Postawy obywatelskie Polaków w perspektywie wyborów samorządowych2002

CEL RAPORTU

W 1990r. wprowadzono wolne i demokratyczne wybory do władz samorządowych. Od tego wydarzenia upłynęło już ponad 10 lat. W październiku 2002r. odbędą się kolejne wybory samorządowe, podczas których Polacy po raz czwarty będą wybierać przedstawicieli swojego lokalnego środowiska. Nasze badanie „Postawy obywatelskie Polaków w perspektywie wyborów samorządowych 2002”( dla wygody w dalszej części pracy będziemy posługiwali się skróconą nazwą- „Postawy 2002”) miało za cel pomóc w orientacji, co Polacy myślą o samorządzie, czy interesują się czy też nie swoim środowiskiem lokalnym i jak oceniają swoje zaangażowanie w sprawy ich gminy czy miasta.
Szczególnie interesującą nas kwestią, którą zamierzamy się zająć, jest problem oceny działania samorządu. Chcemy dowiedzieć się czy Polacy są zadowoleni z funkcjonowania samorządu lokalnego, czy darzą zaufaniem tę instytucję i niezależnie od odpowiedzi na powyższe pytania- co wpływa na ich postawy.

PRZEGLĄD LITERATURY

Zanim przejdziemy do głównej analizy, przedstawimy wyniki wcześniejszych badań przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej(CBOS) na temat samorządu lokalnego. Ze względu na ograniczony charakter pracy omówimy wybrane raporty, które ukazały od końca 1997r.
Transformacja ustrojowa zapewniła Polakom od 1990 roku możliwość wyboru władz samorządowych. Perspektywa zbliżających się wyborów była zawsze okazją do poznania preferencji, postaw i opinii obywateli. CBOS wielokrotnie w badaniach dotyczących aktualnych problemów i wydarzeń wiele uwagi poświęcał wyborom władz lokalnych i sprawom samorządności.
1998 rok -CBOS przeprowadził m.in. badanie „Aktualne problemy i wydarzenia”. Pochodzi z niego komunikat „ Reakcje na wynik wybor6w i opinie o lokalnych koalicjach partyjnych”. Obejmuje on pięć problemów : znajomość wyników wyborów , ich ocena, opinie o zasadach zawierania lokalnych koalicji, a także ocena upolitycznienia wyborów samorządowych oraz perspektywy powyborcze. Okazało się, że ponad 50% ankietowanych nie wiedziało jaki komitet wyborczy wygrał wybory samorządowe w gminie. Jeszcze więcej osób nie było w stanie powiedzieć kto zwyciężył w powiecie i województwie. W grupie osób zorientowanych w wyborach przeważają pozytywne oceny ich rezultatów, niezadowolonych jest o połowę mniej.
Ocenie respondentów poddano problem, czy decyzje o zawarciu koalicji na szczeblu lokalnym powinny leżeć wyłącznie w gestii władz samorządowych czy też wpływ na ich formułowanie powinny mieć władze centralne. Okazało się, że za pierwszym rozwiązaniem było 65% badanych za drugim tylko 4%..
Jeśli chodzi o perspektywy powyborcze to odsetek osób oczekujących zmian na lepsze jak i osób nie wierzących w jakiekolwiek zmiany jest porównywalny.

2001rok- CBOS w styczniu przeprowadził m.in. badanie „ Aktualne problemy i wydarzenia” na podstawie którego opublikowano komunikat „ Opinie o funkcjonowaniu władz samorządowych”. Badanie to przeprowadzono 2 lata po wprowadzeniu reformy administracji ( zmniejszenie liczby województw i przywrócenie powiatów). Głównymi zagadnieniami komunikatu jest ocena funkcjonowania władz samorządowych przez respondentów, jak i również samej reformy. Wiele uwagi poświęcono ewentualnym zmianom , jakim respondenci poddaliby działanie samorządności. Zdecydowana większość respondentów (45%) jest niezadowolona z pracy władz gminnych i powiatowych. Aż 37% badanych nie widziało różnicy w funkcjonowaniu tych władz po wprowadzeniu reformy. 45% ankietowanych uważało, że dla przeciętnego obywatela wprowadzone zmiany po prostu nie miały żadnego znaczenia. Pogorszenie swojej sytuacji w związku z reformą dostrzegło 24% badanych, poprawę tylko 12%. Dlatego też prawie połowa chce zmian w funkcjonowaniu władz lokalnych.

2002 rok- Zbliżające się wybory są tematem tegorocznych badań przeprowadzanych przez CBOS- w czerwcu i lipcu. Z pierwszego badania pochodzi komunikat „ Polacy o głosowaniu w wyborach samorządowych”, z drugiego „ Wybory samorządowe -zainteresowanie i preferencje.” Z obu tych komunikatów wynika, iż zainteresowanie wyborami deklaruje ponad połowa badanych. Najprawdopodobniej przyczyną tego stanu rzeczy są wprowadzone zmiany w ordynacji wyborczej zakładające bezpośrednie wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. W obu badaniach zamieszczono pytanie, czy respondenci zamierzają wziąć udział w wyborach, czy też nie. W porównaniu z czerwcem, gdzie blisko dwie trzecie badanych deklarowało, że pójdzie do urn, w lipcu takie osoby stanowiły już tylko 58%. Z badania czerwcowego wynika, że dwie piąte ankietowanych wolałoby oddać swój głos na kandydata nie związanego z obecnymi władzami samorządowymi. Tylko ponad 25% jest zdecydowanych poprzeć osoby związane z istniejącym układem władzy. Najgorzej oceniane są władze samorządowe w dużych miastach- połowa ankietowanych nie zamierza poprzeć kandydatów ekipy aktualnie rządzącej. W wyborach szefów władz samorządowych respondenci w większości respondenci w większości (43%) woleliby głosować na kandydata nie związanego z obecnymi władzami. Około 50% ankietowanych wolałoby głosować w tych wyborach na osobę bezpartyjną. Problemy zawarte w komunikacie z badania lipcowego to, oprócz wspomnianego zainteresowania i deklaracji uczestnictwa, znajomość kandydatur, a także preferencje partyjne badanych.
Okazuje się, że aż 76% badanych nie spotkało się z żadnymi informacjami o kandydatach na stanowiska wójtów, burmistrzów czy prezydentów miast.

Najwięcej respondentów deklaruje, że odda swój głos na koalicję SLD-UP( 18%). Na nieco niższe- 16-oprocentowe poparcie liczyć może PO i PiS. Następna w kolejności z 11-oprocentowym poparciem jest Samoobrona. Co dziewiąty badany zamierza poprzeć kandydatów nie związanych z żadnym ugrupowaniem politycznym.

SCHEMAT BADAWCZY I JEGO REALIZACJA

Badanie „Postawy 2002” zostało przeprowadzone w dniach od 29.03.02r. do 26.04.02r. Z populacji dorosłych mieszkańców Warszawy dobrano 132-osobową próbę kwotową. Selekcji dokonano biorąc pod uwagę płeć, wiek i wykształcenie. Do realizacji próby posłużono się wywiadami kwestionariuszowymi, przeprowadzonymi przez ankieterów, którymi byli studenci drugiego roku w Instytucie Socjologii UW w ramach zajęć ‘Metody Badań Sondażowych’. Do przetworzenia i analizy danych wykorzystano pakiet statystyczny SPSS.

ANALIZA I INTERPRETACJA DANYCH

By dowiedzieć się co Polacy myślą o samorządzie lokalnym i czy darzą tę instytucję zaufaniem, wyodrębniliśmy z grupy respondentów takie osoby, o których możemy powiedzieć, że ufają samorządowi lokalnemu. W tym celu określiliśmy trzy cechy charakteryzujące takie osoby:
- zadowolenie z pracy samorządu
- deklarowane zaufanie do władz samorządowych w ogóle (wymiar globalny)
- deklarowane zaufanie do lokalnych władz wybranych w ich gminie podczas ostatnich wyborów(1998r.)
Dokonując powyższej charakterystyki, przyjęliśmy założenie, że osoby zadowolone ze sposobu funkcjonowania samorządu, będą przejawiać wobec niego wysokie zaufanie i odwrotnie- badani, którzy wykazywali się krytycyzmem wobec podejmowanych przez władze samorządowe decyzji, będą przejawiać mniejsze zaufanie wobec tychże władz.
W celu stwierdzenia, jak liczna jest grupa respondentów, którym można przypisać powyższe cechy, zbudowaliśmy INDEKS ZAUFANIA do samorządu lokalnego.
Do jego konstrukcji wykorzystaliśmy wybrane odpowiedzi na następujące pytania:
PYT.6 Jak Pan/i zdaniem władze samorządowe wywiązują się z powierzonych im funkcji?
PYT.7 W jakim stopniu jest Pan/i zadowolony/a ze sposobu, w jaki ludzie sprawujący obecnie władzę w Pana/i gminie prowadzą sprawy gminy?
PYT.9 Proszę odpowiedzieć, czy ma Pan/i zaufanie, czy też nie ma Pan/i zaufania do:
A) Urzędu Gminy
B) Rady Gminy wybranej w wyborach w 1998r?
Budując indeks uwzględniliśmy jedynie odpowiedzi- „bardzo dobrze” i „raczej dobrze”(pyt.6), „jestem bardzo zadowolony” i „jestem raczej zadowolony”(pyt.7) oraz „mam bardzo duże zaufanie” i „mam dość duże zaufanie”(pyt.9A, 9B); ponieważ opisują one wszystkie powyższe cechy, które przypisaliśmy osobom mającym zaufanie do samorządu lokalnego.
By określić, jaki jest rozkład zaufania w badanej grupie, przyporządkowaliśmy respondentów do pięciu głównych grup. Pierwsza grupa osób, to respondenci, którzy odpowiadając na dane pytania, udzielili czterech odpowiedzi (na cztery możliwe), zgodnych z wcześniejszymi kryteriami. Osoby te określiliśmy, jako grupę charakteryzującą się bardzo silnym zaufaniem. Następną kategorię tworzą respondenci, którzy udzielili trzech odpowiedzi, nie różniących się od powyższych. Tę grupę cechuje silne zaufanie. Trzecia kategoria, to osoby, które odznaczają się wyraźnym zaufaniem do samorządu. Zakwalifikowani zostali do niej respondenci, którzy udzielili dwóch odpowiedzi, nie innych niż wcześniej opisane. Osoby, które odpowiedziały tylko na jedno pytanie, przypisane zostały do grupy odznaczającej się słabym zaufaniem. Natomiast ostatnią kategorię tworzą ci respondenci, którzy za każdym razem udzielali odpowiedzi różnych od powyższych. Jej cechą charakterystyczną jest brak zaufania do władz lokalnych. Rozkład liczebności i częstości(w procentach) został przedstawiony poniżej w Tabeli 1.

Tabela 1 INDEKS ZAUFANIA

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.

Jak wynika z Tabeli 1, w badanej zbiorowości dominują osoby odznaczające się słabym lub brakiem zaufania w ogóle. Stanowią one odpowiednio 20,6% i 51,9% badanych. Oznacza to, że niemal ¾ badanych(72,5%) jest nastawiona bardzo krytycznie do lokalnego środowiska. Zaledwie co szesnasty respondent cechuje się bardzo silnym zaufaniem do własnego samorządu lokalnego. Skumulowane częstości występowania kategorii- „wyraźne”, „silne” i „bardzo silne” dają wynik 27,5%, co stanowi zdecydowaną mniejszość w badanej grupie. Analizując powyższe wyniki przypuszczamy, że osoby ufające samorządowi lokalnemu stanowią populacyjną mniejszość. W dalszej części analizy postaramy się bliżej scharakteryzować obie grupy badanych („ufających” i „nie ufających”) oraz spróbujemy odpowiedzieć na najważniejsze pytanie- co sprawia, że jedni darzą zaufaniem władze samorządowe, podczas gdy inni deklarują wobec nich swoją zdecydowaną niechęć.

ZAUFANIE A WYKSZTAŁCENIE

Postanowiliśmy zbadać, jakie zależności występują pomiędzy wykształceniem respondentów a okazywanym, bądź nie, zaufaniem do samorządu.
Dla przejrzystości analizy podzieliliśmy osiem kategorii wykształcenia występujących w kwestionariuszu, na trzy główne:
- podstawowe- gdy respondent charakteryzuje się wykształceniem co najwyżej średnim nieukończonym
- średnie- obejmujące wykształcenie średnie ogólnokształcące lub zawodowe, pomaturalne i wyższe nieukończone
- wyższe- licencjat lub 3-letnie studia zawodowe i wyższe ukończone.
Rozkład częstości i liczebności wykształcenia przedstawiony został w Tabeli 2.
Tabela 2 WYKSZTAŁCENIE

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.

Jak wynika z Tabeli 2 zdecydowaną większość w badanej zbiorowości stanowią osoby posiadające wykształcenie co najwyżej podstawowe(60,6%), natomiast tylko co dziesiąty respondent charakteryzuje się wykształceniem wyższym.
Przypuszczaliśmy, że wraz ze wzrostem wykształcenia będzie malało zaufanie do samorządu, gdyż takie osoby będą znacznie częściej interesować się sprawami swego lokalnego środowiska, a tym samym znacznie częściej będą do niego krytycznie nastawieni. W tym celu skrzyżowaliśmy INDEKS ZAUFANIA ze zmienną niezależną, jaką w tym wypadku jest wykształcenie, a wyniki zostały przedstawione w Tabeli 3.
Tabela 3 INDEKS ZAUFANIA a WYKSZTAŁCENIE

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.

Analiza uzyskanych wyników pokazuje, że nasze przypuszczenia o istniejącej (ujemnej) zależności pomiędzy zmiennymi były nieuzasadnione. Niska wartość testu Chi-Square (6,060) i krytyczny poziom istotności wynoszący 0,641, nie uprawnia nas do odrzucenia hipotezy o niezależności obu zmiennych. Jak wynika z Tabeli 3 wykształcenie badanych nie miało wpływu na okazywany przez nich stopień zaufania do władz samorządowych.

ZAUFANIE A DOCHÓD

Dochód jest bardzo ważnym wskaźnikiem określającym pozycję społeczną i ekonomiczną respondentów i często determinującym przyjmowane przez nich postawy wobec świata społecznego.
W naszym badaniu „Postawy 2002” zapytaliśmy respondentów, jaki jest ich miesięczny, łączny dochód dla całego gospodarstwa domowego. Uzyskane odpowiedzi podzieliliśmy na trzy kategorie:
- osoby, których łączny dochód jest nie wyższy niż 1500 PLN zostały uznane za osoby biedniejsze
- osoby, których dochód mieści się w granicach 1500-3500 PLN, to osoby zarabiające przeciętnie
- osoby określone jako zamożniejsze, których łączny dochód jest wyższy niż 3500 PLN.
Rozkład częstości (w procentach) przedstawia Rysunek 1.

Rysunek 1 Łączny dochód


Jak pokazuje rysunek 1 najwięcej respondentów (40,2%) uzyskuje miesięczny, łączny dochód mieszczący się w granicach 1500-3500 PLN. Stosunkowo dużo jest także osób określonych przez nas, jako biedniejsze. Stanowią one 28,0% badanych. Najmniej liczną grupę stanowią osoby zamożniejsze- 18,2%. Należy zwrócić uwagę na dość duży odsetek respondentów (13,6%), którzy odmówili udzielenia odpowiedzi na to pytanie(pytanie to należy do grupy pytań „drażliwych”), jednakże nie ma to większego wpływu na wiarygodność uzyskanych wyników.

Chcąc dowiedzieć się w jakim stopniu zarobki badanych kształtują ich postawy, skrzyżowaliśmy INDEKS ZAUFANIA z dochodem, przyjmując jako zmienną niezależną łączny dochód(w PLN). Rozkład częstości przedstawia Tabela 4.
Tabela 4 INDEKS ZAUFANIA a DOCHÓD

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.


Wartość statystyki Chi-Square (17,035) i krytyczny poziom istotności (0,030) pozwalają na przyjęcie hipotezy twierdzącej, że zmienne dochód i zaufanie są zależne.
We wszystkich grupach dochodowych przeważają osoby cechujące się słabym lub zupełnym brakiem zaufania do władz samorządowych. Tylko w grupie osób osiągających najwyższe dochody, znajdujemy względnie więcej osób okazujących zaufanie, niż w dwóch pierwszych grupach. Procent osób, które cechują się „wyraźnym”, „silnym” lub „bardzo silnym” zaufaniem w grupie osób zarabiających powyżej 3500 PLN wynosi 41,7%, podczas gdy analogiczne wartości w dwóch pierwszych grupach mieszczą się w przedziale 23,1-27%. Może to być wynikiem tego, że osoby lepiej sytuowane będą miały mniejsze oczekiwania względem władz lokalnych, szczególnie jeśli chodzi o pomoc socjalną, natomiast osoby, których dochody nie pozwalają na dostatnie życie, znacznie częściej będą starać się o uzyskanie pomocy, głównie finansowej.



ZAUFANIE A RELIGIJNOŚĆ

By stwierdzić, jaki wpływ na zaufanie respondentów do samorządu lokalnego mają wyznawane przez nich wartości, zbadaliśmy zależność między stosunkiem do religii a indeksem zaufania. Przypuszczamy, że wraz ze wzrostem religijności zaufanie do władz lokalnych będzie maleć. Wyniki analizy pokazuje Tabela 5.
Tabela 5 INDEKS ZAUFANIA a STOSUNEK DO RELIGII

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.



Analizowane dane pozwalają na stwierdzenie na tyle silnej zależności, że jesteśmy uprawnieni do stwierdzenia, że im bardziej ktoś jest wierzący, tym silniej objawia brak zaufania. Wyjątek stanowią tu osoby uważające się za mające wątpliwości w sprawach wiary, których odsetek jest nieznacznie wyższy od osób wierzących i wynosi 51,9%, podczas gdy ci pierwsi stanowią 50,6% analizowanej podgrupy. Jednakże różnica pomiędzy tymi dwoma grupami nie jest na tyle wyraźna, by wpływało to na ważność naszego stwierdzenia. Tym samym potwierdza to nasze wcześniejsze domysły i przyjmując krytyczny poziom istotności równy 0,043 odrzucamy hipotezę o niezależności pomiędzy zmiennymi, na rzecz hipotezy , twierdzącej, że jest inaczej. Być może ma to związek z faktem, że osoby uważające się za bardziej religijne, mają większe wymagania wobec otaczającej rzeczywistości, a także wobec władz lokalnych. Możemy tylko przypuszczać, że większość badanych bardzo krytycznie odnosi się do obecnej sytuacji społeczno- politycznej (w kwestionariuszu nie uwzględniliśmy problemów związanych z oceną aktualnej sytuacji społeczno- polityczno- gospodarczej), stąd też dominującą postawą wobec samorządu lokalnego jest brak zaufania.

ZAUFANIE A POGLĄDY POLITYCZNE

Następnym elementem, który postanowiliśmy uwzględnić w naszej charakterystyce badanych, są ich zainteresowania polityczne. Uznaliśmy, że przejawiane sympatie do konkretnych kierunków politycznych mogą mieć wpływ na stopień zaufania do samorządu lokalnego. Respondenci mieli określić swoje poglądy polityczne na 10- punktowej skali. Wybranie 1 oznaczało poglądy najbardziej lewicowe, podczas gdy 10 określała osoby o najbardziej prawicowych poglądach. Dla jasności analizy podzieliliśmy je na trzy główne kategorie, gdzie:
1- oznacza poglądy lewicowe, 2- poglądy centrowe, 3-zwolennicy prawicy.
Rozkład częstości poglądów występujących w badanej zbiorowości został przedstawiony poniżej na rysunku 2.

Rysunek 2 POGLĄDY POLITYCZNE

W zbiorowości badanych dominują, ale nieznacznie zwolennicy poglądów centrowych i stanowią 36,0% wszystkich respondentów. Zaraz za nimi plasują się potencjalni wyborcy ugrupowań lewicowych(34,0%), natomiast najmniej liczną grupę tworzą osoby sympatyzujące z prawicą(22,0%).

W celu określenia zależności pomiędzy zaufaniem do samorządu lokalnego a poglądami politycznymi, skrzyżowaliśmy obie zmienne, przyjmując za zmienną niezależną poglądy polityczne. Rezultaty opisuje Tabela 6.

Tabela 6 INDEKS ZAUFANIA a POGLADY POLITYCZNE
źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.


Jak wynika z danych przedstawionych w Tabeli 6, pomiędzy poglądami politycznymi a zaufaniem do samorządu nie ma zależności. Krytyczny poziom istotności wynosi 0,141 nie pozwala na odrzucenie hipotezy mówiącej o niezależności analizowanych zmiennych. Zaufanie lub jego brak przejawiany jest niezależnie od sympatii do ugrupowań politycznych. Być może jest to związane z bardzo krytycznym podejściem badanych do rzeczywistości, w myśl zasady, że niezależnie kto jest przy władzy, sytuacja i tak nie ulegnie zmianie. Znajduje to uzasadnienie także we wcześniej prezentowanych wynikach.

Powyższy wynik czyli określony brak zależności pomiędzy zaufaniem do samorządu a poglądami politycznymi zaciekawił nas do tego stopnia, że postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej temu problemowi. Krzyżując obie zmienne oczekiwaliśmy, że uzyskamy jakąś zależność pomiędzy nimi i będziemy mogli określić jej kierunek (jako zależność dodatnią bądź ujemną), natomiast uzyskane rezultaty stwierdzają jednoznacznie, że nie ma istotnego związku statystycznego pomiędzy poglądami politycznymi a zaufaniem do samorządu. Dlatego też naszym kolejnym krokiem będzie zbadanie czy istnieje związek pomiędzy zaufaniem do samorządu lokalnego, a zaufaniem do różnych instytucji związanych z polską sceną polityczną.

ZAUFANIE DO SAMORZĄDU LOKALNEGO A ZAUFANIE DO PARTII POLITYCZNYCH

Wyniki zostały przedstawione w Tabeli 7.

Tabela 7 INDEKS ZAUFANIA a ZAUFANIE DO PARTII POLITYCZNYCH

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.


Analiza uzyskanych wyników pokazuje, że istnieje dość silna zależność statystyczna pomiędzy zaufaniem do samorządu a zaufaniem do partii politycznych i wynosi 0,012. Na tej podstawie możemy stwierdzić, że im mniej ktoś ufa partiom politycznym, tym ma mniejsze zaufanie do samorządu lokalnego. Tym samym nie potwierdza to wcześniej uzyskanych wyników- braku zależności pomiędzy poglądami politycznymi a zaufaniem do samorządu. Okazuje się, że sympatie do konkretnych ugrupowań politycznych mają większy wpływ na poziom zaufania do władz lokalnych, niż ogólnie zdefiniowane poglądy polityczne. Może to wynikać z faktu, że w samorządach większość radnych to osoby partyjne, stąd stosunek do partii politycznych może się przekładać na poziom zaufania do władz lokalnych. Zazwyczaj ci, którzy nie ufają politykom i partiom, nie chodzą także do wyborów samorządowych, gdyż nie chcą głosować na partie i ich przedstawicieli.
ZAUFANIE DO SAMORZADU A ZAUFANIE DO SEJMU

Analogicznie postąpiliśmy krzyżując indeks zaufania z zaufaniem do Sejmu, traktując ten ostatni, jako instytucję odzwierciedlającą polską scenę polityczną, dlatego też oczekiwaliśmy podobnej zależności do tej, jaką uzyskaliśmy w poprzedniej analizie. Wyniki przedstawia Tabela 8.

Tabela 8 INDEKS ZAUFANIA a ZAUFANIE DO SEJMU

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.

Na poziomie istotności równym 0,015 otrzymaliśmy istotną statystycznie zależność. Jest ona w treści podobna do tej, którą opisaliśmy wcześniej. Okazuje się bowiem, że im respondent przejawia niższe zaufanie do Sejmu, tym niżej ceni też samorząd lokalny. We wszystkich badanych podgrupach ze względu na stopień zaufania do Sejmu dominują osoby przejawiające brak zaufania do władz lokalnych. Wyjątkiem są osoby wysoko ufające Sejmowi, gdzie 36,4% osób twierdzi, że słabo ufa samorządowi i tyleż samo określa swoje zaufanie jako silne. Niemniej jednak w pozostałych analizowanych podgrupach rozkład częstości potwierdza nasze wcześniejsze przypuszczenia. Bardzo prawdopodobne jest, że osoby, które ufają Sejmowi, przejawiają także zaufanie do samorządu lokalnego i odwrotnie- osoby cechujące się nieufnością do Parlamentu, będą charakteryzować się nieufnością wobec władz lokalnych.

ZAUFANIE DO SAMORZĄDU A ZAUFANIE DO RZADU

By ostatecznie określić wpływ, jaki na zaufanie do samorządu lokalnego mają instytucje i organizacje polityczne, postanowiliśmy sprawdzić, czy występuje zależność pomiędzy zaufaniem do samorządu a zaufaniem do Rządu. Wyniki prezentuje Tabela 9.
Tabela 9 INDEKS ZAUFANIA a ZAUFANIE DO RZĄDU

źródło: „Postawy 2002”, opracowanie własne.

Jak wynika z danych przedstawionych w Tabeli 9, pomiędzy analizowanymi zmiennymi nie odkryto ważnej zależności statystycznej. Krytyczny poziom istotności wynosi 0,356 i na tej podstawie przyjmujemy hipotezę mówiącą o niezależności zmiennych. Okazuje się, że zaufanie do Rządu w najmniejszym stopniu nie wpływa na zaufanie do samorządu lokalnego. Wydaje się, że respondenci zdecydowanie oddzielają te dwie instytucje, ale prawdopodobnym powodem tego jest fakt, iż Rząd stanowi dość jednolitą partyjnie „grupę”, którą popiera się bądź nie, natomiast w samorządzie lokalnym rozproszenie partyjne zwykle jest większe i stąd możliwe jest sympatyzowanie z osobami, nie należącymi do ugrupowania sprawującego obecnie władzę w kraju.

PODSUMOWANIE

Niniejsza praca skupiła się na odpowiedzi na pytanie: jak respondenci postrzegają funkcjonowanie samorządu lokalnego i od czego zależy ich postawa. Ich faktyczną ocenę działań badaliśmy za pomocą skonstruowanego INDEKSU ZAUFANIA, przyjmując założenie, że osoby zadowolone z działalności władz samorządowych, będą przejawiać wobec tej instytucji wysokie zaufanie. Natomiast osoby, które nie aprobują podejmowanych decyzji przez władze, znacznie częściej pozostaną nieufne i krytycznie nastawione do lokalnego środowiska. Analiza danych pokazała, że znaczną część zbiorowości stanowią osoby ufające słabo władzom samorządowym lub też w ogóle. Badani nie są zadowoleni ze sposobu w jaki władze ich gminy zajmują się jej sprawami, zdecydowana większość przyznaje, że nie ma zaufania ani do Urzędu Gminy, ani do Rady Gminy wybranej w wyborach w 1998r. Wykazaliśmy, że przyczyną nie jest wykształcenie badanych, ponieważ nie odkryliśmy zależności statystycznej pomiędzy zmiennymi. Natomiast okazało się, że na stopień zaufania wpływa łączny, miesięczny dochód całego gospodarstwa domowego respondentów i deklarowany przez nich poziom religijności. Odkryte zależności pomiędzy zmiennymi a zaufaniem do władz lokalnych pozwalają na stwierdzenie, że osoby zarabiające najwięcej (powyżej 3500 PLN) wykazują relatywnie największe zaufanie do samorządu lokalnego, podczas gdy zarabiający poniżej 1500 PLN cechują się słabym lub brakiem zaufania do władz samorządowych. Zaś osoby bardziej wierzące gorzej oceniają działania władz samorządowych. Na postawy badanych nie wpływają także poglądy polityczne, i tutaj nie uzyskaliśmy istotnej zależności, jednakże wynik ten był zaskakujący do tego stopnia, że postanowiliśmy głębiej zbadać ten problem. W tym celu skrzyżowaliśmy zbudowany przez nas INDEKS ZAUFANIA z zaufaniem do instytucji i organizacji politycznych. Chcieliśmy przekonać się czy istnieje związek pomiędzy samorządem lokalnym, a Rządem, Sejmem i partiami politycznymi, czyli pomiędzy głównymi strukturami władzy w Polsce. Jak pokazały wyniki istnieją silne zależności pomiędzy zaufaniem do samorządu a partiami politycznymi i Sejmem, natomiast nie wykryliśmy istotnego związku miedzy Rządem a zaufaniem do władz lokalnych. Respondenci oddzielają sferę władzy centralnej od szczebla lokalnego, ale czynnikiem decydującym o postawie badanych są sympatie do poszczególnych ugrupowań politycznych.

Scharakteryzowana przez nas grupa osób cechuje się niskim stopniem zaufania do władz samorządowych i odnosi się bardzo krytycznie do otaczającej ich rzeczywistości.


Tabele w załaczniku