Proces w Norymberdze.

Alianci już na długo przed zakończeniem II wojny światowej podjęli decyzję o konieczności ukarania winnych rozpętania wojny i masowego ludobójstwa. Zarówno chodziło tu o hitlerowców, jak też Japończyków na Dalekim Wschodzie. Po raz pierwszy ten problem podjęto na konferencji w Moskwie 1 listopada 1943 r.

W deklaracji była mowa o konieczności ukarania winnych zbrodni. Z kolei w Jałcie podjęto decyzję o tym, że zbrodniarzy wojennych należy "ukarać sprawiedliwie i szybko".W postanowieniach poczdamskich zawarto sformułowanie "Przestępcy wojenni oraz te osoby, które brały udział w obmyślaniu lub wykonywaniu przedsięwzięć narodowo-socjalistycznych, które pociągnęły za sobą lub wyraziły się w okrucieństwach albo zbrodniach wojennych, będą aresztowane i oddane pod sąd".

Porozumienie w sprawie ścigania i karania głównych przestępców wojennych z krajów europejskich i państw osi zostało podpisane w Londynie 8 sierpnia 1945 r. Zawarły je rządy: USA, Francji, Wlk.Brytanii i ZSRR, a przyłączyło się do niego 19 państw, w tym Polska. Został wtedy opracowany Statut Międzynarodowego Trybunału Wojskowego. Określał on skład, organizację, procedurę obrad, kompetencję i zasady ferowania wyroków. Oskarżeni mieli prawo do obrony i wszelkie gwarancje dotyczące postępowania sądowego. Trybunał składał się z sędziów czterech mocarstw.

Jednym z najważniejszych artykułów Statutu MTW był artykuł VI. Wyliczał on elementy definicji zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. Za zbrodnię przeciwko pokojowi uznano planowanie, przygotowanie, rozpoczynanie i prowadzenie wojny agresywnej lub wojny z pogwałceniem umów międzynarodowych.

Podkreślano, że jeden i ten sam czyn może stanowić jednocześnie zbrodnię wojenną i zbrodnię przeciwko ludzkości. Na podstawie Statutu został przygotowany akt oskarżenia i odbył się proces, podczas którego wydano wyrok na zasiadających na ławie oskarżonych zbrodniarzach hitlerowskich. Ogłoszony w 1946 r. wyrok skazywał 13 oskarżonych za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, 3 za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko pokojowi oraz 2 za zbrodnie przeciwko ludzkości.

Za organizacje zbrodnicze uznano NSDAP, SS, SD i Gestapo. Oskarżeni nie poczuwali się do winy i twierdzili, że działali na rozkaz. W sentencji wyroku stwierdzono, że działanie na rozkaz nie zwalnia od odpowiedzialności za popełnione zbrodnie wojenne. Jednostka, która pogwałciła prawo wojny, nie może na swoje usprawiedliwienie powołać się na mandat otrzymany od państwa, jeżeli państwo udzielające takiego mandatu przekroczyło uprawnienia przyznane mu przez prawo międzynarodowe. W Tokio działał także MTW na podobnych zasadach co Trybunał Norymberski. Wszystkim oskarżonym postawiono cztery zarzuty:

- udział w spisku i przygotowaniach planu przeciwko pokojowi,
- zbrodni przeciwko pokojowi,
- zbrodni wojennych,
- zbrodni przeciwko ludzkości.

Proces rozpoczął się 14 listopada 1945 r. Prokuratorzy francuscy i radzieccy domagali się wyroków śmierci dla wszystkich oskarżonych. Charakterystyczne były ostatnie słowa wypowiedziane przed egzekucją przez samych skazanych, do końca wiernych fhrerowi. Juliusz Streicher, przed wykonaniem na nim wyroku, wypowiedział słowa "Heil Hitler". Z kolei Fritz Sauckel umarł wypowiedziawszy: "Rzesza powstanie na nowo", zaś marszałek Wilhelm Keitel stwierdził "Deutschland ber alles". Ostatnim ze skazanych zbrodniarzy, którzy do końca odbyli karę, był Rudolf Hess, zmarły w wieku 93 lat w więzieniu Spandau, znajdującym się w Berlinie Zachodnim.

Większość ze skazanych przez Trybunał Norymberski domagała się rozstrzelania, jednak wszyscy skazani na karę śmierci zostali powieszeni. Tylko Gringowi udało się zażyć truciznę dostarczoną mu przez żonę lub adwokata i w ten sposób uniknąć haniebnej śmierci. Odczytany 30 września i 1 października 1946 r. wyrok nie podobał się władzom radzieckim. Chodziło tu o uniewinnienie 3 oskarżonych i uznanie tylko kilku organizacji działających w III Rzeszy za zbrodnicze. Sędzia amerykański R.H. Jackson powiedział: "Nazistowscy przywódcy muszą być osądzeni bezstronnie. Nasze zwycięstwo musi być militarne i moralne". Jakże odbiegało to od chęci odwetu i zemsty płynących z propozycji radzieckich.

W latach 1946-1949 przed trybunałami alianckimi i amerykańskimi odbyło się 12 innych wielkich procesów przeciwko zbrodniarzom wojennym. Łącznie skazano w nich 177 osób, z czego 25 na karę śmierci. W 1948 r. trybunał aliancki osądził 25 głównych japońskich zbrodniarzy wojennych, z ktorych 7 otrzymało wyroki śmierci. W innych, mniejszych procesach na śmierć skazano 920 przestępców wojennych, a ponad 3 tys. na kary pozbawienia wolności.

Tysiącom zbrodniarzy hitlerowskich udało się zbiec do Ameryki Południowej. Najwięcej z nich ukrywało się i nadal ukrywa w: Argentynie, Brazylii, Chile, Paragwaju i Urugwaju.

Najbardziej znani z nich to Josef Mengele, "lekarz śmierci" z Oświęcimia, Klaus Barbie, "kat Lyonu", Martin Borman skazany zaocznie na śmierć czy Adolf Eichmann. W wypadku tego zbrodniarza izraelski wywiad Mosad zlokalizował go w Argentynie. 23 maja 1960 r. premier Izraela Ben Gurion poinformował opinię światową, że Eichmann został schwytany w tym kraju. Dokonano porwania go i przewiezienia do Izraela, gdzie wytoczono mu proces.
Proces Eichmanna rozpoczął się 11 kwietnia 1961 r. w Tel Avivie. Zbrodniarz ten w aparacie władzy hitlerowskiej był uznawany za koordynatora "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". 15 grudnia 1961 r. został skazany na karę śmierci. 29 maja 1962 r. Sąd Najwyższy Izraela odrzucił apelację obrońcy Eichmana. 31 maja 1962 r. w więzieniu Ramlah wykonano wyrok przez powieszenie. Była to, jak do tej pory, jedyna orzeczona i wykonana kara śmierci w Izraelu po II wojnie światowej.

W Polsce w latach 1946-1948 odbyło się 7 procesów przeciwko najważniejszym zbrodniarzom hitlerowskim, którzy znajdowali się w jurysdykcji naszych władz. Najbardziej znani oprawcy osądzeni i skazani w Polsce to Arthur Greiser - rządca Kraju Warty i 11 członków załogi obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Egzekucje na tych zbrodniarzachodbywały się w asyście dziesiątków tysięcy ludzi.
Szefowie III Rzeszy, którzy popełnili samobójstwo:

A. Hitler - otruł się w swoim bunkrze w przeddzień wyzwolenia Berlina.J. Goebbels - popełnił samobójstwo, przedtem zamordował całą rodzinę.H. Himmler - otruł się w chwili zatrzymania przez Amerykanów.

Funkcje sprawowane przez skazanych w procesie norymberskim:

Hans Frank, generalny gubernator w PolsceWilhelm Frick, protektor Czech i MorawHermann Gring, marszałek, d-ca lotnictwa, twórca GestapoAlfred Jdl, generał, szef sztabuErnst Kaltenbrunner, szef organów bezpieczeństwaWilhelm Keitel, marszałek RzeszyJoachim von Ribbentrop, minister spraw zagranicznychAlfred Rosenberg, minister d/s okupowanych terytoriów wschodnichFritz Sauckel, organizator pracy przymusowejArthur Seyss-Inquart, komisarz Rzeszy w HolandiiJulius Streicher, organizator eksterminacji ŻydówWalter Funk, minister gospodarki Rzeszy i finansówRudolf Hess, z-ca Hitlera d/s partyjnychErich Raeder, d-ca marynarki wojennejBaldur von Schirach, przywódca młodzieży hitlerowskiejAlbert Speer, minister d/s uzbrojeniaConstantin von Neuarth, były minister spraw zagranicznych,Karl Dnitz, d-ca floty okrętów podwodnych Hans Fritzche, szef radia Rzeszy, główny cenzor Franz von Pappen, były kanclerz, ambasador w Austrii i Turcji Hjalmar Schacht, minister gospodarki, prezes Reichsbanku

Wyrok ogłoszony w Norymberdze 1 października 1946 r. (Wymiar kary)

Kara śmierci
Martin Borman (zaocznie), Hans Frank, Hermann Gring, Alfred Jodl, Ernst Kaltenbrunner, Wilhelm Keitel, Joachim von Ribbentrop, Alfred Rosenberg, Fritz Sauckel, Arthur Seyss-Jnquart, Julius Streicher.

Dożywocie
Walter Funk, Rudolf Hess, Erich Raeder.

20 lat
Baldur von Schirach, Albert Speer.

do 15 lat
Constantin von Neuarth, Karl Dnitz.

Uniewinnienie
Hans Fritzshe, Franz von Papen, Hjalmar Schacht.