Patologizmy społeczne

Patologie społeczne - pytania:

1.Jakie elementy należy uwzględniać przy analizie problem niedostosowania społecznego?

a) Określenie nasilenia zachowania- niedostosowania
b) Uwzględnienie zespołów zachowań, a nie pojedynczych zachowań
c) Częstotliwość występowania- czy są to zachowania sporadyczne, czy jest to już „postępowanie systematyczne”. W zależności od częstotliwości występowania, specyfiki skumulowania, możemy określić cząstkowe wskaźniki nieprzystosowania społecznego

2.Wymien wskaźniki nieprzystosowania społecznego?

- niepowodzenia szkolne i wagary
- ucieczki z domu
- picie alkoholu
- kradzieże
- reakcje gwałtowne, nieadekwatne do bodźców
- agresja werbalna i niewerbalna
- bójki
- bezczelność w zachowaniu
- stany depresyjne
- zamknięcie w sobie
- brak kontaktu z otoczeniem
- reakcja spontaniczna, natychmiastowa, bez przemyślenia
- brak poczucia obowiązku moralnego i prawnego
- dezorganizują zajęcia lekcyjne


3. Omów przyczyny zaburzeń zachowania.

• Przyczyny ORGANICZNE
- Np. schorzenia utrudniające jednostce orientację w otaczającej rzeczywistości

• Przyczyny SOMATYCZNE
- Dotyczą grup i osób dorosłych, którzy są chorzy. U takich osób rodzi się przekonanie, ze są inni Tożsamość indywidualna kształtuje się na taki, jak moi koledzy. Takie osoby maja nieprawidłowo ukształtowany obraz własnego „ja”.

• Przyczyny ŚRODOWISKOWE
a) Asocjacyjne- nie przyjmują żadnych norm
b) Dysocjacyjne- przyjmują wartości grupy, do której przynależą.


5.Czym charakteryzuje się terapia behawioralna i humanistyczna?

model humanistyczny- człowiek to przede wszystkim osoba, indywidualność, niepowtarzalność, odpowiedzialny za siebie; cel terapii: stworzenie jednostce warunków sprzyjających jej rozwojowi psychospołecznemu; warunki terapii: terapeuta jest w stanie zaproponować jednostce inne niż przestępcze style i sposoby egzystencji, pozwalające na pełniejsze zaspokojenie potrzeb, stosowane przez terapeutę techniki wpływu osobistego są dobrane do poziomu dojrzałości intelektualnej i emocjonalnej podopiecznego, terapeuta jest dla podopiecznego osobą znaczącą, ważną, stwarzającą klimat ciepła i bezpieczeństwa; praca z młodzieżą trudną: poznanie wychowanka jako osoby samorealizującej się, poznać jej talenty zainteresowania, potrzeby, empatia, zrozumienie każdego wychowanka, sposób widzenia świata, pełna akceptacja wychowanka, utrzymanie z nim przyjaznych, nasyconych ciepłem emocjonalnych kontaktów, które pozwalają się realizować wychowankowi tu i teraz

-model behawioralny: terapia behawioralna: nastawienie na modyfikację zachowań przynoszących rozmaite szkody, straty zagrożenia, celem jest poszukiwanie, manipulowanie bodźcami, na które wrażliwy jest pacjent-teoria uczenia się(system kar i nagród); praca z młodzieżą trudną: nie należy przyjmować postawy dyrektora, zmuszać do natychmiastowego wykonywania poleceń, należy pozwalać na dokonywanie wyborów, jasne precyzyjne określenie wymagań, uzasadniać usprawiedliwiać własne wymagania, dbać o stabilność własnej osoby, nawiązać więź emocjonalną z wychowankiem, osobisty charakter stosunków interpersonalnych, uczyć wyrażania emocji negatywnych w sposób społecznie akceptowany, wymagać tego co ma szansę na realizacje

6.Wymien poziomy integracji.
Poziom pierwszy
W miarę rozwoju centralnego systemu nerwowego jednostka uzyskuje zdolność rozróżniania własnego ciała od otoczenia fizycznego, zaspokajającego jej potrzeby. Powstają prymitywne struktury poznawcze i emocjonalne, które regulują zachowania jednostki w kontaktach z otoczeniem. Jednostka może zatrzymać się w rozwoju na pierwszym poziomie w konsekwencji czego jednostka nie jest w stanie uczyć się nowych form zachowania, nie rozumie poglądów i uczuć innych ludzi. Nieomal automatycznie wchodzi w konflikty z prawem, moralnością, obyczajowością. Skrajną formą zaburzonego przystosowania na pierwszym poziomie są reakcje psychotyczne, wykluczające sensowne interakcje społeczne.

 Poziom drugi
Na drugim poziomie rozwoju dojrzałości jednostka staje się w pełni świadoma różnic, jakie zachodzą między nią i jej otoczeniem. Zauważa, że to osoby a nie przedmioty zaspokajają jej najważniejsze potrzeby. Jeśli jest sytuacja niezaspokojonych potrzeb winą za to obarcza innych ludzi. W stosunku do ludzi wzbudza się postawa biorcy i jednostka różnymi prymitywnymi sposobami stara się wywierać wpływ na ludzi. Doprowadza to do zaburzeń kontaktów z osobami, od których jest uzależniona, budzi się lęk, który z kolei wywołuje agresję. Jednostka nie może zaspokajać potrzeb emocjonalnych. Typową formą nieprzystosowana społecznego jest aspołeczność. Technikami adaptacyjnymi do stanu frustracji potrzeb emocjonalnych jest opór i atak.

 Poziom trzeci
Jednostka znajdująca się na trzecim poziomie rozwoju dojrzałości interpersonalnej zaczyna spostrzegać nie tylko rzeczy * osoby, ale także wzajemne zależności między nimi, a to co jest bardzo ważne, zaczyna dostrzegać zależność między sobą i pozostałymi osobami. Jednostka uczy się w toku kolejnych doświadczeń, że zachowaniami innych ludzi kierują pewne reguły i zasady i znajomość ich pomaga manipulować ludźmi celem zaspokojenia własnych potrzeb. Normalnie rozwijająca się jednostka, wychowywana w atmosferze miłości uczy się w drodze naśladownictwa tego co jest dozwolone i tego co jest zabronione. Jednostka wychowywana rygorystycznie ma utrudnione warunki społecznego uczenia się i na wszelkie związki emocjonalne z innymi ludźmi reaguje lękiem i poczuciem winy. Ponieważ w razie zaburzeń na tym poziomie rozwoju jednostka także dąży do manipulowania ludźmi, tak więc świadomość, że innymi są odporni na jej manipulacje jest dodatkowym źródłem lęku poczucia zagrożenia.
Osoby, które zatrzymały się w rozwoju na trzecim poziomie stosują trzy techniki adaptacyjne: krętactwo, zastraszanie, konformizm.
Przyczyną wadliwej adaptacji społecznej na trzecim poziomie jest niezrozumienie reguł i wzorów cudzego zachowania oraz jego związków z zachowaniem własnym.

 Poziom czwarty
Na czwartym poziomie rozwoju jednostka uświadamia sobie, że zachowania poszczególnych osób nie są wzajemnie izolowane od siebie, lecz są powiązane i tworzą pewne całości. Całości te nazywają się rolami społecznymi. Role społeczne mają określone przepisy i dlatego pewne zachowania można przewidzieć. Jednostka wchodząc w pewne role społeczne zaczyna dostrzegać pewne konsekwencje psychologiczne wynikają z pełnienia ról. Osoby, których rozwój zatrzymuje się na czwartym poziomie może przeżywać konflikty wynikające z rozbieżności między jej indywidualnymi pragnieniami i skłonnościami a wymagania związanymi z pełnieniem ról społecznych. Może to powodować reakcje neurotyczne i poczucie niższości. Przyczynami niedostosowania społecznego staje się niewłaściwy wybór zachowań mających obniżyć poziom napięcia. Nie mając zaspokojonej potrzeby własnej wartości poszukuje akceptacji w środowiskach podkulturowych i przestępczych. Zaczyna zachowywać się tak, aby zdobyć akceptację otoczenia, a środowisko
podkulturowe stymuluje do zachowań sprzecznych z normami społecznymi. Nie rozwiązuje to jednak problemu, ponieważ jednostka na poprzednich poziomach zdążyła już przyswoić sobie pewne normy uznawane społecznie w związku z tym jest w stałym konflikcie zatrzymanie się na czwartym poziomie rozwoju powoduje ukształtowanie się osobowości neurotycznej. Poziom piąty
Na poziomie piątym jednostka uczy się coraz skutecznej rozwiązywać konflikty związane z pełnieniem ról społecznych. Uczy się czynników mających wpływ na jej zachowanie i innych ludzi. Umie przechodzić z jednej roli do drugiej. Zaczyna rozumieć własne uczucia i zachowania innych ludzi. Osoba, która zatrzymuje się w rozwoju na piątym poziomie nie potrafi oderwać się od schematów narzucanych jej przez społeczeństwo i nie potrafi wyrażać swoich prawdziwych uczuć i sposobów myślenia. Następuje konflikt między tym co mechaniczne zaakceptowała, a tym co naprawdę czuje. Jeżeli osoby na piątym poziomie wykazują zaburzenia zachowania to nie wskutek predyspozycji osobowościowych, ale wskutek sytuacji przypadkowych. Osoby te łatwo poddają się resocjalizacji.



 Poziom szósty
Charakterystycznym wskaźnikiem szóstego poziomu dojrzałości interpersonalnej jest integracja "tożsamości ja". Jednostka potrafi dokładnie odróżniać czynniki składające się na rolę społeczną od tego kim jest ona sama. Osobę, która osiągnęła ten poziom rozwoju można uznać za dojrzałą. Osiągnęła ona zdolność do funkcjonowania w rolach społecznych, jednakże nie rezygnuje z własnej niezależności, czyli nie zatraca poczucie tożsamości. Osiągnięcie szóstego poziomu rozwoju wyklucza jakiekolwiek formy zachowań zaburzonych. Jednostka może odczuwać jedynie niepokoje związane z jej sytuacją materialną czy społeczną. Zatrzymanie rozwoju na szóstym poziomie nie powoduje żadnych zaburzeń. Poziom siódmy
 Poziom siódmy
Jest to najwyższe stadium dojrzałości interpersonalnej. Jednostka w pełni rozumie siebie i innych. Potrafi prawidłowo ustosunkować się do wszelkich rzeczy i zjawisk nie tracąc równowagi wewnętrznej. Potrafi nawiązywać właściwe interakcje nawet z jednostkami zaburzonymi. Osiągnięcie tego poziomu dojrzałości jest niezwykle rzadkie. Osoby charakteryzujące sięfechami właściwymi dla siódmego poziomu spostrzegane są, jako osoby dziwne i obce. Rażą swoją oryginalnością i niekonwencjonalnymi sposobami zachowania.

 Podsumowanie
Jednostka, która osiągnęła określony poziom rozwoju dojrzałości, nie może cofnąć się w rozwoju, może jedynie zatrzymać się w rozwoju. Regresja form zachowania się nie oznacza obniżenia poziomu dojrzałości, ale świadczy o zaburzonych kontaktach interpersonalnych. Oprócz ogólnej teorii rozwoju tożsamości "ja" opracowano spójny system klasyfikacyjny podtypów zachowań dewiantywnych ( L.Pytka 1986). Autorzy stwierdzili, że osoby sprawiające kłopoty wychowawcze z powodu wadliwego funkcjonowania społecznego znajdują się na jednym z trzech poziomów dojrzałości interpersonalnej: 2,3 lub 4.

7.Jakie podtypy występują na 2,3,4 poziomie integracji?

 Poziom 2

A) Aspołeczny agresywny,
B) Aspołeczny pasywny.

Osoby sklasyfikowane na drugim poziomie dają się scharakteryzować w następujący sposób:
1. Dostrzegają otoczenie społeczne w kategoriach osobistych korzyści.
2. Są całkowicie egocentryczni w myśleniu i działaniu.
3. Ludzi spostrzegają jako przeszkody w zaspokajaniu potrzeb. Nie dostrzegają
żadnych reguł wyznaczających zachowanie.
4. Ich relacje z innymi są ubogie i prymitywne i dlatego czują się
wyalienowani.
5. Czują się ofiarami, jedynymi ludźmi, na których spadają nieszczęścia.
6. Nie dostrzegają związków między swymi zachowaniami a reakcjami innych ludzi.
7. Są impulsywni i nieopanowani.

Różnice między aspołecznymi agresywnymi a pasywnymi dotyczą
- wrażliwości na dezaprobatę,
C) sposobu reakcji na frustrację:
D) aktywny preferuje jawny atak, pasywny
E) wycofywanie się i bierny opór
,Plan oddziaływań resocjalizacyjnych, Cele kierunkowe :

zmiana percepcji osób z otoczenia społecznego na bardziej realistyczną,
- redukcja motywacji antyspołecznych,
- redukcja poczucia izolacji,
- wyuczenie dostrzegania związków między potrzebami zachowaniami
własnymi a potrzebami i zachowaniami innych,
- wzrost poziomu samokontroli,
- wyuczenie minimum uległości i podporządkowania normom społecznym.
2.Środowisko wychowawcze - cechy i rodzaj aktywności
- umieszczenie w rodzinie zastępczej,
- tolerancja, podtrzymywanie, rozumienie, podawanie wzorów przez osoby z najbliższego środowiska,
- umiejętne wprowadzanie w środowisko rówieśnicze, zachęcanie do współdziałania.
 Poziom trzeci.
A) Niedojrzały Konformista

1. Postrzega się jako ktoś gorszy z silnie zaznaczoną potrzebą aprobaty
społecznej.
2. Jego podstawowe problemy emocjonalne wynikają z lęku przed odrzuceniem
i lęku przed tym, że nie sprosta stawianym wymaganiom.
3. Trzyma się sztywno raz wyuczonych reguł zachowania (fiksacja).
4. Podstawowe sposoby wpływania na innych to:
- przekupienie partnera uległością,
- szantaż, zastraszanie.
5. W trudnych sytuacjach różnie reaguje : wycofaniem, żąda pomocy, wsparcia,
opieki.
6. Pragnie mieć przyjaciół, ale boi się odrzucenia. Nie identyfikuje się z
wartościami i normami podkultur przestępczych, lecz nie jest w stanie
przeciwstawić się wzorom dewiantywnego zachowania.
7. Zachowania dewiacyjne są środkami do zdobycia aprobaty u rówieśników
lub innych osób znaczących.
Akceptuje swoje uczucia , docenia ich rolą regulującą zachowania, ale stara się zredukować ich wpływ na siebie i ukrywa emocje z obawy przed rówieśnikami.
Plan oddziaływań resocjalizujących.
1. Cele kierunkowe
- wzrost poziomu samooceny, wyuczenie ekspresji uczuć,
- redukcja lęku przed wchodzeniem w interakcje społeczne,
- wzmacnianie procesu identyfikacji z osobami socjalizująco znaczącymi.
2. Środowisko wychowawcze - cechy i rodzaj aktywności.
- rodzina zastępcza z jednym dzieckiem,
- tolerowanie zachowań zależnościowych i akceptacja potrzeb związanych z wyrażaniem uczuć,
- stwarzanie poczucia psychicznego bezpieczeństwa i oparcia,
- indywidualny tryb nauczania,
- pożądane byłoby włączenie do grupy niedojrzałych konformistów na początku resocjalizacji
3. Typ kontroli wychowawczej:
- należy posługiwać się jasnymi kryteriami, ściśle precyzującymi normy
zachowania,
- niezbyt rygorystyczna kontrola, wyrażana raczej w kategoriach zapobiegania
i ochrony niż kontroli karnej.
4. Wskazania resocjalizacyjne
- technika odgrywania ról,
- częsta i rozległa kontrola zachowań (kontrola opiekuńcza),
- stymulowanie do podejmowania zadań grupowych,
- zwracanie uwagi raczej na intencje niż efekty działania.
5. Pożądane cechy wychowawców i sposoby ich zachowania
- spokój i opanowanie,
- chęć niesienia pomocy nawet w zakresie drobnych spraw,
- bezinteresowność,
- odporność na załamania z powodu braku sukcesów wychowawczych.
B) Konformista Podkulturowy

1. W pełni zadowolony ze swego życia, nie chce go zmieniać. Wysoka
samoocena, przecenia swoje możliwości wpływania na innych ludzi i
kontrolowania ich zachowania. Dba o stwarzanie pozorów.
2. Odczuwa silny lęk w sytuacjach, gdy jego oddziaływania na ludzi okazują
się nieskuteczne. Jego lęk nie ma charakteru neurotycznego, lecz jest
wywołany czynnikami zewnętrznymi. Sztywno stosuje przyswojone stereotypy zachowania, bez dostatecznego różnicowania. Jest bardzo uległy wobec swojej grupy odniesienia i często grawituje w kierunku grup podkulturowych. Jednakże jego kontakty interpersonalne są powierzchowne.
3. Motywy antyspołecznej i
- poszukiwanie aprobaty społecznej (rówieśników),
- zaspokajanie potrzeb materialnych,
- uniezależnienie od dorosłych.
4. Unika związków zależnościowych, opartych na miłości chociaż wyraża
ich pragnienie. Nie mówi o swoich problemach emocjonalnych, traktuje
to jako przejaw słabości.
Plan oddziaływania resocjalizującego
1. Cele kierunkowe
- zniesienie lęku przed wchodzeniem w związki emocjonalne z innymi ludźmi,
- redukcja poziomu wyrażania potrzeby zależności,
- zmiana spostrzegania siebie z poziomu infantylnego na bardziej dojrzały,
- obniżenie atrakcyjności grupy podkulturowej w oczach podkulturowego konformisty,
- głębsze kontakty z dorosłymi i zdobycie ich zaufania.
2. Środowisko wychowawcze -cechy i rodzaj aktywności:
- najbardziej pożądane środowisko naturalne - dom,
- życzliwość i akceptacja ze strony rodziców,
- natychmiastowe zdecydowane reakcje na zachowania,
- dobierać zadania zgodnie z zainteresowaniami,
- indywidualne nauczanie o charakterze terapeutycznym.
3. Typ kontroli wychowawczej
- silna, zdecydowana kontrola,
- konieczność zaakceptowania kontroli ze względu na poprzednie zachowania, nie wyklucza się kontroli o charakterze karzącym.
4. Wskazania resocjalizacyjne
- wyklucza się terapię rodzinną ( rodzice-dzieci),
- zalecana terapia skoncentrowana na sprawach bieżących ( wyklucza się
głęboką analizę przeszłości i jej wpływu na obecne zachowanie),
- udział w zajęciach terapeutycznych obowiązkowy),
- na początku resocjalizacji kontakty z wychowawcą powinny dotyczyć problemów szkolnych i rodzinnych,
- nie wyklucza się techniki odgrywania ról, terapia ma zmierzać do uczenia wyrażania prawdziwych uczuć wychowanka, każda ekspresja powinna być nagradzana, nie należy pozwalać na uruchamianie przez wychowanka mechanizmów kompensacji, równomiernie należy stosować wzmocnienia pozytywne i negatywne.
5. Cechy wychowawcy
- zaradny w pracy z grupą
- sprytny,
- umiejący odróżniać kłamstwo od prawdy.


C) Manipulator pragmatyk

1.Podobnie jak podkulturowy konformista jest zadowolony z siebie, nie chce sie zmieniać. Nie przeżywa wewnętrznych konfliktów. Jest przekonany o tym, ze ma pełne prawo wpływania
2. Jeżeli przeżywa kryzysy to tylko z powodów niepowodzeń w manipulowaniu innymi, sobą i sytuacjami. Swoje upodobania usprawiedliwia twierdzeniem, że ludzie mają złe zamiary i są nieuczciwi. Stosuje wobec nich trzy główne metody manipulowania -krętactwo, konformizm i zastraszanie.
3. Dewiacyjne zachowania traktuje jako środek podporządkowania sobie
innych , nie identyfikuje się z żadną podgrupą dewiacyjną
4 Postrzega się jako cyniczny, zręczny, silny i zrównoważony.
5 Odrzuca potrzebę zależności i wstydzi się ujawniania własnych uczuć. Relacje z innymi osobami są powierzchowne i krótkotrwałe.podkulturowy konformista jest zadowolony z siebie, nie chce sie zmieniać. Nie przeżywa wewnętrznych Konfliktów. Jest przekonany o tym, ze ma pełne prawo wpływania i kontrolowania Jeżeli przeżywa kryzysy to tylko z powodów niepowodzeń w manipulowaniu innymi, sobą i sytuacjami. Swoje upodobania usprawiedliwia twierdzeniem, że ludzie mają złe zamiary i są nieuczciwi. Stosuje wobec nich trzy główne metody manipulowania -krętactwo, konformizm i zastraszanie.
Plan oddziaływania resocjalizującego:
1. Cele kierunkowe:
- redukcja lęku przed wchodzeniem w związki zależnościowe i wyrażaniem
potrzeb zależności, -b/ wzrost poziomu wglądu w mechanizmy obronne, takie jak projekcja,
- uświadomienie konsekwencji jego zachowania w stosunku do innych osób,
- zmiana percepcji samego siebie.
2. Środowisko wychowawcze - cechy i rodzaje aktywności:
- nie powinno zagrażać, lecz stymulować do wchodzenia w związki
uczuciowe,
- powinno mieć możliwość natychmiastowej kontroli jego zachowania,
- tolerancja i rozumienie jego problemów,
- mimo tych ograniczeń powinno mu się pozwalać na znaczna samodzielność w organizowaniu zajęć.
3. Typ kontroli wychowawczej:
- kontrola silna, lecz empatyczna,
- jasno wyrażane kryteria oceny zachowania,
- eksponowanie opiekuńczego charakteru kontroli.
4. Wskazania resocjalizacyjne:
- pomoc w rozwiązywaniu bieżących problemów jednostki,
- zajęcia terapeutyczne w grupie manipulatorów i konformistów
podkulturowych (sesje spotkaniowe),
- schemat działania terapeutycznego: najpierw praca w grupie, potem - gdy
stosowane przez niego dotychczasowe techniki manipulacyjne okażą się nieskuteczne - spotkania indywidualne pokazujące adekwatne sposoby wpływania na cudze zachowanie.
 Poziom Czwarty

Podtypy:

A) Neurotyk aktywny

1. Charakteryzuje się znaczną liczbą zinternalizowanych wartości i norm
społecznych. Zdolny jest więc do wyrzutów sumienia i przeżywania winy.
Gdy zdarza mu się łamać uwewnętrznione normy odczuwa lęk i dąży do
natychmiastowego eliminowania lęku przez zachowania agresywne.
2. Postrzega się jako jednostka niepowtarzalna, niekonwencjonalna,
nieprzystosowana. Potrafi dokonywać autooceny. Jest przekonany o własnych zdolnościach, zainteresowaniach, ambicjach. Pragnie, aby go za to podziwiano.
3. Od wychowawców oczekuje aby podejmowali za niego decyzje. Przyjmuje
postawę dziecka, oczekuje pomocy i opieki.
4. Jeżeli popełnia czyny przestępcze to nie z powodu ewentualnych zysków
materialnych.
Plan oddziaływań resocjalizujących:
1. Cele kierunkowe:
- wyuczenie rozwiązywania konfliktów,
- uświadomienie granic własnych możliwości,
- eliminowanie kompensacyjnych i obronnych zachowań,
- wdrażanie do bardziej adekwatnego pełnienia ról społecznych.
2. Środowisko wychowawcze - cechy i rodzaj aktywności:
- środowisko terapeutyczne rodziny,
- środowisko powinno pozwalać na wyrażanie własnych stanów
emocjonalnych,
- powinno umożliwiać rozwinięcie aktywności w czasie wolnym od zajęć,
zaleca się rozładowywania napięć poprze aktywność sportową.
3. Typ kontroli wychowawczej:
- na początku kontrola powinna mieć charakter zewnętrzny,
- w okresie późniejszym położyć nacisk na kontrolę o charakterze
psychologicznym.
4. Wskazania resocjalizacyjne:
- zezwolenie na samodzielne odkrywanie konsekwencji negatywnych
zachowań,
- pozostawić dużo czasu na wejście w nowe role społeczne,
- skoncentrować terapię na rzeczywistych problemach i ich źródłach,
- w okresach kryzysów psychicznych niezbędna jest terapia podtrzymująca.
B) Neurotyk lękowy
1. Ma o sobie nieadekwatne, negatywne wyobrażenia, co w konsekwencji
prowadzi do przeżywania nieustannego niepokoju i lęku. Przejawia skłonność
do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów
2. Pragnie kontaktu z rówieśnikami i dorosłymi chociaż werbalnie przeciwstawia się dorosłym. Ma więc konflikty identyfikacyjne.
3. Jest przesadnie samokrytyczny, czasami spostrzega się jako nikczemnik, w związku z czym przeżywa stany depersonalizacji, pozwalające mu na traktowanie przeszłości i występków jako cudzych.
4. Jego zachowania przestępcze mogą być sygnałem nierozwiązanych problemów rodzinnych (brak identyfikacji z wartościowymi wzorami) lub konfliktu spowodowanego interioryzacją któregoś z rodziców lub innej osoby mającej władzę. Mogą być skutkiem dwuznaczności związanych z interioryzacją sprzecznych modeli zachowania, w związku z czym czuje się wyobcowany ze środowiska społecznego.

Plan oddziaływania:
1. Cele kierunkowe:
a wyuczyć redukcji konfliktów wewnętrznych,
b redukować obawy związane ze stosowaniem przez niego mechanizmów obronnych,
c korygować samoocenę.
2. Środowisko wychowawcze - rodzina naturalna, pozwalająca:
a uświadomić granice własnych możliwości,
b uświadamiać źródła konfliktów i własnych lęków,
c uświadamiać różnice między zamierzeniem a realną rzeczywistością.
3.Kontrola wychowawczo - opiekuńcza, symboliczna:
4.Wskazania resocjalizacyjne:
a sesje terapeutyczne w kręgu rodziny,
b wstrzymać na pewien czas udział w zajęciach szkolnych (w okresach kryzysu),
c jeżeli rodzina przyjmie na siebie pracę resocjalizacyjną organizować z nią sesje,
d wychowawca powinien uświadamiać rodzinie problemy dziecka i uczyć odpowiedniego reagowania na nie.

C) Zidentyfikowany z podkultura

1. Odrzuca wartości społeczeństwa globalnego, żyje zgodnie z własnym
systemem wartości, uważa się za niezależnego, samowystarczalnego,
zdolnego do funkcjonowania w rozmaitych środowiskach, tzn.
przestępczych i nieprzestępczych,
2. Pozostaje w jawnej opozycji do norm i wartości konwencjonalnych,
jest podejrzliwy w stosunku do oficjalnych przedstawicieli
społeczeństwa. Z całą ostrością spostrzega nierówności społeczne oraz
nierówności szans i wszelkie inne czynniki różnicujące ludzi.
Nienawidzi hipokrytów, ceni uczciwość i szczerość oraz nade
wszystko lojalność wobec ludzi, którzy mu zaufali.
3. Nie przeżywa konfliktów wewnętrznych typowych dla neurotyków z
tego samego poziomu dojrzałości. Jest niezwykle plastyczny w
przystosowywaniu się do rozmaitych ról społecznych. Jego problemy
adaptacyjne wynikają raczej z porażek w osiąganiu celów za pomocą
wyuczonych stereotypów oraz konfliktów zewnętrznych (ze
środowiskiem).
4. Identyfikuje się z osobami z kręgów podkulturowych: z typowymi
aspołecznikami, przestępcami, kryminalistami, gdyż są dla niego
egzemplifikacją zaprzeczenia systemu wartości klas średnich
(społeczeństwa globalnego).
Jego zachowania przestępcze lub dewiacyjne są następstwem internalizacji wartości sprzecznych z wartościami i normami społeczeństwa globalnego oraz wynikiem walki z władzami, niesprawiedliwym systemem społecznym, nie dającym mu równych szans w osiąganiu celów życiowych.

Plan oddziaływania:
1. Cele kierunkowe
a zmiana hierarchii wartości i stosunku do wartości ogólnospołecznych,
b modyfikacja zachowania i postaw wobec społeczeństwa i jego kultury,
c wyuczenie metod zaspokajania własnej potrzeby w sposób akceptowany społecznie,
d uświadomienie alternatywnych koncepcji funkcjonowania w
społeczeństwie oraz ich konsekwencji,
e wykorzystanie talentów i zdolności, cenionych przez społeczeństwo konwencjonalne.
2.Środowisko wychowawcze - cechy i rodzaj aktywności
a środowisko rodzinne-szacunek, miłość, zaufanie,
b wprowadzenie do środowiska ludzi pracy, którzy w sposób legalny osiągają sukcesy materialne.
3 .Wskazania resocjalizacyjne
a włączanie w zajęcia z grupą mniej dojrzałych ( z niższego poziomu dojrzałości)
b nie jest wskazane nawiązywanie silnej zależności emocjonalnej z wychowankiem, chociaż wychowawca powinien być dostępny dla wychowanka,
c główne formy oddziaływania to: kontakty indywidualne i dyskusja, jeśli są akceptowane przez wychowanka, d udział w terapii grupowej wydaje się nie wskazany,
d oddziaływanie wychowawcze powinno być skierowane na zmianę systemu wartości wychowanka przez przekonywanie i ukierunkowanie na sharmonizowanie z wartościami społecznie akceptowanymi, wskazane jest stosowanie techniki odgrywania ról osób o krańcowo różnych systemach wartości.

8.Czym charakteryzują się zachowania agresywne?

Agresja - zachowanie się zmierzające do wyładowania niezadowolenia lub gniewu na osobach lub rzeczach
• Zwykle powstaje:
- jako bezpośredni lub odroczony skutek
- w sytuacji uniemożliwiającej działanie
- jako wynik długotrwałej izolacji społecznej (np. w zakładach karnych)
- na skutek intoksykacji (zatrucia organizmu toksynami)
- presji psychicznej
- zastraszenia, psycho- i fizjomanipulacji,
• Często współwystępuje w sytuacji grupowej jako działanie imitacyjne (naśladowcze), będące wyrazem dostosowania się do wymagań i zasad obowiązujących np. w grupie rówieśniczej, subkulturze (także patologicznej).
• Agresja może być skierowana na:
- zewnątrz (środowisko, otoczenie, rodzina, rywal, drużyna sportowa lub nawet przypadkowy przechodzień)
- do wewnątrz,
• Wyróżnia się również agresję:
- odroczoną, pozornie nie mającą związku z aktualną sytuacją
- agresję indukowaną, powstającą w efekcie oddziaływań o charakterze psychomanipulacji.
• Agresja może przybierać rozmaite formy: od aktów fizycznych, jak przemoc czy gwałt w rozmaitych (indywidualnych lub grupowych) postaciach, do bardziej subtelnych zachowań, m.in. krzyku, agresji słownej, złośliwości zachowania (jawnej lub ukrytej), mimiki czy gestykulacji.

• Jednym z głównych czynników, które wywołują agresję jest również frustracja. Przeszkody, które pojawiają się na drodze do osiągnięcia jakiegoś celu, wywołują uczucie frustracji. Wszyscy doświadczamy czasem frustracji, a różnicą odczuwania jest jej stopień nasilenia. Badania wykazały, że doświadczenie frustracji może zwiększać prawdopodobieństwo zachowania agresywnego.
• Teoria frustracji mówi, że przeszkody występujące na drodze do osiągnięcia celu, zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji agresywnych.
• Istnieje kilka czynników, które mogą uintensywnić doznania frustracji. Jednym z nich jest dystans dzielący człowieka od osiągnięcia upragnionego celu lub obiektu. Mianowicie, im człowiek bliższy jest realizacji celu, zamierzenia, tym odczuwana przez niego frustracja będzie większa, gdy napotka przeszkody. Im większa jest odczuwana przez nas frustracja, tym jesteśmy bardziej skłonni reagować agresją.
• Tendencje agresywne najczęściej dotykają nas, gdy doznamy frustracji niespodziewanie lub, gdy uważamy, że doświadczamy ją niesłusznie.
• Frustracja nie zawsze prowadzi do zachowań agresywnych a na ogół wywołuje złość czy irytację.
• Frustracji muszą towarzyszyć sprzyjające agresywnym zachowaniom okoliczności. Jedną z nich jest wygląd i siła osoby, która ponosi odpowiedzialność za odczuwaną przez nas frustrację oraz potencjalna zdolność tej osoby do rewanżu.

9.Jakie znasz rodzaje agresji?

RODZAJE AGRESJI:
1) werbalna, emocjonalna- mamy z nią do czynienia, gdy np. dziecko przeżywa lęk, złość i działa pod wpływem tych emocji.
2) fizyczna-, gdy mamy do czynienia z fizycznym atakiem na druga osobę lub jej własność. Może być:
- Bezpośrednia-, gdy agresor atakuje bezpośrednią przyczynę swoje złości
- Pośrednia/przemieszczona- atakowany jest ktoś lub coś, co symbolizuje, zastępuje osobę, której agresor chce wyrządzić krzywdę.
3) spontaniczna- tzw. „gorąca”. Jest to agresja dla przyjemności, jaką stanowi sam akt agresywnego zachowania- chodzi o spowodowanie bólu, uszkodzenie osoby lub rzeczy.
4) naśladowcza- wynika z identyfikacji z agresorem, np. pokazanym w filmie telewizyjnym.

10.W jaki sposób niepowodzenia szkolne patologizują zachowania uczniów?

- Zaburzenia zachowania
- Zakłócona dynamika procesów nerwowych
- Słaba dojrzałość społeczna i emocjonalna
- Arogancja, impertymenctwo w stosunku do nauczycieli, kolegów i osób dorosłych
- Wzrost liczby wagarów i ucieczek z domu
- Struktura neurotycznej osobowości
- Nie zaspokojona potrzeba uznania i własnej wartości
- Lęk, bunt, agresja
- Poszukiwanie uznania grupy(najczęściej podkulturowej)
- Problemy w domu, w kontaktach z bliskimi


Klasy I, II,III Od Klasy IV Od Klasy V
Nerwice Nasilenie lęku
U dzieci rozpoczynających naukę zaburzenia zachowanie są najczęściej wynikiem zakłócenie dynamiki procesów nerwowych lub słabej dojrzałości społecznej. Występują dzieci nadpobudliwe ruchowo, dzieci te przeszkadzają w czasie lekcji, lekceważą, itd.
Dzieci te nie zachowują się tak specjalnie, lecz maja kłopoty z podporządkowaniem się rygorowi szkolnemu.
Do niepowodzeń w nauce zaburzenia zachowania polegające na tym, ze uczniowie staja się aroganccy, impertynentni w stosunku do nauczycieli, agresywnie w stosunku do kolegów Wzrasta liczba wagarów i ucieczek z domów. Można zauważyć objawy kształtującej się neurotycznej struktury osobowości- poczucie krzywdy, zmniejszone poczucie własnej wartości, nieprzydatności


11.Jakie mechanizmy obronne stosują uczniowie z osobowością neurotyczną?

Osobowość neurotyczna tj. osobowość emocjonalnie chwiejna – osoby takie stosują niedojrzałe strategie obronne w postaci somatyzacji zaburzeń emocjonalnych cechuje je nadwrażliwość wegetatywna (biegunka, częste oddawanie moczu, reakcje wymiotne itd.) na niezbyt obciążające dla normalnego człowieka sytuacje. Trudne sytuacje powodują u nich tak znaczne napięcie emocjonalne, niepokój, iż uniemożliwia im to radzenie sobie w tych sytuacjach i jakąkolwiek formę przystosowania.


- Przypisywanie winy innym za swoje niepowodzenia( wyrugowane oczekiwania, uwzięli się....)
- Bunt i agresja- objawia się aroganckim zachowaniem
- Obniżona aktywność

12.Dlaczego rodzina jest najważniejszym środowiskiem wychowawczym?

Rodzina jest to podstawowa komórka społeczeństwa. To mała grupa społeczna składająca się z rodziców ich dzieci i krewnych. Rodziców łączy więź małżeńska, rodziców z dzieci więź rodzicielska stanowiąca podstawę w wychowaniu rodzinnym jak również więź formalna określająca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie
Wg Słownika pedagogicznego Wincentego Okonia:
Rodzina jako środowisko wychowawcze jest to miejsce rozwoju dziecka i wszystkich jej członków. Dziecko uczestnicząc w naturalnych sytuacjach życia rodzinnego poznaje wzory zachowań związane z pełnieniem roli ojca, matki, przyswaja elementarną wiedzę o otaczającym świecie.

13.Kiedy rodzina staje się środowiskiem patologizującym zachowanie?

14.Czy istnieje zależność miedzy zachowaniem aspołecznym a stosowanymi metodami wychowawczymi?

15.Przyczyny narkomanii.

1.Biopsychiczne- Indywidualna wysoka podatność na uzależnienie, labilność UN, pobudliwość psychiczna, niska odporność na stres, zaburzenia natury emocjonalnej, zaburzenia rozwoju osobowości, neurotyzm, uszkodzenie mózgu, choroby somatyczne i związane z nimi dolegliwości

2.Psychospołeczne-brak zaspokojenia potrzeb psychicznych lub trudności w ich zaspokajaniu wskutek wadliwego oddziaływania środowiska wychowawczego, szkolnego i rodzinnego; niepowodzenia życiowe w sferach: zawodowej, szkolnej, osobistej, co jest podstawą do ucieczki przed niekorzystną, stresującą i nieakceptowaną sytuacją życiową i społeczną w świat iluzji.

3.Kulturowe- moda, dostępność środków, postawy hedonistyczne, brak odległych celów i perspektyw życiowych, rozrywek i możliwości atrakcyjnego spędzenia wolnego czasu, przynależność do subkultury młodzieżowej, w której istnieje norma zażywania środków toksycznych, bunt przeciw powszechnie obowiązującemu systemowi wartości i stylowi życia, zaspokojenie potrzeb poznawczych, aktywizacja zdolności twórczych, chęć odniesienia sukcesu




16.Co znaczy termin uzależnienie?

Uzależnienie(def. ICD 10)- kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych, wśród których przyjmowanie substancji psychoaktywnych dominuje nad innymi zachowaniami, które miały poprzednio dla pacjenta większą wartość.

Najistotniejsze cechy, a zarazem objawy uzależnienia to:
• przymus używania substancji psychoaktywnej
• upośledzenie kontroli nad używaniem danej substancji w zakresie dawek oraz niemożności przerwania przyjmowania
• zależność fizyczna uzewnętrzniająca się występowaniem objawów abstynencyjnych (osłabienie, nadmierne pocenie, drżenie, zaburzenia układu pokarmowego, lęki), które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie
• wzrost tolerancji będący wynikiem przystosowania organizmu do określonej dawki danego środka psychoaktywnego (dla uzyskania tych samych efektów trzeba zwiększyć dawkę)
• postępujące zaniedbywanie innych zainteresowań na rzecz zdobywania i przyjmowania środka uzależniającego
• występowanie poważnych problemów zdrowotnych
• destrukcyjność, zażywanie substancji psychoaktywnej, pomimo szkód, jakie ona czyni w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej.

Uzależnienie jest chorobą bardzo trudną do wyleczenia, gdyż dotyczy trzech najważniejszych sfer życia człowieka. Leczenie rozpoczyna się od odtrucia organizmu, po czym następuje długotrwały okres terapii, którego celem jest utrwalenie abstynencji oraz przywrócenie pacjentowi zdolności normalnego funkcjonowania w społeczeństwie.

17.Wymien rodzaje uzależnienia.

-psychiczne- jednostka jest przeświadczona, że nie może funkcjonować beż danego środka

-fizyczne- dany środek zostaje wbudowany w metabolizm organizmu(bez środka organizm nie może funkcjonować). Konsekwencją braku środka na poziomie metabolizmu jest objaw abstynencyjny

-społeczne- dominuje wśród młodzieży; wiąże się z zażywaniem narkotyków w grupie. Działa tu czynnik środowiskowy: presja grupy, istnienie pewnej mody, więzi z inną osobą

Ze względu na przyjmowaną substancję:
- Uzależnienie alkoholowe
- Uzależnienie narkotyczne
- Uzależnienie lekowe
- Uzależnienie od tytoniu



19. Podaj przykład terapii narkomanów.
Międzynarodowa literatura opisuje trzy rodzaje świadczeń w leczeniu współzachorowalności:
1. Leczenie sekwencyjne lub seryjne. Zaburzenia psychiczne i wynikające z zażywania substancji są leczone jedno po drugim, a łączność pomiędzy obydwoma zakładami opieki jest niewielka. Pacjenci zazwyczaj są poddawani leczeniu najpierw z najpoważniejszych problemów, a po ukończeniu jednego leczenia są leczeni w związku z innymi problemami. Jednakże, model ten może prowadzić także do przekazywania sobie pacjenta pomiędzy zakładami, z których żaden nie będzie w stanie sprostać jego potrzebom w zakresie leczenia.
2. Leczenie równoległe. Leczenie dwóch różnych zaburzeń jest podejmowane równocześnie, a zakład opieki psychiatrycznej i zakład walki z uzależnieniami równolegle świadczą swe usługi. Obydwa leczenia często opierają się na odmiennych podejściach terapeutycznych, w związku z czym model psychiatryczny oparty na medycynie może kolidować z psychospołeczną orientacją zakładów leczących uzależnienia narkotykowe.
3. Leczenie zintegrowane. Leczenie jest zapewniane przez zakład opieki psychiatrycznej lub zakład leczący uzależnienia, albo też w ramach specjalnego programu, czy jednostki, leczenia współzachorowalność. Unika się przekazywania pacjenta innym zakładom. Leczenie obejmuje działania interwencyjne odnoszące się do motywacji i zachowań, zapobiegnie nawrotom choroby, farmakoterapię oraz podejścia społeczne (Abdulrahim, 2001 r.).

20.Czy obecna sytuacja społeczna sprzyja patologii społecznej, jeśli tak to dlaczego?

21.Jak bezrobocie wpływa na osobowość?
Rozpatrując skutki wywoływane bezrobociem należy podkreślić dla przeciwstawienia, że zatrudnienie umożliwia zaspokojenie nie tylko podstawowych potrzeb człowieka, ale daje także możliwości samo realizowania się.
Brak pracy – źródła dochodów pieniężnych zmusza bezrobotnych do ilościowych i jakościowych ograniczeń w zakupach żywności i odzieży, a także w wyborze spędzenia wolnego czasu. Bezrobotny przestaje być konsumentem wielu dóbr i usług, nie jest on człowiekiem „sukcesu”, który jest tak powszechnie lansowany. Powoduje to niewątpliwie stan frustracji, nieprzystosowania społecznego, bezsilności i niezadowolenia.
Utrata pozycji zawodowej, społecznej negatywnie rzutuje na rodzinę, wywołując to stresy i napięcia, które najdotkliwiej odczuwają dzieci. Duży wpływ na stan psychiczny bezrobotnego ma długość okresu pozostawania bez pracy. Można zauważyć, że osoby pozostające bez pracy dłużej niż jeden rok, przeważnie są w silnej depresji, która powoduje brak sukcesu w znalezieniu pracy. Osoby te czują się zgubione i obce. Psychiczne skutki braku pracy są najboleśniejsze dla ludzi o „dużym etosie” – dla których jest ona sensem i celem życia. Bezrobocie chroniczne i masowe potęguje wzrost społecznych patologii: alkoholizmu, narkomanii, przestępczości, rozpadowi rodziny. Likwidacja skutków tych patologii jest trudna i kosztowna.
Rodziny bezrobotnych w związku z tragiczną sytuacją materialną zmuszone są ograniczać wydatki na podstawowe potrzeby bytowe i kulturalne. Ograniczenia wydatków bezrobotnych dotyczą również zakupów odzieży, obuwia, a zwłaszcza kształcenia i kultury. Bezrobotni rezygnują z kupowania prasy i uczestniczenia swych dzieci w wycieczkach i kołach zainteresowań, ograniczają korzystanie z usług.
Dla młodego człowieka praca nie jest tylko źródłem pieniędzy. Organizuje ona czas w ciągu dnia, jak i tygodnia i roku. Stwarza możliwości regularnego zdobywania doświadczenia. Wiąże jednostkę z celami społecznymi (które nie są jedynie celami indywidualnymi). Określa prestiż człowieka i ma duży wpływ na jego samo identyfikację siebie w otaczającym go świecie. Wyzwala aktywność w różnych dziedzinach życia społecznego. Natomiast rozwój osobowości bezrobotnego młodego człowieka jest niemożliwy i ulega zahamowaniu, a czasami nawet degradacji.
Bezrobocie jako stan i sytuacja życiowa ma zarówno jasne jak i ciemne strony, co wpływa również na aspekt zdrowotny. Postawy wobec bezrobocia oscylują od stanów lękowych, depresyjnych czy psychozy, poprzez obojętność, aż do poczucia zadowolenia z posiadanej wolności i autonomii. Bezrobocie może być psychicznym szokiem, a może też być stanem pożądanym świadomie wkomponowanym w zawodową biografię jednostki. Pozostanie poza zatrudnieniem bywa również świadomą ucieczką przed pracą wyczerpującą, przed szkodliwymi warunkami pracy, zagrożeniami zdrowia i życia.
Skutki zdrowotne bezrobocia mogą być niejako natychmiastowe, bądź też odłożone w czasie. Konieczność pokonania szoku związanego ze stanem bezrobocia, następnie uczucie rezygnacji i bezsilności powoduje stres, a wraz z nim zaburzenia szczególnie psychiczne i układu krążenia. Poczucie zagrożenia bytu wywołane utratą lub obniżeniem dochodów powoduje stres, który z kolei skłania do zwiększonego wysiłku, a on do przedwczesnego wyczerpania psychicznego i fizycznego. Nadmierna aktywizacja i mobilizacja sił (dla pokonania trudności, w tym przypadku bezrobocia) może pociągnąć za sobą wzmożoną zachorowalność i umieralność.
Praca zawodowa to element w życiu rodziny, eliminujący nie tylko postawy i zachowania u osób dorosłych, a także jest wyznacznikiem postaw i zachowań u dzieci. Dążenia, cele i postrzeganie rzeczywistości u dzieci i młodzieży są – co dokumentują sondaże i badania – silnie związane z pozycją zawodową rodziców. Zmiany w statusie zawodowym choćby jednego z rodziców nie pozostają więc bez wpływu na dokonywaną przez młodych ludzi ocenę rzeczywistości oraz ich własnej pozycji. Pogłębiające się coraz częściej długotrwałe bezrobocie powoduje u dzieci stopniową izolację środowiskową oraz ograniczenie kontaktów koleżeńskich.
Problemy konfliktów środowiskowych i negatywnej samooceny dzieci i młodzieży z rodzin bezrobotnych nasilają się pod wpływem niezaspokojonych, a rozbudzonych pod wpływem bogatej oferty rynkowej potrzeb. Poza wspomnianym wyizolowaniem czy brakiem pieniędzy na swoje skromne wydatki, skutkiem bezrobocia rodzinach jest także osłabienie autorytetu rodziców. W opinii dzieci, a zwłaszcza nastolatków taka sytuacja jest nierzadko przejawem braku zaradności, nieumiejętności dostosowania się do nowej rzeczywistości społeczno-ekonomicznej, przedsiębiorczości, czy życiowego nieudacznictwa. Powoduje to zachwianie systemu wartości młodego pokolenia, obniżenie w hierarchii wartości pozycji takich jej elementów jak: wykształcenie, uczciwa praca, solidność, sumienność, odpowiedzialność, dyscyplina. Zachwianie autorytetu rodziców, którzy utracili pracę i nie są w stanie utrzymać poprzedniego poziomu życia oznacza naruszenie spójności rodziny.

22.Co rozumiesz przez pojecie subkultura, podkultura, nie subkultura?

Subkultura- układ norm, wartości, wzorców zachowań, ról społecznych wytworzonych przez społeczność jakiejś grupy. Charakteryzują się odmiennością względem powszechnie przyjętych norm w danym społeczeństwie
M. Pęczak przyjmuje, iż wspólną cechą wszystkich subkultur jest ich negatywny stosunek do kultury dominującej. Uważa zatem, iż "subkultura to względnie stała grupa społeczna pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji życia społecznego, wyrażająca swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury."

Podkultura = to co niższe, gorsze

Ryszard Dyonizak- "Gdy wiele jednostek ma podobne problemy i gdy na gruncie wspólnych zainteresowań i dążeń powstają dość trwałe więzi między rówieśnikami, którzy tworzą im tylko odpowiadające i ich tylko obowiązujące normy, wartości i wzory, to pewna całość tych norm, wartości i wzorów stanowi podkulturę określonej zbiorowości."

23.Kiedy grupa młodzieży staje się grupa negatywna?

Wrastanie młodzieży w dorosłe społeczeństwo, kształtowanie się osobowości często ma charakter konfliktowy. Występuje rozdźwięk między pragnieniami młodych, a oczekiwaniami społecznymi Często ten okres nazywa się konfliktem pokoleń i uważa się, ze stan ten jest całkiem normalny.
Młodzież coraz bardziej uniezależnia się od rodziny i znaczenia nabiera grupa rówieśnicza. Jeśli proces ten następuje bardzo szybo, to istnieje niebezpieczeństwo nawiązania kontaktu z grupami o podkulturze negatywnej np. Grupy narkomańskie, alkoholowe, przestępcze(grupy patologiczne). I
Inny typ zachowań społecznych to zachowania mające na celu wyrządzenie szkody np. niszczy się dobro publiczne dla zabawy. Są to zachowania mające charakter irracjonalny i zabawowy.

24.Wymień rodzaje wandalizmu.

- zaborczy
- taktyczny
- ideologiczny
- mściwy(odwet na właścicielu)
- zabawowy
- złośliwy (w wyniku frustracji)

25.Czym charakteryzuje się myślenie członków grupy?
• iluzja nieomylności i pewności siebie
• lekceważenie niepomyślnych informacji
• wiara we własną etykę, nieuwzględnianie etycznych i moralnych aspektów decyzji
• lekceważące traktowanie osób spoza
• wywieranie nacisku dla wymuszenia konformizmu
• samocenzurowanie się (aby uniknąć powtarzających się negatywnych reakcji grupy, krytyczni jej członkowie decydują się w końcu milczeć)
• iluzja jednomyślności (milczenie jest traktowane jako wyraz zgody)
• filtrowanie informacji, tzn. członkowie grupy starają się nie dopuścić informacji sprzecznych ze zdaniem grupy


26.Jakie czynniki warunkują powstawanie negatywnych grup społecznych?

- Nadmierne zagęszczenie ludności w niektórych skupiskach, a tym samym wzrost anonimowości
- Negatywne skutki tzw. demoralizacji rodziny, prowadzące do obniżenia albo zaniku jej funkcji socjalizującej
- Wzrost rywalizacji ekonomicznej, której skutkiem jest tworzenie się rywalizującego społeczeństwa
- Demoralizacja stosunków międzyludzkich