Rola kosmetyczki w profilaktyce chorób grzybiczych
Grzybice są to zakażenia polegąjące na wtargnięciu do żywego organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych -na przykład bakterii czy wirusów, pasożytów zwierzęcych czy grzybów pasożytniczych, które się w nim rozwijają. Infekcje grzybów pasożytniczych wystepują najrzadziej, ale wywołują one bardzo nieprzyjemne dla pacjenta objawy, a czasem zagrażać życiu.
Dermatolodzy i Światowa Organizacja Zdrowia alarmują, że epidemia grzybicy na świecie przybiera coraz większe rozmiary. Nasz kraj nie jest w tym odosobniony. Grzyby chorobotwórcze występują praktycznie wszędzie - na przedmiotach, z którymi się stykamy, w powietrzu, na skórze, a nawet w naszym organizmie. Co piąty, szósty dorosły Polak cierpi na grzybicę. Większość z nich traktuje zmiany w kształcie czy zabarwieniu paznokcia lub długotrwałe niegojące się pęknięcia naskórka jako defekt kosmetyczny, związany z wiekiem i nie widzi potrzeby, by zgłosić się z tym do lekarza. Wśród pozostałych nadal pokutuje opinia, iż grzybica jest efektem braku higieny i dlatego wstydzą się zgłosić do specjalisty. Tymczasem grzybica atakuje bardzo często osoby dbające o swoje zdrowie i kondycję, regularnie korzystające z pływalni, fitness-klubów, sauny czy solarium. Częste narażanie skóry na stosowanie mydła o nieodpowiednim, zasadowym odczynie pH, jej długotrwałe moczenie (np. w basenie) lub długotrwałe noszenie obuwia sportowego, w którym stopy się pocą, mogą osłabiać naturalne bariery ochronne skóry przed inwazją grzybów. Jednocześnie grzyby lubią bardzo środowisko ciepłe i wilgotne, i dlatego dobrze rozmnażają się na drewnianych kratkach, łazienkowych matach lub na terakocie pod prysznicami we wspomnianych miejscach użyteczności publicznej. Stąd łatwo o zakażenie skóry stóp, która będąc zmacerowana wilgocią, jest idealnym siedliskiem dla grzybicy. Toteż podstawowym zabezpieczeniem przed zakażeniem grzybicą w publicznych łaźniach jest chodzenie w klapkach.jest schorzeniem, którego nie wolno lekceważyć. Nie lecząc jej, narażamy na niebezpieczeństwo swoich najbliższych, ponieważ grzybica jest wysoce zakaźna. Wystarczy kontakt z przedmiotami, których używają osoby zakażone grzybicą, takimi jak: obuwie, grzebienie, ręczniki, gąbki, pumeksy czy niedokładnie spłukana wanna. Czasem do zakażenia wystarczy przymierzenie ubrania kolegi lub koleżanki, ich butów lub tzw. "kapci gościnnych", wizyta u fryzjera, kosmetyczki, na basenie czy na siłowni. Stosowanie niektórych leków (steroidy, cytostatyki, antybiotyki) może również usposabiać do rozwoju grzybicy, w związku z tym należy stosować je ściśle według zaleceń lekarza.
Grzybica początkowo wygląda niegroźnie. Może to być lekkie swędzenie między palcami stóp, później pojawia się tam pęknięcie i sączenie naskórka. Zmiany te mogą przechodzić na paznokcie, które szybko zmieniają zabarwienie z różowego na żółte lub szarożółte, grubieją, stają się bardziej łamliwe i wykruszają się. Rozwój grzybicy może doprowadzić do całkowitego zniszczenia paznokcia. Z nieleczonych paznokci grzybica może przenosić się na skórę stóp i rąk oraz zdrowe paznokcie. Skuteczną profilaktykę i terapię grzybicy naskórkowej zapewniają preparaty działające miejscowo na skórę. Niektóre z nich dostępne są bez recepty. Są one najczęściej w postaci zasypki lub aerozolu, który można stosować na skórę oraz do wnętrza obuwia i skarpet. W przypadku grzybicy paznokci konieczne jest podawanie leku doustnego. Kuracja jest tym prostsza, im choroba jest mniej zaawansowana. Najczęściej jest to tabletka leku przeciwgrzybiczego podawana raz dziennie. Lek dostaje się wraz z krwią do zaatakowanych przez grzyby tkanek i tam je niszczy. W zależności od typu grzybicy leczenie trwa od kilku do kilkunastu tygodni. Należy pamiętać, że po zakończonej terapii musi upłynąć jeszcze pewien okres, aby paznokieć odzyskał pierwotny wygląd, ponieważ musi odrosnąć. Obuwie i skarpetki noszone w czasie choroby najlepiej jest wyrzucić, aby nie doszło do powtórnego zakażenia znajdującymi się w nich zarodnikami grzybów.
Wyróżniamy następujące rodzaje grzybic:
Grzybica, mikoza, choroba zakaźna wywołana miejscowym lub ogólnym zakażeniem grzybami chorobotwórczymi. Wyróżniamy grzybice powierzchowne - skóry, paznokci i głębokie - narządowe. Grzybice głębokie wywołują powstawanie w tkankach procesów zapalnych, a nawet martwiczych. Pozostałością po przewlekłych procesach grzybiczych są zmiany bliznowate.
Do zakażeń grzybiczych usposabiają choroby wyniszczające tj.: cukrzyca, dysbakterioza po długotrwałej terapii antybiotykowej czy kortykosterydowej i innych środkach immunosupresyjnych. Zakażenie grzybami może nastąpić poprzez uszkodzoną skórę, drogi oddechowe, przewód pokarmowy i drogi rodne.
Najczęściej spotykanymi grzybicami są: promienica, histoplazmoza, kropidlakowica, kokcydioidomikoza, sporotrychoza, kandydoza (szczególnie częsta u chorych z obniżoną odpornością m.in. chorzy na AIDS) i kryptokokoza.
Grzybica drobnozarodnikowa
Grzybica drobnozarodnikowa, bardzo zakaźna grzybica skóry głowy owłosionej i skóry gładkiej u dzieci, do niedawna rzadko występująca w Polsce (głównie Francja, USA, Rosja) obecnie u nas coraz częstsza.
Objawy kliniczne: na skórze głowy owłosionej widoczne są ogniska o różnie nasilonych cechach stanu zapalnego, w ich obrębie wszystkie włosy są jakby równo odcięte i otoczone szarawą pochewką. Na skórze gładkiej ostro odgraniczone, zapalne, okrągłe lub owalne ogniska, z pęcherzykami lub grudkami wysiękowymi na obwodzie.
Rozpoznanie opiera się na badaniu w lampie Wooda (silna zielonkawa fluorescencja ognisk) dodatniego wyniku bezpośredniego badania mikologicznego i posiewach.
Grzybica międzypalcowa
Grzybica międzypalcowa, bardzo częsta postać grzybiczego zakażenia skóry, wywołana najczęściej przez grzyby z rodzaju Trichophyton lub Epidermophyton (grzyby chorobotwórcze). Występuje najczęściej w przestrzeni międzypalcowej między III i IV oraz IV i V palcem na stopie.
Objawia się zmianami wyprzeniowymi (pęcherzyki ulegające pęknięciu, odwarstwianie się zmacerowanego naskórka, sączenie, głębokie pęknięcia), połączonymi z silnym świądem. Jako powikłanie może dochodzić do objawów spryszczenia, a także do wtórnego zakażenia bakteryjnego, np. róży.
Grzybica obrębna pachwin
Grzybica obrębna pachwin, schorzenie grzybicze skóry objawiające się jako wyraźnie ograniczone ognisko zapalne z zwłaszcza na obwodzie większym naciekiem oraz liczne wykwity grudkowe, pęcherzykowe, nadżerki i strupy. Umiejscowienie: okolice pachwinowe, skóra ud przylegająca do moszny, rzadziej inne fałdy ciała.
Grzybica paznokci
Grzybica paznokci, zakażenie paznokci (pojedynczych lub licznych) grzybami z rodzaju Trichophyton, Epidermophyton, Candida. Wszystkie te infekcje, z wyjątkiem kandydozy, cechują się wspólnym obrazem klinicznym. Paznokcie są żółte lub brunatnawe, łamliwe, ulegają pobruzdowaniu, pogrubieniu (związanemu z rogowaceniem podpaznokciowym), wykruszaniu. Kandydoza (drożdżyca) paznokci różni się wyraźnym stanem zapalnym wałów paznokciowych oraz częstym zajęciem płytki od strony jej bocznych powierzchni.
Grzybica stóp
Grzybica stóp, częste umiejscowienie zakażenia grzybiczego skóry. Grzyby zakażające: Trichophyton lub Epidermophyton. Rozróżnia się trzy odmiany kliniczne: międzypalcową, potnicową (różnej wielkości pęcherzyki i pęcherze na podłożu rumieniowym, drobne nadżerki, sączenie, złuszczanie) i złuszczającą (ogniska rumieniowo złuszczające lub hiperkeratotyczne). Zakażenie może się przenosić nie tylko przez kontakt bezpośredni, ale także przez używanie wspólnego obuwia, ręczników itp.
Grzybica strzygąca
Grzybica strzygąca, najczęstsza obecnie w Polsce grzybica skóry głowy owłosionej, nie owłosionej oraz paznokci, wywołana przez różne grzyby z grupy Trichophyton. Zakażenie może nastąpić od chorego człowieka, zwierzęcia.
Objawy kliniczne: zależnie od nasilenia objawów zapalnych (co pozostaje w związku z rodzajem zakażającego grzyba i jego wewnątrz- lub zewnątrzwłosową lokalizacją) wyróżnia się dwie postacie kliniczne:
1) głęboką - cechującą się ostro zapalnymi guzami, o nierównej, czasem brodawkowatej powierzchni, pokrytymi wydzieliną ropną i strupami. Większość włosów w obrębie ognisk ulega wyropieniu, pozostałe dają się z łatwością usunąć. Postać ta może pozostawiać blizny. Ta postać grzybicy występuje najczęściej u dzieci i mężczyzn (głównie na brodzie).
2) powierzchowną - na skórze głowy owłosionej stwierdza się zwykle liczne ogniska, o słabo wyrażanych objawach zapalnych, łuszczące się otrębiasto, z włosami ułamanymi tuż nad powierzchnią skóry. Na skórze gładkiej występują okrągłe lub owalne: ostro odgraniczone ogniska, okazujące na obwodzie większe nasilenie stanu zapalnego oraz liczne pęcherzyki, grudki, strupy.
Zmianom tym towarzyszy świąd. Grzybica strzygąca może też zajmować paznokcie. Rozpoznanie opiera się na badaniu mikologicznym (preparat bezpośredni i posiew).
Grzybica pochwy i sromu
Grzybica pochwy i sromu, stan zapalny pochwy i sromu wywołany zakażeniem drożdżakami (kandydoza). Do powstania choroby dochodzi najczęściej u osób z obniżoną odpornością, po długotrwałym stosowaniu antybiotyków prowadzących do dysbakterizy, a także w czasie ciąży.
Objawami są najczęściej świąd i pieczenie sromu, gęste serowate upławy, białawe naloty w przedsionku pochwy i w pochwie, leżące na zaczerwienionej i rozpulchnionej błonie śluzowej.
Rozpoznanie opiera się na wyniku badania mykologicznego rozmazu. Leczenie nystatyną dotyczy także partnera seksualnego. W czasie leczenia obowiązuje wstrzemięźliwość płciowa.
Choroby grzybicze na nogach i palcach nóg są tematami stale aktualnymi. Dodatkowo u 70% pacjentów grzybica związana jest z infekcją w obrębie paznokci. Grzybica stóp, podobnie jak grzybica paznokci, należy do najbardziej rozpowszechnionych (prawie 30% dorosłych ludzi cierpi na grzybicę). Grzybicę stóp wywołują grzyby - dermatofity (najczęściej Trichophyton rubrum i Trichphyton mentagrophytes ).Najczęściej grzybica skóry występuje między palcami stóp lub w fałdach skóry, np. pod piersiami lub w pachwinach. Początkowo widoczne jest zaczerwienienie, następnie skóra zaczyna się łuszczyć oraz zmienia barwę. Gdy wyleczy się chore miejsce, grzyby rozprzestrzeniają się na dalsze obszary skóry w postaci okrągłych lub girlandowatych tworów. Na stopach i innych obszarach zrogowaciałej skóry mogą powstać sączące się, bolesne szczeliny. Szczególną postacią grzybicy skóry jest grzybica paznokci. Gdy zainfekowany jest paznokieć, zmienia kolor na szarozielony i staje się nieprzezroczysty. Zakażone bywają przeważnie paznokcie palców stóp.
Pierwszym miejscem, w którym pojawia się grzybica stóp są przestrzenie między palcami. Kiedy skóra swędzi, staje się zaczerwieniona lub łuszczy się, a zmiękczenie skóry staje się widoczne, oznacza to wówczas, że mogliśmy zostać zarażeni grzybicą. W początkowej fazie choroby (lub samego podejrzenia, że mogliśmy ulec zarażeniu) możemy pomagać sobie samemu przy użyciu środków grzybobójczych zakupionych w aptece. Ważne jest, aby środek ten stosować regularnie, nawet wtedy, gdy powierzchniowo skóra będzie wyglądała naszym zdaniem trochę lepiej. Ponieważ zarodniki grzybów przeżywają również w butach, matach łazienkowych lub dywanikach (np. pokoje hotelowe), wymagane jest stosowanie dodatkowych środków, aby grzyby całkowicie zlikwidować. To, co można należy wyprać w bardzo wysokiej temperaturze, a buty najlepiej zmienić na nowe. W przypadku gdy widzimy, że sami nic nie wskóramy i pomimo zachowania wszystkich środków ostrożności grzybica rozszerza się konieczna staje się konsultacja u lekarza i podjęcie właściwego leczenia. Zdrowa skóra stopy jest najlepszą ochroną przed grzybicą. Dlatego należy szczególnie zwracać uwagę na pielęgnację stóp i paznokci, czyli na to, o czym mówimy bardzo dużo ? na profilaktykę. W zapobieganiu grzybicy ogromnie pomocne są specjalistyczne kremy do pielęgnacji stóp Gehwol. Dodatkowo pomagają olejek lub, jak kto woli, krem do paznokci lub skóry, czy też puder z ochronną substancją przeciwgrzybiczą ? Clotrimazolem. Preparaty te pozwalają na zapobieganie ponownemu zachorowaniu na grzybicę.
Jak leczyć ?
Przede wszystkim trzeba odwiedzić gabinet dermatologa i to nawet wówczas, kiedy zmiany na skórze wydają się bagatelne. Nie leczenie grzybicy powoduje bardzo przykre dla codziennego życia dolegliwości i co gorsze, choroba może "przenieść się" na całą rodzinę. Lekarz zleci badania, które określą rodzaj grzybów. W przypadku grzybicy przepisze leki, które mogą być stosowane miejscowo na skórę lub przyjmowane doustnie.
Grzybica paznokci (GP) w przekonaniu wielu pacjentów i niestety lekarzy pozostaje w dalszym ciągu chorobą nieuleczalną. Fakt ten wynika częściowo z nieznajomości zasad prowadzenia terapii dostępnymi na rynku lekami przeciwgrzybiczymi, a także braku współpracy ze strony pacjentów. Leczenie GP tradycyjnymi lekami: gryzeofulwiną i ketokonazolu trwało bardzo długo, wiązało się często z niepożądanym działaniem leku i zwykle było nieskuteczne.
Obecnie stosowane są trzy rodzaje terapii GP: leczenie ogólne, leczenie miejscowe i chirurgiczne usuwanie zajętych płytek. Kojarzenie tych metod może niekiedy skrócić czas terapii. O wyborze metody leczenia decyduje stan zdrowia pacjenta, jego wiek i postać kliniczna choroby. Metoda chirurgiczna jest stosowana bardzo rzadko, szczególnie w przypadkach dolegliwości bólowych towarzyszących GP.
Leczenie ogólne :
Przed rozpoczęciem leczenia należy zapoznać się z wynikiem badania mikologicznego. Wprowadzenie terbinafiny oraz itrakonazolu stało się poważnym osiągnięciem w terapii GP. Terbinafina (LAMISIL) jest lekiem stosowanym w infekcjach wywołanych przez dermatofity. Jednak w infekcjach wywoływanych przez Candida albicans i pleśnie chorobotwórcze jest mniej skuteczna. Terbinafinę stosuje się w terapii ciągłej, codziennie przez okres 6 tygodni lub dłużej, niekiedy do 6 miesięcy. Itrakonazol (ORUNGAL) charakteryzuje się znacznie szerszym spektrum przeciwgrzybicznym. Itrakonazol w dawce 400 mg dziennie przez okres jednego tygodnia może być stosowany w tzw. "leczeniu pulsowym". Terapia pulsowa polega na wybiórczym gromadzeniu się leku w płytce paznokcia w taki sposób i w takim stężeniu, że nie ma potrzeby przyjmowania go częściej niż przez tydzień raz w miesiącu. Cała kuracja polega na stosowaniu od 2 do 3 pulsów tygodniowych (1 puls raz w miesiącu), czyli 3 tygodniach leczenia. Po zakończeniu terapii pulsowej paznokcie mogą jednak jeszcze wyglądać na chore. Nie należy się tym niepokoić ponieważ rosną one powoli i całkowicie nowa płytka pojawi się dopiero po 6 do 9 miesięcy od zakończenia przyjmowania leku. Ze względu na krótki czas leczenia, skuteczność i łatwość stosowania, terapia pulsowa z zastosowaniem itrakonazolu jest szczególnie chętnie stosowana przez pacjentów.
Leczenie miejscowe :
Wartość leków do stosowania miejscowego w GP jest ograniczona. Nabiera ona znaczenia gdy nie mogą być stosowane leki ogólne. Uzyskanie dobrych wyników terapeutycznych możliwe jest w przypadkach GP nie zajmującej macierzy paznokcia. Obecnie do leczenia grzybicy paznokci stosować można 8% cyklopiroks (BATRAFEN) lub 5% amorolfinę (LOCERYL) w formie lakierów do paznokci, a także 1% bifonazol w 40% kremie mocznikowym (MYCOSPOR-Onychoset). Rozwój metod leczenia miejscowego wiąże się z ich bezpieczeństwem i niską ceną w porównaniu do kosztów leczenia ogólnego. Leczenie miejscowe jest często uzupełnieniem terapii ogólnej.
Rola kosmetyczki :
Doświadczona kosmetyczka rozpozna grzybicę paznokci bądź skóry stóp. W przypadku grzybicy paznokci płytka paznokciowa jest zmieniona od dalszego brzegu paznokcia, może mieć różny kolor od białawego przez żółty do zielonkawego. Zależy to od rodzaju grzyba. Najczęstszym dermatofitem izolowanym z paznokci (84%) jest Trichophyton rubrum. Zajęty może być tylko jeden paznokieć, ale również wszystkie. Płytki paznokciowe są kruche, łamliwe, często pogrubiałe, ponieważ dermatofity mają zdolność niszczenia keratyny. Wyjątek stanowią drożdżyce gdzie zaatakowane jest łożysko paznokcia. Zmiany grzybicze paznokci nie wywołują z reguły dolegliwości i nie zmuszają pacjenta do wizyty u lekarza, a często traktowane są niestety tylko jako defektkosmetyczny.
W przypadku podejrzenia grzybicy zawsze należy skierować klienta do lekarza w celu postawienia ostatecznej diagnozy oraz wdrożenia właściwego leczenia. W leczeniu grzybicy paznokci stosuje się środki miejscowe, jak również terapię doustną. Leczenie jest długotrwałe, a sukces zależy od wytrwałości pacjenta. W specjalistycznym gabinecie pielęgnacji stóp, co 2-4 tygodni powinna być dokonywana kontrola i regularne szlifowanie płytki paznokciowej. Celem zabiegów jest usuwanie jak największych obszarów grzybni, co umożliwia lepszą penetrację leków i chroni noworosnący paznokieć. Należy uważać, aby nie spowodować niestabilności płytki paznokciowej oraz wrastania paznokcia. W tym celu powstałe ubytki należy uzupełniać masą do rekonstrukcji paznokcia lub specjalnie do tego przeznaczonym żelem światłoutwardzalnym zawierającym substancje grzybobójcze. Po usunięciu zniszczonej płytki nakładana na ubytek jest specjalna masa do rekonstrukcji paznokcia.
Jeżeli korzystamy z usług specjalistycznych gabinetów pielęgnacji stóp, grzybica powinna być rozpoznana z zaleceniem konsultacji lekarskiej.
Uważam ,ze kuracja powinna być prowadzona przez doświadczonego w leczeniu grzybicy dermatologa. Ważne jest zarówno stosowanie leków zewnetrznie jak i wewnętrznie. Tylko połączenie tych dwóch kuracji może dać efekt. Poza tym istotna jest profilaktyka - po zaleczeniu - a nawet już w chwili gdy widać pierwsze efekty trzeba pozbyć się butów , w których mogą zachować się przetrwalniki grzybów , należałoby także wydezynfekować łazienkę i wszystkie miejsca gdzie mogłyby umiejscowić się przetrwalniki . To bardzo trudne do wykonania , ale efekty na pewno będzie widać. Nie od razu ale będzie to widać w miarę jak odrastają paznokcie.
Profilaktyka i oświata zdrowotna
Edukacja pacjentów stanowi ważny element prawidłowej terapii grzybic. Rolą nas kosmetyczek jest informaowanie o podstawowych zasadach profilaktyki . Konieczne jest:
? krótkie obcinanie paznokci,
? noszenie wygodnego i przewiewnego obuwia,
? a także bawełnianych lub wełnianych skarpet, używaj mydeł w płynie, które nie zawierają związków alkalicznych, ponieważ naturalna kwaśna osłona skóry chroni ją przed infekcjami.
W celu zapobiegania infekcjom należy: unikać chodzenia boso w miejscach, w których stężenie zarodników grzybów chorobotwórczych jest szczególnie wysokie jak np. publiczne kąpieliska, przebieralnie, hotele, sanatoria, domy studenckie, koszary i inne miejsca użyteczności publicznej. Osoby korzystające z pływalni i wspólnych urządzeń kąpielowych powinny używać odpowiedniego obuwia ochronnego (popularne klapki, japonki, itp.), a po dokładnym wysuszeniu stóp po kąpieli profilaktycznie stosować pudry i kremy przeciwgrzybiczne.
Kosmetyki polecane w profilaktyce przeciwko grzybicy:
- Scholl: Krem do stóp "3 w 1": zawiera aktywne składniki wspomagające zwalczanie grzybicy, zapobiega przykremu zapachowi stóp, chłodzi stopy, 25 g,
- Scholl: Preparat do stóp "3 w 1",
- Gehwoll: krem pielęgnacyjny do paznokci, służy do pielęgnacji skórek i paznokci. Zawiera składniki pielęgnacyjne: olejek z kiełków pszenicy, pantenol, bisabolol. Zawiera także substancje przeciwgrzybicze,
- Allpresan 7: krem w piance, pielęgnacja i ochrona skóry wrażliwej na grzybice, zawiera 10% mocznika i 1% clotrimazolu, zapobiegawczo dla skóry wrażliwej na grzybice, uelastycznia, ujędrnia i uodparnia skórę ,natychmiast się wchłania.