Napisz symbol MIECZA i KRZYŻA w powieści Henryka Sienkiewicza Krzyżacy. Plis pomużcie daje Naj !!!

We wszystkich dziedzinach średniowiecznego życia panował teocentryzm. Religii podporządkowane było wszystko: polityka, kultura, sztuka, system wartości. Stąd pierwszy symbol tej epoki - krzyż. Miecz natomiast stanowił nawiązanie do licznych wojen, które przewijały się przez historię średniowiecza. W Europie najbardziej burzliwy był okres od przełomu IV/V w do XV w, w Polsce natomiast od X do XV wieku. Panujący w średniowieczu ustrój to feudalizm. Opierał się on na różnie usytuowanych w hierarchii społecznej stanach, na które podzielone było społeczeństwo. Na najwyższym szczeblu drabiny społecznej znajdowały się dwa stany: duchowieństwo i rycerstwo, które później przekształciło się w szlachtę. Następne, niższe szczeble zajmowało mieszczaństwo i obarczeni obowiązkiem pańszczyzny chłopi. Dwa średniowieczne symbole wywodzą się więc z dwóch ośrodków, które w tamtej epoce miały decydujący wpływ na kulturę, sztukę i wszystkie inne dziedziny życia: Kościół i dwór. Działo się tak również dlatego, iż wąska grupa ludzi wykształconych i piśmiennych rekrutowała się właśnie z tych środowisk. Byli to: duchowni, dworscy urzędnicy urzędników, panowie feudalni. Mogli oni dzięki pismu uwiecznić swoje poglądy. Dzięki nim mamy wiedzę na temat średniowiecznego życia, ówczesnego światopoglądu. Średniowieczna kultura europejska miała charakter uniwersalny. Działo się tak dlatego, że zachodnia część naszego kontynentu stanowiła wspólnotę: władzy (papiesko - cesarskiej), religii (chrześcijaństwo), języka (język urzędowy - łacina), ustroju (feudalizm), kultury, filozofii i sztuki. Miecz był atrybutem rycerza, symbolizował walkę, wojnę, przemoc, z czasem również cierpienie. Najbardziej znane z utworów literackich miecze to: Excalibur - miecz należący do króla Artura, żył on w Brytanii w V w., bohater eposu rycerskiego "Legenda o królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu"Durendal - własność Rolanda, rycerza Karola Wielkiego, jego czyny opiewa "Pieśni o Rolandzie"Szczerbiec - polski sławny miecz, legenda głosi, że został wyszczerbiony przez Bolesława Chrobrego na kijowskiej Złotej Bramie, w rzeczywistości był to koronacyjny miecz polskich królów.Średniowieczna literatura ukazywała rycerzy jako herosów, mężnych, szlachetnych, odważnych, uczciwych i pobożnych. Ich czyny były zawsze niemal nadludzko bohaterskie, ich życie obfitowało w cudowne interwencje boskie. Miecze, które posiadali były tak ciężkie, że tylko oni mogli je udźwignąć. Nawet w chwili śmierci byli wspaniałymi wojownikami i gorliwymi chrześcijanami. Takie ukazanie bohaterów utworów literackich miało za zadanie pouczać czytelnika i dawać mu wzorce postępowania (pareneza). Literatura średniowieczna miała zazwyczaj charakter dydaktyczny. Popularnym gatunkiem był epos rycerski. Opiewał on czyny wielkich rycerzy, postaci historycznych, bądź fantastycznych. Bohaterowie byli wyidealizowani i stylizowani na herosów. Jego język był poważny i podniosły. O wydarzeniach opowiadał wszechwiedzący narrator, który dodawał swoje komentarze. Świat przedstawiony w eposie posiadał dwie płaszczyzny: boską i ludzką. Najbardziej znanym przykładem eposu rycerskiego jest "Pieśń o Rolandzie" powstała w XI w. Akcja utworu rozgrywa się w 778 r., i ukazuje wyprawę cesarza Karola Wielkiego do Hiszpanii przeciw okupującym ją Saracenom. W czasie, gdy wojska cesarskie powracały już do ojczyzny tylna straż, której dowódcą był Roland została napadnięta i pobita przez znacznie liczniejsze siły wroga. Roland, mimo, że widział przewagę przeciwnika, nie wezwał pomocy wojsk cesarskich. Zrobił to dopiero wtedy, gdy klęska jego żołnierzy byłą pewna, a on sam leżał ranny i umierający. Pragnął sam pokonać wroga, uważał, ze wezwanie pomocy będzie oznaką tchórzostwa i będzie świadczył o braku honoru. Był niezwykle mężny i odważny, jednak dzisiejszy czytelnik dostrzega także wady tego bohatera: pycha i brak poszanowania dla życia swoich żołnierzy. Scena śmierci Rolanda ukazana jest zgodnie ze średniowieczną "ars moriendi" - sztuką umierania. Nim skonał udał się na wzgórze (analogia do śmierci Chrystusa), modlił się za dusze rycerzy, którzy zginęli z jego winy, wzywał opieki anioła Gabriela. Chciał zakończyć swe życie w kraju wroga, "aby Karol (Wielki) powiedział i wszyscy jego ludzie, że umarł jako zwycięzca i jako zacny hrabia". Usiłował zniszczyć swój miecz, by nie dostał się w ręce pogan, jednak nie udało mu się to. Gdy skonał aniołowie - Michał i Gabriel zanieśli jego duszę do nieba. "Pieśń o Rolandzie" miała za zadanie ukazać wzór idealnego rycerza, walczącego w obronie wiary chrześcijańskiej, miała nakłaniać rycerstwo do wzięcia udziału krucjatach organizowanych od XI do XIII wieku przeciwko muzułmanom w Ziemi Świętej. "Pieśń o Rolandzie" jest przedstawicielką popularnego w średniowieczu gatunku tzw. chanson de geste - "pieśni o czynach", powstających już w starożytności, np. utwory przedstawiające dzieje Aleksandra Wielkiego. Większość ze średniowiecznych chanson de geste powstawała na terenie Francji i została napisana w języku francuskim bądź staroprowansalskim. Najczęściej stosowanym wierszem był dziesięciozgłoskowiec, wersy tworzyły większe całości kompozycyjne czyli tzw. laisy. Pieśni te śpiewano z akompaniamentem. Ich słowa krążyły w ustnych przekazach, w późniejszych czasach zostały spisane. Znamy trzy cykle chanson de geste: cykl królewski, opowiadał on dzieje Karola Wielkiego (np. "Pieśń o Rolandzie"), cykl Garina z Monglane, przedstawiał czyny Wilhelma z Orange oraz cykl "buntowników" związanych z historią zbuntowanych wasali. Przykłady pieśni rycerskich pochodzących z innych krajów to "Pieśń o Nibelungach" - utwór ten czerpał z mitologii i wierzeń ludów skandynawskich oraz "Słowo o wyprawie pułku Igora" powstał na terenach dawnej Rusi. Historia polskiego rycerstwa także może się poszczycić bohaterami nie ustępującymi zachodnioeuropejskim wzorcom. Przykładem jest Zawisza Czarny z Garbowa. Żył w XIV wieku, najbardziej znane jego dokonania to zwycięska walka ze słynnym rycerzem hiszpańskim, Janem z Aragonii, bohaterski udział w walkach z Krzyżakami np. podczas bitwy pod Grunwaldem oraz z Turkami. W utworach o tematyce rycerskiej zawarty jest portret doskonałego rycerza. Najwyższymi wartościami dla niego były: miłość do ojczyzny, obrona i szerzenie wiary chrześcijańskiej, wierność i lojalność wobec władcy. Idealny rycerz kierował się w swych czynach honorem, męstwem oraz szlachetnością. Na dworze Karola Wielkiego rezydował niejaki Einhard. Najprawdopodobniej w latach 833-836 stworzył dzieło pt. "Żywot Karola Wielkiego". Utwór ten stał się w późniejszych czasach dla pisarzy średniowiecznych wzorem żywotów władców. Z niego czerpał m.in. Gall Anonim pisząc "Kronikę polską". Był to benedyktyński mnich pracujący w kancelarii Bolesława Krzywoustego, by uczcić goszczącego go władcę, napisał w języku łacińskim kronikę Polski. Utwór ten, będący przykładem prozy historiozoficznej podzielony jest na trzy części: pierwsza z nich przedstawia legendarne początki państwa polskiego i dzieje królów z dynastii Piastów, druga ukazuje cudowne narodziny i młodość księcia Bolesława, trzecia natomiast przedstawia rządy dorosłego już Bolesława Krzywoustego do jego zwycięstwa pod Nakłem. W pierwszej części autor szczególną uwagę poświęcił postaci Bolesława. Jest on ukazany jako ideał władcy: "Jeżeli ktoś stara się dorównać chlubnemu imieniem Bolesławowi [Chrobremu], niech pracuje nad tym, by swoje życie upodobnić do jego chwalebnego żywota. Wtedy będzie zasługiwał na pochwałę dzielność czynów rycerskich, gdy życie rycerza przyozdobi się chwalebnymi obyczajami. Taką to była pamiętna sława wielkiego Bolesława, i taką cnotę należy głosić [ku] pamięci potomnych [jako wzór] do naśladowania (...)" Główny bohater kroniki ukazany jest jako godny następca tego wielkiego króla: "Jest zaś zamiarem naszym pisać o Polsce, a przede wszystkim o księciu Bolesławie i ze względu na niego opisać niektóre godne pamięci czyny jego przodków." W części III Gall Anonim opisuje bohaterską obronę Głogowa. Autor przedstawia Bolesława Krzywoustego jako idealnego władcę, ukazuje jego bohaterstwo, męstwo i na polu bitwy, podkreśla jego szlachetność, sprawiedliwość, pobożność i troskę o poddanych. Nawet narodziny księcia nosiły znamiona cudu gdyż rodzice długo modlili się by Bóg dał im syna. Młody Bolesław odznacza się cechami, które wskazują na to, iż w przyszłości będzie dobrym władcom i mężnym rycerzem. Gall Anonim opisuje walki księcia z Niemcami, Czechami i Pomorzanami, jak również konflikty z bratem przyrodnim Zbigniewem. Zgodnie z panującym w średniowieczu wzorcem idealnego władcy, rządzący sprawował swe obowiązki z woli Boga i ku chwale Jego imienia. Autor kroniki ukazuje zasługi Bolesława oraz jego przodków w szerzeniu i umacnianiu chrześcijaństwa zarówno wśród ludów obcych, jak i na ziemiach polskich. Krzyż jest symbolem chrześcijaństwa, Kościoła oraz ofiary Chrystusa. W epoce średniowiecza nurt literatury religijnej znacznie przeważał nad twórczością świecką. Duchowieństwo było najbardziej wykształconą grupą społeczną, posiadało umiejętność czytania, szeroki dostęp do kultury i edukacji. Przykładem literatury religijnej jest "Legenda o św. Aleksym". Utwór należy do nurtu pisarstwa hagiograficznego czyli działu piśmiennictwa chrześcijańskiego ukazującego biografie świętych (z gr. hagios - święty, graphein - pisać). Legenda została spisana w połowie XV w. i jest kopią rękopisu powstałego w V-VI w. w Syrii. Polskie utwory należące do tego nurtu to legenda o św. Stanisławie i św. Dorocie. Święty Aleksy pochodził z bogatego rzymskiego domu. Był synem Eufamijana i Aglijas, którzy długo modlili się o potomka. Od wczesnych lat dziecięcych był bardzo wykazywał niezwykłą pobożność. Zgodnie z wolą swego ojca ożenił się z księżniczką Famijaną. Zaraz po ślubie zdecydował porzucić żonę i oddać swe życie Bogu. Razem z Famijaną uczynił ślub czystości, rozdał swój majątek i wyruszył w wędrówkę po świecie żyjąc z jałmużny i śpiąc na ulicach na deszczu i chłodzie. Żył w ascezie Umartwiał swe ciało, cały czas poświęcał modlitwie i medytacji. Już za życia działy się wokół niego cuda, które świadczyły o ty, że Bogu podobało się jego poświęcenie. W pewnym mieście Matka Boska zeszła z obrazu i poprosiła klucznika, by wpuścił Aleksego do wnętrza kościoła. W swej wędrówce powrócił do rodzinnego Rzymu i przez 16 lat, przez nikogo nierozpoznany, mieszkał pod schodami domu swego ojca: "Każdy nań pomyje... lał", "wsztko cirpiał". Słudzy ubliżali mu i gardzili nim a on znosił to cierpienie z pokorą. Gdy czuł, że zbliża się kres jego życia napisał list, w którym przedstawił swoje dzieje. Po jego śmierci dzwony w kościołach zaczęły same bić, a jego ciało pachniało pięknym zapachem który miał moc uleczania chorych. Nikt nie mógł wydobyć z jego dłoni kartki z listem, udało się to dopiero jego żonie. Średniowieczny ideał świętego wymagał wyrzeczenia się dóbr doczesnych, umartwianie ciała, by doskonalić duszę. Ciało zgodnie z filozofią św. Augustyna, z którego filozofii przez długi czas czerpała filozofia Kościoła, było złem, utrudniało człowiekowi osiągnięcie zbawienia, jago potrzeby należało ograniczyć do minimum. Życie człowieka było wędrówka ku wieczności, od niego zależało, czy wieczność ta będzie szczęściem w raju, czy potępieniem w piekle. Dlatego tak dużą wagę przywiązywano w średniowieczu do śmierci i spraw duchowych Istniała cała ars moriendi - czyli sztuka umierania, oraz preparatio ad mortem - przygotowanie do śmierci. Aby człowiek mógł zasłużyć na życie wieczne w raju, musiał sprostać wielu wymaganiom. Także najdawniejsze zabytki polskiego piśmiennictwa mają charakter religijny. Przykładem jest najstarsza zachowana polska pieśń - "Bogurodzica". Nie znamy dokładnej daty powstania utworu, datuje się go na około XIII wiek. W utworze tym wierzący lud zwraca się a prośbą do Matki Boskiej wstawiennictwo u Chrystusa oraz do samego Bożego Syna, by przez wzgląd na wstawiennictwo Jana Chrzciciela darował im dostatnie życie na ziemi i szczęście wieczne w raju. "Bogurodzica" była również pierwszym hymnem polskim, śpiewało ją polskie rycerstwo przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 roku, była również hymnem koronacyjnym Jagiellonów. Innym polskim średniowiecznym utworem religijnym jest "Lament świętokrzyski". Pozostałe tytuły wiersza to "Posłuchajcie, bracia miła" i "Żale Matki Boskiej pod krzyżem". Zawierał on popularny w średniowiecznej liryce topos "Stała Matka Boleściwa" (łac. Stabat Mater Dolorosa). Utwór należy do gatunku "żalów" lub "lamentacji". Jest to liryczny monolog Matki Bożej stojącej pod krzyżem umierającego Syna. Zwraca się do innych matek, by jej współczuły. Maryja w tym utworze przedstawiona jest nie jako święta, ale jako zwykła kobieta, przeżywająca swe cierpienie na sposób ludzki. Motyw Stabat Mater Dolorosa odnaleźć można też w malarstwie, przykładem jest obraz włoskiego malarza Masaccio pt.: "Ukrzyżowanie". Dwa kręgi kultury średniowiecznej symbolizowane przez krzyż i miecz nawzajem się przenikały. Przyświecały im podobne idee, dążyły często do wspólnych celów. Rycerze szerzyli mieczem chrześcijaństwo wśród pogan, duchowni wzywali do walk w obronie krzyża. wystarczy:-D