Lwowska Galeria Obrazów - Józef Chełmoński - Noc Księżycowa

Noc księżycowa to tytuł dzieła namalowanego techniką olejną na płótnie w roku 1906. Obraz przechowywany we Lwowie w Lwowskiej Galerii Obrazów ma wymiary 101,5 cm x 74,7 cm z sygnaturą w lewym dolnym rogu.

Autorem dzieła jest Józef Chełmoński (1849-1914). Kształcił się w Warszawie w Klasie Rysunkowej i w pracowni W. Gersona. W latach 1871-1874 studiował w akademii w Monachium, ale ważniejszy wpływ wywarło nań tamtejsze polskie środowisko artystyczne (J. Brandt i M. Gierymski). W okreie 1875-1887 głównie w Paryżu, gdzie wystawiał na Salonach i działał jako grafik i rysownik-ilustrator. Oryginalność, dynamika i egzotyka obrazów Chełmońskiego zapewniły mu dużą popularność w Paryżu, jednakże liczne zamówienia obniżyły poziom artystyczny. Od 1887 na stałe w Polsce, gdzie nastąpiło odrodzenie jego malarstwa. W 1889 osiadł w Kuklówce k. Grodziska Mazowieckiego, tworząc w izolacji od współczesnych mu prądów sztuki. Kilkakrotnie wyjeżdżał na Litwę, Podole, Polesie i Ukrainę; wybitny pejzażysta i ilustrator tamtejszego życia wiejskiego.

Tematem Nocy księżycowej jest pejzaż (nokturn). Na pierwszym planie swobodnie tylko zaznaczone krzaki. Na drugim - wielkie drzewo będące łącznikiem między górną częścią nieba i dolną ziemi a zarazem dominantą kompozycyjną. W tle abstrakcyjnie przedstawiony gęsty las.

Kompozycja obrazu jest otwarta. Stanowi wycinek z życia. Asymetrię wprowadza najciemniejszy element - rozłożyste drzewo z prawej strony. Całość bardzo harmonijna, mimo nieregularnych plam barwnych i linii, której dają efekt dynamiki.

Opisywane dzieło jest bardzo malarskie. Plamy barwne budują całą przestrzeń. Autor nie kończy niektórych form, pozostawia ślady pędzla odkrywając przed nami swój warsztat i różnicuje impastową fakturę. Kształty są realne a forma przedmiotów jest lekko uabstrakcyjniona.

Gama barwna jest wąska. Koloryt stonowany, niemalże monochromatyczny. Kolory ciepłe, ziemiste (umbry, brązy, ugry i sieny).

Światło w obrazie jest naturalne i ciepłe. Jego jedynym źródłem jest blask księżyca pozostawiający na wodzie kilka blików świetnych oraz który powoduje efekt contra luce na konarach drzewa. Światło to jest silne i punktowe, cienie czarne lub zupełnie rozmyte w ciemnościach. Stopniowanie walorowe w granicach całej kompozycji. Silnie oświetlone niebo i zupełnie ciemne elementy przyrody to największy kontrast walorowy.

Przestrzeń ukazana dzięki perspektywie zbieżnej. Linia horyzontu obniżona, plany różnicuje światło księżycowe.

----------------------
„(...) jego malarskie wizje tchną autentyzmem i prawdą,
a jednocześnie poetyckim nastrojem,
angażującym widza uczuciowo.”
(T. Matuszczak)
----------------------