PPS, to obalenie caratu, rewolucja proletariacka i odrzucenie walki o niepodległość.
Ruch socjalistyczny rozwijał się też w Galicji, gdzie powstała w 1892 roku Polska Partia Socjaldemokratyczna Galicji i Śląska, zwana PPSD. Najbardziej znanym przedstawicielem był Ignacy Daszyński.
Oprócz ruchu socjalistycznego, pojawiła się też alternatywa - Narodowa Demokracja (ND), potocznie nazywana endecją. Charakteryzowała się przede wszystkim nacjonalizmem - najważniejszy był interes państwa, nieważne były inne kraje. Propagowany był solidaryzm narodowy, czyli solidarność wszystkich warstw społecznych ze wszystkich trzech zaborów. Endecja potępiała walkę klas. Przyjmowała także poglądy, które potępiały Żydów - miała więc poglądy antysemickie. Z partią tą naturalnie kojarzyć trzeba Romana Dmowskiego.
Na ziemiach polskich, a dokładniej jedynie w Galicji, rozwijał się też ruch ludowy. Powstała partia PSL (Polskie Stronnictwo Ludowe), którego głównym założeniem było wprowadzenie umiarkowanych reform społecznych i demokratyzacja prawa wyborczego. Uległa jednak podzieleniu po paru latach działalności na PSL - Piast, której przywódcą był Wincenty Witos i PSL - Lewicę.
Nurt komunistyczny także się rozwijał - po połączeniu SDKPiL i PPS-Lewicy powstała partia KPP (Komunistyczna Partia Polski). Jej celem była likwidacja państwa polskiego.
W czasie, gdy nie istniało polskie państwo, prężnie rozwijała się nasza kultura, głównie w ośrodku polskości jakim była Galicja.
Polacy byli świadomi, że nie mogą dopuścić do upadku naszej tradycji, religii katolickiej itd., dlatego podejmowali wiele działań ku szerzeniu świadomości, tożsamości narodowej. Przede wszystkim wyparto romantyzm. Uważano, że właśnie pobudki romantyczne doprowadziły do wyniszczających nas powstań, po których Polacy zostali poddani ciężkim represjom. Większość zaczęła skłaniać się ku pozytywizmowi - pozytywiści dążyli do rozwoju gospodarczego, propagowali pracę u podstaw i pracę organiczną. Według nich była to powolna odbudowa świadomego społeczeństwa.
Powstawało także wiele tekstów historycznych, ludzie zaczęli bardziej interesować się przeszłością, zajmować własne stanowiska odnośnie wydarzeń z przeszłości, powstawały np. szkoła krakowska i szkoła warszawska, mające odmienne zdanie na temat przyczyn upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku.
Henryk Sienkiewicz pisał swoje powieści "ku pokrzepieniu serc". Tak powstała jego słynna trylogia - "Ogniem i mieczem", "Pan Wołodyjowski" i "Potop", które opowiadały o latach świetności naszego kraju, o naszej odwadze i waleczności. Dawał nadzieję rodakom żyjącym w jego czasach.
O rzeczywistości, o otaczającym świecie pisała też Eliza Orzeszkowa. Jej utwór "ABC" opowiada historię pewnej nauczycielki. Napisała także "Nad Niemnem" czy "Dobra pani".
Słynnym pisarzem w tamtych czasach był także Stanisław Wyspiański, autor dramatów historycznych, np. "Wesela". Nie możemy zapomnieć także o Stanisławie Żeromskim ("Syzyfowe prace", "Ludzie bezdomni", "Przedwiośnie"), Władysławie Reymoncie ("Chłopi").Mieliśmy także wielu słynny poetów, między innymi przedstawiciel Młodej Polski Jan Kasprowicz ("Przeprosiny Boga", "Ballada o słoneczniku") czy Kazimierz Przerwa-Tetmajer ("Do snu", "Niewierny").
Pod koniec XIX wieku pojawił się też nowy nurt zwany modernizmem. Chodziło w nim o to, że sztuka miała powstawać dla sztuki, była celem samym w sobie.
Oprócz pisanych utworów historycznych, pojawiało się coraz częściej malarstwo historyczne. Wydarzenia z historii, tej bliższej jak i dalszej, na płótnie uwieczniał Jan Matejko ("Hołd pruski", "Stańczyk") czy Juliusz Kossak ("Odsiecz smoleńska", "Bitwa pod Raszynem"). Słynnym malarzem z tamtych lat był też Maksymilian Gierymski ("Patrol powstańczy").
W architekturze pojawiły się też dwa główne ruchy - eklektyzm, polegający na mieszaniu wielu różnych stylów i secesja, której charakterystycznymi elementami są faliste linie, ornamenty roślinne i tak dalej.
Mam nadzieję, że dałam ci konkretny zarys, teraz możesz wszystko sobie zmieniać, dodawać, usuwać, dodać inne dzieła, rób co chcesz. Ale nie przepisuj wszystkiego słowo w słowo, uznaj to za szkic. :)Pozdrawiam.
