Oboz Koncentracyjny w Sachsenhausen

Oboz Koncentracyjny w
Sachsenhausen

Konzentrazionslager Sachsenhausen był niemieckim obozem koncentracyjnym założony we wrześniu 1936, w pobliżu Oranienburga; około 30 km na północ od Berlina. Funkcjonował do 1945.
Historia Obozu
Obóz został założony z rozkazu Heinricha Himmlera, tuż po objęciu przez niego kierownictwa całego nazistowskiego aparatu policyjnego. Obóz założono nieopodal Oranienburga, do którego przeniesiono inspektorat nadzoru nad wszystkimi obozami koncentracyjnymi Rzeszy.
Komendantami obozu byli:

* J. M. Lipert - 1936
* K. O. Koch - 1936-1937
* H. Hellwig - 1937-1938
* H. Baranowski - 1938-1939
* H. Loritz - 1940-1942
* A. Kaindl - 1942-1945


Obóz został zbudowany przez więźniów KL Esterwegen. SS uważała Sachsenhausen, za H. Himmlerem, za wzorowy obóz pod względem konstrukcyjnym. Na jego terenie szkoliło się wielu komendantów i wysokich funkcjonariuszy SS, którzy później obejmowali funkcje w innych obozach (m.in. Rudolf Höss – późniejszy komendant KL Auschwitz). W obozie Sachsenchausen dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach, które często kończyły się śmiercią lub kalectwem. W 1941 roku przeprowadzono na jeńcach sowieckich próby gazowania w zaadaptowanych do tego celu ciężarówkach, których potem używano m.in. w ośrodku zagłady Kulmhof i w KL Majdanek. W 1942 roku zbudowano komorę gazową, krematoria i izbę przeznaczoną do egzekucji przez rozstrzelanie.
Na początku 1945 roku w obozie znajdowało się prawie 60 000 więźniów, a dalsze 20 000 w podobozach. Po przekroczeniu Odry przez Armię Czerwoną, rozpoczęto ewakację obozu (1 lutego 1945). Więźniów niezdolnych do marszu wymordowano, innych popędzono w „Marszach Śmierci” do innych obozów, m.in. do KL Mauthausen-Gusen oraz Bergen-Belsen. 22 kwietnia 1945 roku obóz wyzwoliły oddziały Wojska Polskiego oraz Armii Czerwonej. W obozie pozostało jedynie 3.000 więźniów – wśród nich kilkuset zmarło w okresie kilku tygodni po wyzwoleniu.
Obozowi podlegała ponad setka podobozów i komand zewnętrznych. Więźniowie byli używani do pracy niewolniczej dla niemieckich firm
, m.in. zakłady lotnicze
Heinkel w Oranienburgu, czy fabryki Siemens lub AEG w niedalekim Berlinie.
Więźniowie i ofiary
Więźniami byli obywatele wielu narodowości: Żydzi, Polacy, Niemcy, jeńcy sowieccy, Romowie, Sinti oraz wielu innych, m.in. lotnicy brytyjscy. Wśród więźniów znajdowały się dzieci.
Więźniów wykorzystywano do pracy
niewolniczej, podczas której byli oni mordowani oraz umierali z wycieńczenia i chorób.
W obozie więziono między innymi 183 profesorów i pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, z których 120 zwolniono po osobistej interwencji Mussoliniego, a 14 zmarło w czasie pobytu w obozie. W obozie tym był przetrzymywany biskup polskiego Kościoła Ewangelickiego - Juliusz Bursche i jego trzej przyrodni bracia: Edmund (pastor), Alfred (adwokat) i Teodor (architekt - jedyny z braci, który przeżył okupację).
Przeciętnie w obozie przebywało około 50 000 – ogółem przez KL Sachsenchausen i jego filie przeszło ich ponad 200 000, z których dziesiątki tysięcy zginęły, choć dokładną liczbę ofiar trudno ustalić.


Dzieje powojenne
Tereny obozu zostały wykorzystane przez ZSRR. Sowieci utworzyli tu jeden z dziesięciu tajnych obozów istniejących na terenie podległych im obszarów Niemiec. Umieszczano w nim funkcjonariuszy NSDAP, osoby podejrzane o opór przeciwko sowieckiej okupacji Niemiec, żołnierzy Armii Czerwonej, których podejrzewano o dezercję lub kontakty ze światem
kapitalistycznym. Utworzono też szpital dla żołnierzy sowieckich zarażonych chorobami wenerycznymi na skutek masowych gwałtów, których dopuszczali się na Niemkach. Obóz ten, wzorowany na gułagach istniał do 1950 roku. Przeszło przezeń okokoło 60 000 osób, z czego 12 000 zmarło na skutek chorób, wycieńczenia, głodu.
W 1961 roku na terenie byłego obozu otwarto Muzeum Międzynarodowego
RuchuOporu. W 1993 roku Muzeum zostało kompletnie odnowione.