W jaki sposób reformacja rozpoczęta przez Marcina Lutra wpłynęła na sytuacje wewnętrzną w Polsce ?

Na początku pozycja kościoła katolickiego od XVI w. dramatycznie spada. W kraju pojawiają się nowe wyznania. Np. luteranizm zyskał większe grono wyznawców zwłaszcza po słynnych przywilejach Zygmunta Augusta dla wielkich miast Prus Królewskich z lat 1557-1558 czy też te z 1561 r. dotyczące Inflant. Kalwinizm poszerzał się wraz z rozwojem sieci kościelnej oraz synodów kalwińskich jak ten z 1550 r. w Pińczowie. Bracia czescy pojawią się w Polsce w połowie wieku XVI, a bracia polscy wraz z rozwojem miasta Rakowa, a więc od końca lat 60 XVI w. Jednak wiek XVI w Polsce jest wiekiem tolerancji. Mamy w 1573 r. konfederację warszawską, która gwarantowała wolność wyznania innowiercom w kraju. Nawet późniejsza kontrreformacja czy reformy jezuickie na wiele się nie zdały, ponieważ w Polsce było zbyt wielu zwolenników nowych wyznań. Np. kalwinizm szerzył się wśród szlachty małopolskiej czy magnaterii litewskiej a luteranizm miał silne poparcie wśród mieszczan. Dopiero rozwój ideologii sarmackiej zaowocował wzrostem ksenofobii oraz nietolerancji. Mamy liczne ataki na innowierców oraz wypędzenia (np. arian w 1658 r.) Zaczęto zamykać protestanckie szkoły (np. Akademia Rakowska w 1638 r.) Kościół katolicki zaczął umacniać swoją pozycję, szczególnie że popierał szlachtę w budowaniu ich "złotej wolności" czym zaskarbił sobie rzesze zwolenników. Dużą rolę odegrał również Zygmunt III Waza, który prowadził politykę religijną w dość radykalny sposób. Na wyższe urzędy mianował tylko osoby będące wyznania katolickiego. Takie działanie oraz częste konwersje magnatów na katolicyzm spowodowały, że za panowania Zygmunta III Wazy liczba protestantów w Senacie znacznie spadła.