Ucztowanie jako motyw literacki - "Pan Tadeusz" i "Przedwiośnie".

Ucztowanie jako motyw literacki. Analizując podane fragmenty zwróć uwagę na sposoby obrazowania oraz porównaj stosunek autorów do szlacheckiej tradycji ucztowania zaprezentowanej w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza i Przedwiośniu Stefana Żeromskiego

KONSPEKT

• Wstęp
Ucztowanie wpisane jest w polską kulturę niemalże od zarania dziejów. Często opis tradycji biesiadnych służył do oddania kondycji narodu w danym momencie historycznym. W „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza oraz w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego zostały ukazane dwa bardzo różniące się od siebie modele społeczeństw, a ich charakterystykę wyczytać możemy chociażby ze stosunku do spożywania potraw.

• Analiza i streszczenie fragmentu z „Pana Tadeusza”
- istota uczty jako wydarzenia niezwykle ważnego dla mieszkańców dworu; wskazuje na to m.in. zachowanie Podkomorzego (dzwoni w tabakierę – symbolika, obyczaj) i Wojskiego (przerywa swą opowieść)
- różnorodność, nagromadzenie potraw (bardzo długie wyliczanie); bogactwo w nazewnictwie, połączenie tradycji („barszcz królewskim zwany”, „rosół staropolski sztucznie gotowany”) z egzotyką (draganty, pinele, itp.)
- opis bardzo szczegółowy, również sposobu przyrządzania niektórych potraw, aczkolwiek brak określenia smaku
- język bogaty, kwiecisty
- opiewanie uczty podkreślone przez liczne wykrzyknienia – „Dalej inne potrawy, a któż je wypowie!”
- rola serwisu zmieniającego kolor (rozbudowany opis), symbol świetności i potęgi Polski (rozmowa Wojskiego z Henrykiem Dąbrowskim); elementy patriotyczne

• Podsumowanie fragmentu z „Pana Tadeusza”
- uczta jest wyrazem głębokiej tradycji zakorzenionej w wielowiekowej historii, odzwierciedla obfitość kultury szlacheckiej
- przypomnienie czasów, kiedy Rzeczpospolita była mocarstwem - „ku pokrzepieniu serc”
- znaczenie przysłowia „przez żołądek do serca” – wzbudzenie uczuć patriotycznych
- pozytywny, patriotyczny stosunek autora

• Analiza i streszczenie fragmentu z „Przedwiośnia”
- próżniaczy tryb życia (drzemki między posiłkami) podporządkowany jedzeniu; całodzienne obżarstwo przerywają jedynie tańce i inne rozpustne rozrywki – „Po kawie jakaś przejażdżka, wypad do sąsiedniego miasteczka…”
- wydaje się, że jedynym celem mieszkańców państwa nawłockiego jest ucztowanie bez końca; błędne koło, ograniczenie
- spożywanie posiłków jest nadmiernie świętowane, służy rozpuście
- bezczeszczenie obyczaju ucztowania; nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu prezentowane także przez księdza
- nie mogąc w zachwycie odnaleźć trafnego słowa na ukazanie smaku, autor używa epitetu „nieopisany” – „jabłka nieopisanej dobroci”, „z owym masełkiem nieopisanie świeżym”
- deminutiva (kawuńcia, chlebki), wtrącenia obcojęzyczne, mnogość posiłków świadczą o przepychu
- język bogaty, nasycony ironią – „snobizm parafialny”, „chrapanie żołniersko-księże”

• Podsumowanie fragmentu z „Przedwiośnia”
- hedonistyczny wymiar życia przedstawionej społeczności (lenistwo, różne uciechy)
- ucztowanie nie ma nic wspólnego z tradycją, poczuciem tożsamości narodowej, kulturowej
- negatywny, krytykancki stosunek autora

• Różnice i podobieństwa / Podsumowanie
- dwa fragmenty zestawione na bazie kontrastu
- w „Panu Tadeuszu” ucztowanie ma wymiar symboliczny, podkreślający polską bogatą kulturę i obyczajowość z czego powinniśmy być dumni
- w „Przedwiośniu” ucztowanie ukazano w formie rozpusty, oddalającej naród od jakiegokolwiek zaangażowania w sprawy państwa; egoizm, własne uciechy, prywata, brak wartości

• Zakończenie
Przywiązanie Polaków do jedzenia nierzadko sprawiało trudności. Pijaństwo i obżarstwo jest przywarą naszego narodu nawet dziś. Zdarzały się momenty w historii, że z epikurejskim hasłem „Carpe diem” na ustach rzucaliśmy się w wir zabaw, win i mięsiwa, zapominając o głównym celu. Podsumowując można stwierdzić, iż tradycji nie należy zmieniać, ale kultywować, aczkolwiek z umiarem.